FNP zegt Aye: ‘meer zeggenschap voor Fryslân!’
HARKEMA/EDINBURGH - Achttien leden van de Fryske Nasjonale Partij reisden halverwege vorige maand af naar Edinburgh. De partij wilde van Schotland leren hoe ze meer zeggenschap over hun eigen provincie kunnen krijgen. Eén van hen was FNP-leider Sjoerd Groenhof uit de gemeente Achtkarspelen. Voor De Streekkrant maakte hij een reisverslag in het Nederlands én het Frysk.
Donderdag 18 september was het D-day in Schotland. De inwoners konden na twee jaar van debatteren en campagnevoeren kiezen uit ‘Yes’ (Aye) of ‘No’ op de vraag of Schotland na driehonderd jaar weer onafhankelijk moet worden van het Verenigd Koningrijk. De dag begon voor de 18 FNP’ers met een korte briefing, waarna we in tweetallen over de stembureaus werden verdeeld. Elk tweetal kreeg een vragenlijst mee. Het plan was om met de vragenlijst de stemmers te interviewen en dat slaagde. De minsken dy’t op ‘No’ stimd hawwe, hienen hjirfoar de folgjende arguminten. It: “It Feriene Keninkryk is noch net sa min.”, “It is net dúdlik wat der barre sil as it in ‘Ja’ wurdt en wat der dan barre sil mei bygelyks it jild dêr’t wy oan mei betelje ha, en Der wurdt no ‘Ja’ stimd omdat it in proteststim is, dy wol ik net jaan.” Fansels hawwe ‘Yes’-stimmers ek har eigen arguminten, in pear foarbylden hjirfan wienen: “Londen stiet te fier fan ús ôf.”, “Wy wolle sels beskikke oer ús takomst.”, en “Wy wolle mear autonomy.”
Wat my bot opfoel wie de emoasjes dy’t guon minsken sjen lieten. Sa kamen wy te praat mei in frou dy’t mei har ferstân ‘No’ stimme woe, mar mei har gefoel ‘Yes’ stimd hie. Hja stie letterlik as in blêd te triljen op har fuotten en de triennen stienen har yn de eagen. Of in famke fan 17 jier triljend op har fuotten dat hja op har leeftiid stimme moaste foar soks wichtige saak.De sfeer was fenomenaal. In de straten zag je vlaggen, er werd gezongen en mensen waren benieuwd naar de uitslag. Eén van ons merkte op dat je de sfeer kon vergelijken met die van de Elfstedentocht. Halverwege de middag hebben we de enquêtes geanalyseerd en de ervaringen gedeeld: het zou een spannende strijd worden. Onze indruk was dat veel Schotten vooral een inwendige strijd met zichzelf hadden.
Wat volgde was het tellen van de stemmen, wat de hele nacht duurde. Met een opkomst van 86 procent (één van de hoogste in de democratische wereld) was 55% procent tegen en 45% voor afscheiding. Toen bleek dat een meerderheid Schotse onafhankelijk had afgewezen, liepen de emoties hoog op. De combinatie van grote teleurstelling en blijdschap na het referendum laat zien dat de basis van het Verenigd Koninkrijk zeer wankel is.
De reis naar Schotland was een geweldige, inspirerende en uitzonderlijke ervaring. Net als de Schotten hebben ook de Friezen een sterke identiteitsdrang. Voor een onafhankelijk Fryslân ben ik niet. Echter past meer zeggenschap en autonomie voor de Friezen in het door de Nederlandse regering netjes ondertekende Europees Kaderverdrag voor minderheden (2005). Door het verdrag zijn de Friezen een erkende nationaliteit (folk), waar het kabinet rekening mee moet houden.
Wij willen meer zeggenschap voor de provincie. Het moet duidelijk worden hoe de kloof tussen Den Haag en Friesland kan worden verkleind. Als voorbeeld noem ik het sluiten van de afdeling verloskunde in het ziekenhuis van Dokkum. De Provinciale Staten hadden destijds unaniem een motie aangenomen om de afdeling voor Dokkum te behouden, maar in de Tweede Kamer werd alsnog besloten om de afdeling te sluiten. Of kijk naar de Rechtbank in Leeuwarden die op de nominatie staat om te verhuizen naar Groningen.
Der bliuwt sa stadich oan net folle mear oer yn Fryslân, de provinsjale ferkiezings kinne in graadmeter wêze as de Friezen echt feroarings en mear sizzenskip foar Fryslân wolle. We heten wel het Koninkrijk der Nederlanden, maar het lijkt soms meer het Koninkrijk der Randstad afgaande op de vele niet pro-Friese politieke beslissingen.
Sjoerd Groenhof is fractievoorzitter van de FNP in de gemeente van Achtkarspelen
