Adviescommissie Gemeentelijk Gehandicaptenbeleid is onmisbaar en nooit klaar
“Hier komt nooit een gehandicapte. Nee, als ze er al niet in kunnen komen…”
ZUIDHORN – De gemeente Zuidhorn heeft een adviescommissie gemeentelijk gehandicaptenbeleid. Zeven personen nemen hier in deel en hebben het hun taak gemaakt, op te komen voor alle mensen met een handicap. Toegankelijkheid is het voornaamste waar ze zich mee bezig houden. Ze beoordelen bouwtekeningen, gemeentelijk beleid en komen met gevraagd en ongevraagd advies over deze zaken en andere zaken die hun opvallen in de gemeente. Hoewel ze bij tijden grote stappen maken, zit hun taak er nooit op.
Drie dames uit de club nemen de tijd om te vertellen over waar de commissie druk mee is. Het is een ware eyeopener om eens te horen waar iemand met een beperking tegenaan loopt. Dat bewijst dan ook direct het nut van de commissie. Want iedereen, dus ook de gemeente, beseft niet altijd wat uitdagingen en hindernissen zijn voor mensen met een handicap. Matty Wierstra-van der Ploeg is een ervaringsdeskundige; zij zit al vanaf het tiende jaar in een rolstoel. Bij tijden kan ze heel duidelijk uit de hoek komen. “Hier komt nooit een gehandicapte; dat is dan het antwoord als je sommige winkeliers aanspreekt op hun entree. Nee, als ze het gebouw al niet binnen kunnen komen, dan zal er wel nooit een gehandicapte komen.” Ze wordt bijgestaan door Bouwien Sebens, die op een andere manier ervaring heeft met rolstoelgebruikers en wat ook haar een ‘ervaringsdeskundige’ maakt. Betsy Dieleman maakt dit gezelschap compleet. Zij is de enige van de club die van zichzelf maar weinig met het onderwerp heeft. Wel is zij vanaf het begin af aan lid van de commissie, net als Matty overigens, en kan zij na een kleine twintig jaar ook wel ervaringsdeskundige worden genoemd. “Als ik in een vreemd gebouw kom, gebruik ik bij voorkeur het invalidentoilet”, vertelt ze enthousiast. “Even zien hoe dat is. En dan bel ik ’s avonds Matty: wat ik nu weer gezien heb.”
De commissie wordt compleet gemaakt door Auke Schaafsma, Janke Groenveld-Voogd, Jorine Steigenga en Jaap Formsma. Eén keer in de zes weken zitten ze bij elkaar om te overleggen. Ook de verantwoordelijke ambtenaar, Pieter van Dijk, van de gemeente Zuidhorn is dan aanwezig. Eén keer per jaar wordt er ook vergaderd met wethouder Bert Nederveen. Afsluitend gaat de hele club met elkaar uit eten. Deze blijk van waardering voor het vrijwilligerswerk wat de commissieleden doen, stellen de dames wel op prijs. Dit jaar kwamen ze bijeen in Zaal Balk in Zuidhorn.
De taak
De Adviescommissie zet zich in voor mensen met een handicap, wat dus niet betekend dat het alleen om mensen in een rolstoel gaat. Ook slechtzienden, doven en bijvoorbeeld chronisch zieken en ouderen vallen in de groep waar zij zich sterk voor maken.
Toegankelijkheid is het voornaamste onderwerp van de commissie. “Gehandicapten moeten zich in en om de woning kunnen bewegen. We houden ons dus bezig met rolstoelen, vervoer en bijvoorbeeld de toegankelijkheid van openbare gebouwen”, vertelt Bouwien. “Iedereen moet mee kunnen doen in de maatschappij.” Betsy weet de taak mooi samen te vatten. “Ken je het begrip MBTB? Mentaliteit, bereikbaarheid, toegankelijkheid en bruikbaarheid. Je moet ervoor open staan om bijvoorbeeld aanpassingen aan een gebouw te maken, daar begrip voor op kunnen brengen en ervan overtuigd zijn dat het nodig is; oftewel een mentaliteitskwestie. Daarnaast moet een gehandicapte er überhaupt kunnen komen, dus denk aan een invalidenparkeerplaats, wanneer we spreken over bereikbaarheid. Toegankelijkheid gaat over de breedte van deuren, lastige sluizen en drangers. En als laatste moet het gebouw te gebruiken zijn door een gehandicapte.”
