Johan Kamphuis test ijsbanen in de regio

Een baan zonder snelheid, het streven van twintig centimeter ijs en water uit het kanaal

Johan Kamphuis, weerman en schaatsliefhebber, voorspelde het zelf vorige week al: ‘het kan snel gaan; het is een kwestie van tijd eer de ijsbanen hun poorten openen’. En inderdaad, de temperatuur zakte onder nul om daar consequent te blijven. Er staat ons maar één ding te doen: het ijs op. En wie zou dat nou beter kunnen doen, Johan zelf. Voor de Streekkrant haalde hij zijn schaatsen uit het vet en testte hij de gesteldheid van het ijs, maar vooral de sfeer op de banen in Noordhorn, Lutjegast en Zuidhorn. Gewapend met een kritisch oog én een lijstje met aandachtspunten van de redactie. “Cijfers geven? Onmogelijk”, kwam hij terug. “De ijsvloer is overal heel erg goed, de koek en zopie is perfect voor elkaar. Nee, hoor, dat doe ik niet.” Hij schreef wel een verslag van zijn bevindingen.

Noordhorn
Als eerste bezoek ik de ijsbaan in Noordhorn bezocht. Deze staat van oudsher bekend als zeer kindvriendelijk. Daar aangekomen blijkt dit inderdaad zo te zijn. Geen snelheidsduivels over de baan, maar vooral een gemoedelijke sfeer en veel kinderen met ouders die genieten van het samenzijn. Het is duidelijk dat dit ook de enige functie is. Je kunt er eenvoudigweg geen snelheid maken. Noordhorn heeft een klein baantje waar de geoefende renner niets te zoeken heeft. Het is voor onbekenden even opletten om de baan aan de Noorderweg te vinden en heel veel parkeerruimte voor auto’s is er niet. Dat is ook niet nodig, omdat vooral dorpelingen op de baan af komen. Zij komen gewoon op de fiets, welke geparkeerd kan worden onmiddellijk naast de baan. De entree is vrij en dat maakt het erg laagdrempelig om er eens even heen te gaan. Helaas is met het verdwijnen van het dorpshuis bij de baan ook de authentieke sfeer een beetje verdwenen. Dat vindt ook Ginus Van de Velde. Hij is, bij gebrek aan een bestuur, lid van de ijsbaancommissie en volgens enkele dorpelingen de persoon die het meeste regelt en uitvoert. “Ach,” relativeert de Noordhorner in hart en nieren bescheiden, “ik ben bij huis sinds een aantal jaren en heb er de tijd voor. Vind het ook hartstikke leuk, al baal ik ook wel eens flink. Bij het volpompen van de baan vorige week zat ik daar in mijn eentje water te halen op 200 meter het land in met een pomp die eerst niet wilde. En in de stromende regen.” Lachend: “Dan vraag ik me ook wel eens af waar ik mee bezig ben. Maar als ik dan die genietende kinderen zie, dan weet ik weer waar ik het voor doe.” In de afgelopen 35 jaren dat Ginus actief is voor de ijsbaan heeft hij veel zien veranderen. Onder andere dus het vertrek van het dorpshuis bij de baan. “Dat was voor de ijsbaan geen leuke ontwikkeling. Het gezellige samenzijn na een uurtje schaatsen onder het genot van een hapje en drankje is weg en ook is er geen sanitair meer. Maar zo is het nu eenmaal. Kinderen wennen snel aan een nieuwe situatie.” En dan met een brede grijns: “In het weekend zorgen we met geld van de handelsvereniging er wel voor dat de kinderen een glaasje ranja en een zakje chips krijgen. Voor niets. Kijk, dat maak je ook niet veel mee.”

