Johan van der Dong neemt afstand van behaaglijke kunst

BUITENPOST – Buitenpost of Grijpskerk. Het kan allebei voor Johan van der Dong. Toch kiezen we voor Buitenpost waar de bevlogen kunstenaar momenteel hard werkt aan de realisatie van ‘zijn’ kunsthuis. Samen met Tejo Moerings, beroeps-Rotterdammer, moet er een multifunctioneel centrum voor de kunst komen in het Friese dorp. Een verzameling topkunstenaars onder één dak. “Maar dan niet van die brave ‘huiskamerkunstenaars’, want kunst moet provoceren”, vindt Van der Dong.

De toon wordt direct gezet door de kunstenaar die de landelijke bladen met zijn werken ‘De Postbus van God’ en ‘De Telefoonlijn van God’. Voor- en tegenstanders buitelden over elkaar heen met tegenstrijdige meningen en opinies. “En dat terwijl mijn intentie eigenlijk heel duidelijk was”, stelt Johan. “Ik wilde de religie letterlijk in het kruis trappen. Naar mijn mening is God een abstractie. Niemand weet of het zo is, daarom is het ook een geloof en dat mag je best ter discussie stellen.” Een gesprek met de kunstenaar die vanuit het Westerkwartier naar het Friese Buitenpost is getrokken wordt nimmer saai. Niet alleen heeft Van der Dong een lange lijst met veelbesproken kunst, ook bezit de kunstenaar over een uitgesproken mening. “Kunst mag schuren, prikkelen en zelfs beledigen”, vindt hij. “Zolang het maar functioneel provoceren is en het mensen tot nadenken dwingt. Er lopen al teveel zogenaamde ‘kunstenaars’ –en zet dat maar tussen aanhalingstekens- rond die denken goed werk af te leveren. ‘Huiskamerkunstenaars’ zijn het, met hun brave doekjes voor boven de bank in de huiskamer. Kunst móet schaven en is meer dan smaak alleen. Als ik niet provoceer, dan is er iets mis met mijn beroepsethiek.” Op dit moment is Johan bezig met afronden van zijn laatste project ‘De Lege Stoel’, een werk over eenzaamheid en het gevoel te hebben in een parallel universum te leven. “Dat is wat mij is overkomen na mijn beroertes”, vertelt hij openhartig. “Ik ben in een rolstoel terecht gekomen en kreeg een leeg gevoel. Het was moeilijk om deze wielen te accepteren, maar het is me uiteindelijk gelukt. Daar heb ik een gedicht over geschreven, waaruit uiteindelijk het idee voor dit project is ontstaan. ‘De Lege Stoel’ gaat over mijzelf en de donkere periode die ik achter de rug heb. We hebben honderden filmpjes gemaakt waarin telkens die lege stoel opduikt. Op meerdere locaties hebben we gefilmd. Van de Wadden tot aan Amsterdam. Altijd die lege stoel midden in het leven. De beelden geven een gevoel van eenzaamheid en onbehaaglijkheid en zijn ook expres gefilmd met een oudere camera. Dat korrelige beeld geeft precies de sfeer weer die ik voor ogen had. Toch wil ik ook hoop laten zien. Daarom staat het model Nienke altijd achter de stoel, zij staat voor het nieuwe leven en de hoop op betere tijden.” Tegenslagen hebben Van der Dong getekend voor het leven, toch heeft hij zich terug weten te vechten op een opmerkelijke manier. “Inmiddels weet ik mijn rolstoel te accepteren”, zegt hij. “En ach, weet je? Sinds ik in deze rolstoel zit loopt mijn leven op rolletjes. Het leven is immers niet perfect en dat wordt het ook nooit. We zullen er zelf het beste van moeten maken.” En dat is precies wat Johan momenteel doet in Buitenpost: het beste er van maken. Van der Dong: “Samen met Tejo Moerings ben ik hard aan het werk om hier een prachtig kunsthuis neer te zetten. De bedoeling is dat vele kunstenaars hier onderdak gaan vinden, zodat we een continue doorlopende expositie hebben. Daarnaast willen we workshops geven en huiskamerconcerten organiseren. Ik heb het druk genoeg dus.”