Friese taallessen in Gronings/Fries grensgebied

‘Ik ben niet een diepfries’

BURUM – Het is een gewaagde onderneming zo in het grensgebied tussen Groningen en Friesland, maar Ruurdtsje Poortinga – de Haan gaat de uitdaging graag aan; Friese les geven in het dorpshuis van Burum. Minstens acht deelnemers heeft Ruurdtsje nodig om de lessen te kunnen starten. De eerste aanmeldingen heeft ze al, en die komen op wonderbaarlijke wijze niet uit Burum zelf, maar uit het Groninger Grijpskerk. ‘Een echtpaar dat graag het Fries wil leren’, vertelt Ruurdtsje. ‘Maar er zijn veel mensen die over de drempel heen moeten om echt het Fries te gaan leren. Veel mensen denken: ‘ach, ik kan het spreken, waarom zou ik het nou moeten kunnen schrijven?’
Ruurdtsje is zelf een geboren Wâldpyk. Ze groeide op in De Triemen, even voorbij Kollum. Daar kreeg zij op school geen Friese les. ‘Eigenlijk is dat maar raar, dat je een taal spreekt die je niet kunt lezen en schrijven. Dan heb je sprake van een gekruiste taalsituatie. Je spreekt in het Fries, maar schrijft vervolgens in het Nederlands’.
Ruurdtsje schreef al jaren gedichten toen ze er steeds meer tegen aanliep dat er een zin haar in het Fries te binnen schoot, maar zij deze niet logischerwijs om kon zetten naar het Nederlands. Op haar veertigste startte ze de opleiding Leraar Nederlands, maar gedurende die opleiding ging ze steeds meer en meer Fries doen. Uiteindelijk zette ze de kwalificatie voor het leraarschap aan de kant en stortte ze zich volledig op het Fries, wat later zelfs zou resulteren in een master bij de Rijksuniversiteit Groningen. ‘Toen ik dat uiteindelijk gehaald had vond ik het zonde om daar niets meer te gaan doen. Via de Afûk, de Friese uitgeverij voor boeken, tijdschriften en taalcursussen, behaalde ze toch nog de nodige papieren om les te mogen geven. Ruurdtsje besloot al snel dat lesgeven voor een middelbare school waarschijnlijk niets voor haar was. De keuze om taalcursussen te gaan geven voor kleinere, selecte gezelschappen die daar zelf voor hadden gekozen, was daarom ook snel gemaakt.
In Dokkum geeft Ruurdtsje haar eerste officiële cursus onder de vlag van de Afûk. Haar ambitie is om dit ook in Burum te kunnen gaan doen. ‘Dat is een gewaagde onderneming. In Burum voelt men zich soms net een Groninger. Er wordt dan ook minder het Fries gesproken als in andere dorpen in de buurt. Toch is er wel animo voor. Bij veel bedrijven en instellingen is het nog steeds een pre wanneer je het Fries in woord en geschrift beheerst.
Mensen die bijvoorbeeld bij een gemeente aan de slag willen, doen er goed aan het Fries te beheersen. Bovendien kan je je als Nederlandstalige in Friesland soms best wel buitengesloten voelen. Het is een veelgehoord commentaar: ‘Friezen praten met elkaar altijd het Fries en ze weigeren zich aan te passen’. Dat kan inderdaad zo overkomen, maar het is vaak niet een bewuste keuze. Wanneer een Friestalige één-op-één met een Nederlandstalig persoon praat, dan praat de Fries vaak al snel Nederlands terug. Pas wanneer het in groepsverband gebeurt, dan is het moeilijker om aan te passen,’ aldus Ruurdtsje. ‘Als Nederlandstalige is het dan prettig om in ieder geval Fries te leren verstaan, zodat je je niet buitengesloten hoeft te voelen’.
De kick voor Ruurdtsje om mensen Fries te leren haalt ze met name uit mensen die over hun eigen drempel gaan. ‘Het kan behoorlijk spannend zijn om in het Fries te gaan praten. Als mensen die stap durven te nemen, dát is mijn reden om deze cursussen te geven. Al ben ik niet een diepfries. Ik wil doordrammen in mijn omgeving op het Fries. Als mensen het niet verstaan, dan schakel ik even graag over op het Nederlands. Communicatie is uiteindelijk belangrijker dan taal’.
De cursus die Ruurdtsje op maandagavonden in Burum wil gaan geven is de beginnerscursus ‘Lear mar Frysk’. De start zal zijn op 6 oktober. Deze beginnerscursus is geschikt voor wanneer iemand de Friezen in eigen omgeving wil leren verstaan en ook de Friese artikelen in de krant of op internet niet aan zich voorbij wil laten gaan.
De cursus bestaat uit tien lessen van twee uur in groepsverband. De cursus bedraagt €79,- en ongeveer €30,- aan lesmateriaal. Aanmelden voor de cursus kan via r.poortinga.dehaan@gmail.com of 0594-249027.