Doordenkertje

Sommige kenners beweren, dat de allereerste regel in een boek je meteen in het verhaal moet meesleuren. Daar zit wat in, want als zo’n eerste regel je direct al in een bepaalde stemming brengt, lees je vaak dóór. Tot het soms/vaak (doorhalen wat niet van toepassing is) bittere einde.

Zelf val ik ook een beetje op ‘eerste zinnen’ maar toch vooral op in mijn ogen mooie oftewel tot nadenken stemmende uitdrukkingen. Chinese wijsgeren waren daar goed in, zoals ‘Zonder zelf kleiner te worden kan men anderen doen groeien’, van Lao Tzu. Ook wijlen Johan Cruijff was er een meester in. En je kon met zijn (meestal denk ik) spontane oneliners ook nog eens alle kanten op. ‘Je moet schieten als je wilt scoren.’

Van veel wat ik noem Bekende Wereld’leiders’ met zowel een korte als een lange ij zijn eveneens uitspraken befaamd geworden. Zoals Kennedy met zijn ‘Ich bin ein Berliner’- wat volgens taalpuristen overigens grammaticaal fout zou zijn. Het betekent volgens hen namelijk ‘Ik ben een Berlinerbol’, een versnapering dus, in plaats van het bedoelde ‘Ik ben een Berlijner’, maar dit terzijde. Het maakt de uitdrukking er alleen maar leuker door.

Waar ikzelf echt op kick zijn min of meer gevestigde uitdrukkingen waarvan de auteur een onbekende is. Zoals:’Als je wilt weten wat je wilt, moet je kijken naar wat je doet’. (Die zou van Cruijff kunnen zijn.) Ook mooi vind ik: ‘Geld is een prachtig middel om jezelf te leren kennen’. En wat te zeggen van: ‘Alle stormen in het leven komen vroeg of laat tot rust’. Nog een filosofische is: ‘Het hart is slechts vol als het overloopt’. In diezelfde categorie valt ‘Omstandigheden maken de mens niet; ze onthullen hem’. En het kort-en-bondige ‘Het leven beloont aktie’. Praktisch is de anonieme constatering: ‘Het meeste wat we nodig hebben is onder handbereik’. Wat, zoals veel anonieme uitdrukkingen, een doordenkertje is. Waarheden als een koe, allemaal.

Bij mezelf dreint al weken een zinnetje uit een popsong van de midden 1986 opgerichte – en toen snel populair wordende – Groningse studentenband IsOokSchitterend door mijn hoofd. Het wil er maar niet uit, vooral omdat ik daarbij ook de muziek hoor: ‘Wat je niet hebt gehad, raak je ook niet kwijt.’ Dat is, in tegenstelling tot vaak rake beginzinnen, het slot van dit liedje dat de fraaie titel Voltooid Verleden Tijd draagt. En dat is eigenlijk ook een doordenkertje.

Henk Hendriks