Alle aangevraagde bouwvergunningen worden doorgestuurd naar de commissie. In de groep worden die besproken. Twee leden kunnen tekeningen lezen en een aantal fietst eens rond om ter plaatse te kijken. Ook de zeven paar ogen die een blik werpen op de plannen, kunnen niet altijd voorkomen, dat er in de praktijk dingen beter anders hadden gekund. “Heel veel dingen lijken op papier niet gek, maar later denk je verhip”, beaamt ook Bouwien. “Zo waren er prachtige nieuwe fietspaden aangelegd, maar aan het einde stond er zo’n paaltje in het midden, waar ik aan beide kanten niet langs kon”, vertelt Matty. “Gelukkig is dat later goed opgelost.” Ze vertelt ook over een nieuw bruggetje wat gepland was, maar dan wel één met treden. Voor iemand in een rolstoel dus letterlijk onoverkomelijk. “Maar ook deze kon op tijd glooiend worden aangelegd, zodat niet alleen rolstoelers, maar ook fietsers en bijvoorbeeld kinderwagens er goed gebruik van kunnen maken.”
Matty laat meerdere malen het woord ‘gunst’ vallen. Het instellen van een dergelijke commissie is bijvoorbeeld al geen verplichting voor de gemeente. Ook het opvolgen van het advies staat de raadsleden vrij. “Bij gemeentelijke gebouwen staan we natuurlijk sterker”, vertelt ze. “Als iemand een winkel gaat bouwen, dan moet je in principe dankbaar zijn, als ze iets met ons advies doen. Maar we proberen het wel, hè.” “We zouden ook graag zien dat particulieren ons meer benaderen”, vindt ook Bouwien. Het advies kan soms juist veel aanpassingen schelen. “Eigenaren van een restaurant denken vaak: oh, dan moet er een apart invalidentoilet in, maar een breder toilet is al goed”, vertelt Matty. “Dat extra toilet wordt toch vaak een pakhuis, wat ze eerst leeg moeten pakken als je wilt plassen.”
Op bouwgebied loopt de commissie nogal eens tegen onwillige architecten aan. “Die zijn vooral bezig met hoe ze het zo mooi mogelijk kunnen krijgen”, beamen alle drie de dames. “De beste, dat zijn degenen die ook iemand in een rolstoel kennen”, zegt Betsy. “Nee, dat zijn er niet zoveel”, voegt ze er lachend aan toe. “Je krijgt het nou eenmaal ook niet altijd volmaakt.” Geld speelt ook vaak een rol daarin. “En daar gaan wij niet over. Wij dragen gewoon de meest adequate oplossing aan.”
De winst
Even valt het stil als de vraag wordt gesteld wat de grootste winst is geweest. “Dat we nog bestaan”, vindt Matty. “In een heleboel gemeentes hebben ze deze adviescommissie op laten gaan in de WMO-adviesraad.” Alle drie hebben ze het gevoel sterker te staan in de gemeente. “Wij zijn niet langer een visitekaartje”, aldus Betsy, “een gevoel wat ik in het begin wel veel meer had. We worden nu heel serieus genomen. En werden we vroeger nog wel eens op een gebouw gewezen als het half klaar was, tegenwoordig worden we tijdig ingeschakeld.” De commissie kon zich bijvoorbeeld duidelijk uitspreken tijdens de bouw van het Cultureel Centrum Zuidhorn en nog recenter, bij de aanleg van de nieuwe Dorpsvenne en de Overtuinen.
Als we het over winst hebben, dan moet er ook nog even aangestipt worden, hoeveel winst er nog te behalen valt. “Het is toch vaak nog het onbekende en onbegrip waar je tegen aanloopt”, vertelt Bouwien. Matty kan er over mee praten. “Mensen die in hun omgeving ook te maken krijgen met iemand met een handicap, benaderen je dan ook opeens anders. Alsof je dan pas gelijkwaardig bent geworden. Soms mag je er best wel eens bij stilstaan wat het inhoudt om een handicap te hebben. Er is wel veel verdriet onder mensen met een handicap. Natuurlijk hebben we veel bereikt de afgelopen jaren, maar nog altijd is er zoveel wat je moet meemaken. Ik zag een jong iemand op tv, die in een rolstoel terecht is gekomen, en dan is het mooi dat zij bijvoorbeeld makkelijker de trein in kan, maar nog altijd zal zij een hoop van wat haar vrienden allemaal doen, moeten missen.”
Ondanks dat ze zich al jaren inzetten, heeft geen van de dames het gevoel dat het ‘klaar’ is. “Dit terrein interesseert me”, vertelt Betsy, “omdat ik benieuwd ben wat we allemaal kunnen bereiken. Het is heel zinvol.” “En praktisch”, vult Bouwien haar aan. “Het heeft handen en voeten. Bovendien is het een hele actieve groep, die zich volop inzet.” “Eigenlijk”, doet Matty er nog een schepje bovenop, “als ik het zo hoor, denk ik dat we onmisbaar zijn.”