Lutjegast
Ik reis door naar Lutjegast. De baan aan de Abel Tasmanweg is niet moeilijk te vinden. Langs de weg staan rijen auto’s en de grote lichtmasten verraden de baan al op grote afstand. Het is een ijsvloer dat in omvang nogal contrasteert met die van Noordhorn. “Bijna een 400 meter baan”, weet het jonge bestuurslid Bert-Jan Ploeg te melden. Dat de ijsbaan leeft in de kleine dorpsgemeente wordt al snel duidelijk. “Afgelopen zomer hebben we een nieuwe geluidsinstallatie aangeschaft. En nog belangrijker, ook nieuwe lichtmasten. Daar hielpen talrijke vrijwilligers bij en zijn we erg blij mee. Het zijn minder palen maar meer licht. Zo kunnen we beter ijsspeedway organiseren, want dat is wat we erg graag willen.” Het moet dan nog wel even flink blijven vriezen, want er is 20 centimeter ijs nodig. Om een beeld te geven, tijdens de opening vorige week woensdag lag er 6 centimeter. De ijsvloer is van uitstekende kwaliteit, er zijn wel wat beginnende scheuren maar net als op andere banen begeven ook hier de vrijwilligers zich in de avonduren op het ijs om de gaten met heet water te vullen. Een hele klus, want het is echt een megabaan. Wat ook weer zo zijn voordelen heeft, want op het middenterrein kunnen de kinderen heerlijk hockeyen en ook voor beginners is er voldoende ruimte om op een veilige manier te leren schaatsen. Er worden een paar activiteiten ontplooit. “De school komt soms schaatsen en er wordt kinderdisco georganiseerd,” vertelt Ploeg die eigenlijk zijn zinnen heeft gezet op de ijsspeedway. “Bij voldoende vorst sproeien we de baan in de late avonduren weer onder water en zo proberen we bij de 20 cm te komen. Het zou een stukje extra inkomsten genereren. Afgelopen zomer heeft de ijsvereniging het land middels een renteloze lening van de gemeente gekocht. Met extra inkomsten kan gemakkelijker aan de jaarlijkse aflossing worden voldaan. Daarom, maar natuurlijk ook om het enorme plezier organiseren we zomers grasbaanraces op dit land.” Een binnenkomende dorpsbewoner meldt nog even dat het dorp het plan de grond aan te kopen massaal steunde middels soms grote giften. “Biljetten van 10 en 20 euro en er was zelfs iemand die 100 euro cadeau gaf.” Hoewel het wat lastig parkeren is en de kantine annex kleedruimte klein is, zonder stoelen maar alleen met banken, hebben de mensen het erg naar de zin en is de saamhorigheid groot. “Bij een sneeuwbui komt het halve dorp met sneeuwschuivers ons helpen,” lacht Ploeg. “En we zijn er niet alleen voor de dorpelingen, ook vanuit omliggende plaatsen trekken we veel bezoekers.” Op de baan op te komen heb je als volwassene 2.50 euro nodig, onder de achttien 2 euro. Net als op andere banen is er ook de mogelijkheid van een gezinskaart. Een mooie, grote baan, uitstekend voor de geoefende rijder en ruimte zat voor de beginner en de kinderen. Tip: bij wind goed kleden, de baan is nauwelijks beschut.

Zuidhorn
Op naar Zuidhorn. Nu, daar hoef ik niet te zoeken naar een parkeerplaats, want dat is er in ruime mate. De baan is gelokaliseerd bij (voormalig) zwembad de Waterborgh en je kunt er de auto vrijwel naast de baan kwijt. Ook fietsen stallen is geen enkel probleem. Het eerste wat opvalt, is de grootte van de baan en de prachtige kantine. Je zou er je huwelijksfeest nog net niet houden, maar het is er ruim, doch niet kaal, met een gezellige barretje en ruim uitzicht over de baan, zodat vader en moeder gezellig een kopje chocolademelk of een gehaktbal kunnen eten en tegelijk hun kind kunnen zien (leren) schaatsen. Sinds twee jaren is Theo Oostenbrug bestuursvoorzitter en glimt best een beetje trots als het over de kantine gaat. “Het staat er al sinds 1996, dus ik heb er geen deel in, maar we zijn er wel heel blij mee. Het is een voormalig bedrijfsgebouw van de Koninklijke Sjouke Dijkstra uit Aduard. Toenmalig vrijwilliger Jaap Formsma heeft geregeld dat we het konden kopen voor het symbolische bedrag van 1 euro.” Het is druk op de baan op vrijdagmiddag. Een school is aan het schaatsen en veel ouders zijn van de partij op de 400 meter baan. De ijskwaliteit is prima, al zijn de eerste scheuren zichtbaar en sijpelt er op een enkele plek wat water de baan op. “Maar dat gaan we verhelpen met een nieuwe manier”, vertelt gecertificeerd ijsmeester Eric Leegte. “We gaan namelijk ’s avonds na sluitingstijd proberen water vanuit het kanaal over het ijs te sproeien en dan hopen we dat het de volgende dag weer tip-top bij ligt.” Gezien de overtuiging waarmee hij het zegt zal het vast helemaal goed komen. De baan in Zuidhorn heeft geen goede naam. Slecht ijs en vaak laat open. Oostenbrug weet het, maar ervaart dat deze beeldvorming hard aan het veranderen is. En terecht ook, want de laatste jaren heeft het nieuwe bestuur de zaken anders aangepakt. “De ondergrond is wat veenachtig en dus welde er vaak (warme) lucht onder de baan wat een desastreus effect heeft op de ijsvloer. Wij hebben er nu voor gezorgd dat het land niet meer begraast wordt, waardoor er een hardere bovenlaag komt en zo minder lucht doorlaat. Ook maaien we het zelf en zetten het land eerder onder water, zodat de grond kan verzadigen waardoor het minder zakt. Al met al een aantal maatregelen waardoor we nu al drie jaren achtereen een prachtige ijsvloer hebben.” Om op die prachtige ijsvloer te komen moet je 2 euro betalen en wanneer je onder de 18 bent slechts 1 euro. Ook kun je een gezinsabonnement nemen wat 7 euro kost. Voor chocolademelk betaal je 50 cent en een gehaktbal maakt je 1.50 euro lichter. Was de schaatsplek vroeger nogal open, inmiddels heeft bebouwing voor de nodige beschutting gezorgd. De baan laat een paar honderd genietende mensen zien, “maar mocht er wat gebeuren dan is er altijd iemand aanwezig die over een EHBO diploma beschikt,” besluit Oostenbrug in de bestuurskamer die evenzeer lijkt te genieten als de massa op het ijs.