Brandweerkorpsen aan vooravond enorme fusie

“Ik ga ervoor zorgen dat alles wat brandweermensen drijft, zal blijven”

REGIO/GRONINGEN – De brandweer in de provincie Groningen staat aan de vooravond van een grote fusie. Waar nu nog de verschillende korpsen onder hun eigen gemeente vallen, zullen per 1 januari 2014 alle korpsen en blusgroepen in de provincie samen één korps vormen. Aan Erik van Zuidam, sinds half januari de commandant van deze organisatie, de taak om dit samen met zijn medewerkers succesvol te volbrengen.

De verschillende brandweerkorpsen in de provincie Groningen moeten per 1 januari 2014 in één groot provinciaal korps ondergebracht worden. Dit wettelijk verplichte plan vraagt de organisatie een grote voorbereiding, waarbij voor de gewone inwoner in de provincie niets mag veranderen. De operatie vindt dan ook vooral achter de schermen plaats.

Om de operatie te leiden is Erik van Zuidam aangetrokken. Van Zuidam was jarenlang plaatsvervangend korpschef bij de politie in Groningen. “Bij de politie zat er weer een nieuwe stap aan te komen. Door nationalisering moet het korps straks opgaan in één landelijke organisatie. Ik heb mijzelf toen de vraag gesteld of ik opnieuw een reorganisatie in wilde gaan of dat ik een nieuwe stap wilde zetten.” Deze stap werd gezet bij de regionale brandweer in Groningen. “Ik heb dan misschien minder verstand van branden blussen, maar wel van hoe je organisatie op moet zetten.”

Een grote slag, waarbij zoals in andere provincies misschien wel veel kazernes gaan verdwijnen, hoeft er volgens Van Zuidam hier niet gemaakt te worden. “In de provincie werd al heel veel samengewerkt. Bijvoorbeeld op het gebied van voertuigen en kleding. Dat is voor mij een heel mooi startpunt en die verworvenheden wil ik in stand houden,” zegt hij. “Als leidinggevende wil ik steunend in de organisatie zijn, niet sturend. Ik ga ervoor zorgen dat alles wat brandweermannen drijft zal blijven.”

Het gevaar van het opzetten van een grote organisatie is dat de bureaucratisering toeslaat, dat weet ook Van Zuidam. “Dit is iets wat bij organisaties er nogal snel insluipt. We moeten meer vertrouwen op onze professionals. Ik kan wel van bovenaf gaan zeggen hoe het moet, maar dat werkt niet. Bovendien betuttelende regels werken zeker niet. Wel zal de overhead in organisatie zo sober mogelijk ingericht worden en zullen we bij onze kerntaken blijven.”

Kritiek over het feit dat zijn vorige organisatie, de Groninger politie, te bureaucratisch zou zijn, spreekt hij dan ook tegen. “Ik heb 150 buurtagenten het vertrouwen gegeven om te gaan twitteren. Het is een proces van vastpakken en loslaten. Na de Oosterparkwijkrellen lag het korps uit elkaar en toen moesten we wel even alles stevig bij elkaar pakken. Ruimte van boven geven blijft echter belangrijk. Organisaties moeten ‘onbureaucratiseren’. Dat moet ik in bedwang houden.”

Jarenlange gebruiken moeten volgens de commandant dan ook zoveel mogelijk blijven. Veel korpsen zijn tijdens de intocht van Sinterklaas actief. Ze redden de Sint dan van het dak en spelen met de groep mee. Nu kan ik wel zeggen dat zoiets niet meer doorgaat, maar dan verniel je de lokale betrokkenheid.” Deze betrokkenheid zit volgens hem ook in het investeren in werknemers. “Tijdens mijn kennismakingstour ben ik al een aantal keren aangesproken over werkgevers die in de knel komen. Wij proberen dan die werkgevers duidelijk te maken dat ze wel goed opgeleide BHV’ers ervoor terugkrijgen. Andersom gebeuren er trouwens ook mooie dingen hoor. Ik ken werkgevers die ‘brandweerminded’ zijn en zij stimuleren nieuwe werknemers juist om bij de brandweer te gaan.”

De komende maanden zal de commandant in gesprek blijven met de verschillende gemeenten. Zo moet de lokale brandweerorganisatie “losgeweekt worden”, waarna het weer samengevoegd wordt in een nieuwe organisatie. “Op dit moment zijn we met gemeenten aan het kijken hoe we dat op kunnen pakken. De voertuigen zullen bijvoorbeeld allemaal overgenomen worden door onze nieuwe organisatie. Bij de gebouwen kan dat alweer lastiger zijn omdat deze soms gedeeld worden met andere organisaties. Ook zal ik met de gemeenten in hun begroting moeten gaan kijken wat zij voor de brandweer over hebben. Een gemeente als Delfzijl met een groot Chemiepark zal meer geld voor brandweerzorg uitgeven dan een gemeente als Zuidhorn. Wel zal het uiteindelijk zo zijn dat alle mensen op één loonlijst komen.” De gemeenten moeten deze organisatie gaan financieren. Dit is anders dan bij bijvoorbeeld de politie, waar het Rijk alles betaald. Een model waar Van Zuidam in de toekomst ook wel mogelijkheden in ziet voor de brandweer.

Hoewel Van Zuidam bij zijn overstap van de politie naar de brandweer bewust voor een ‘parate dienst’ gekozen heeft, ziet hij wel verschillen. “Het is ongelofelijk hoe mensen bij de brandweer voor een geringe vergoeding zoveel voor hun werk overhebben. Het is echte een team. Mensen overleggen bijna dagelijks met elkaar over wie wanneer beschikbaar is om de auto te bemannen. Bij de politie zag je dat toch minder. Steeds meer politieagenten wonen in een regio waar ze niet werken. Het zijn meer gescheiden werelden. Zelfs bij buurtagenten. Brandweermensen staan vaak midden in hun dorp. Ze nemen steeds hun verantwoordelijkheid, maar zijn daarnaast ook nog actief in het verenigingsleven.”