Jaaroverzicht Fryslân 2013
Januari
Waar het jaar voor een groot aantal Friezen begon met een frisse Nieuwjaarsduik in Burum, Aldtsjerk of Kootstertille, was Raard voornamelijk in rouw. In de oudejaarsnacht vond zich hier een drama plaats, van groot formaat. Veel van de inwoners van het 230-inwoners tellende dorp kwamen in de laatste nacht van 2012 bijeen even buiten het dorp, waar traditioneel een vreugdevuur werd aangestoken. Niemand kon op dat moment nog vermoeden wat voor drama zich even later af zou spelen. Een vrouwelijke bestuurder van een personenwagen uit Dokkum kwam uit de richting van Sybrandahûs, werd verblind door het licht van het vuur en zag de mensenmenigte niet staan op de weg. Nog voordat de mensen konden beseffen dat de auto niet afremde, raakte de auto de menigte al. De mensen vlogen daarbij door de lucht. In totaal raakten zeventien mensen gewond, één persoon zou later aan zijn verwondingen overlijden. De verbijstering was groot, niet alleen in Raard, maar in heel Nederland. Voorzitter van dorpsbelangen Raard Thom Feddema, die zelf ook gewond raakte bij het ongeval, liet weten nooit te hebben gedacht de rol van dorpsvertegenwoordiger op deze manier te moeten spelen. ‘Wat heel positief was was dat de hulpverlening heel snel op gang kwam. De hele nacht was de burgemeester in touw, en de volgende dag stond Slachtofferhulp al klaar. Iedereen doet wat hij kan, ook de school en de kerk.’ In april liet het Openbaar Ministerie weten de bestuurster van de auto niet verder te vervolgen. Zij stelden vast dat de weersomstandigheden en het felle licht van het vreugdevuur een groot aandeel hadden gehad in de totstandkoming van het ongeluk. De bestuurster was geen grove schuld aan te rekenen.
Verder was januari de maand waarin er volop genoten kon worden van het winterweer. Koning Winter liet goed van zich zien, waardoor er al snel op het Ryptsjerksterpolder geschaatst kon worden. ‘Het ijs hier is echt magnifiek! Het is het mooiste ijs waar ik in jaren op heb gereden,’ aldus een enthousiaste schaatser uit Feanwâlden. In Kootstertille was de tennisclub inventief met hun tennisbaan. Zij lieten de tennisbaan onderlopen met water, zodat de jeugdleden hier ijshockey konden spelen.’
In Achtkarspelen werd burgemeester Gerben Gerbrandy geïnstalleerd als nieuwe burgervader van de gemeente. Hij liet weten voor de gemeente een ‘netwerker, voorzitter en boegbeeld’ te willen zijn. ‘Daarbij zal ik altijd een open houding hebben naar iedereen.’
Februari
De gemeente Kollumerland c.a. reikte aan het begin van de maand de Vrijwilligersprijs uit. Voor deze prijs waren de Fietsvrienden Lauwersland Burum, de vrijwilligers van Fogelsanghstate in Veenklooster en de Strúnersploech uit Kollumerzwaag genomineerd. De Strúnersploech uit Kollumerzwaag ging er met de prijs vandoor. Zij zorgen er sinds zes jaar voor dat tijdens oudejaarsnacht jongeren niet te lang op straat blijft rondhangen, maar al snel de feesttent opzoeken en daar het nieuwjaarsfeest vieren. Door de inzet van de Strúnersploech wordt er tijdens de jaarwisseling veel minder vernield wat de gemeente veel geld bespaard. Ook de andere vrijwilligers werden geprezen om hun inzet. De Fietsvrienden Lauwersland Burum organiseren ieder jaar fietstochten waar mensen vanuit heel Nederland op af komen. Ook de inzet van de vrijwilligers van Fogelsanghstate zorgen voor veel toeloop van toeristen naar de gemeente Kollumerland.
Halverwege februari moest discotheek de Ponderosa in Dokkum de deuren sluiten. De gemeente Dongeradeel was de overlast van jongeren rondom de discotheek meer dan beu. De veiligheid van medewerkers, stappers en omstanders kon niet langer gegarandeerd worden, ondanks de inzet van de eigenaar om overlast tegen te gaan. De discotheek moest een maand lang de deuren sluiten, en in die tijd werken aan een veiligheidsplan. Dit plan werd in maart door de gemeente goedgekeurd waarna de deuren van de discotheek weer open gingen.
Ook in de gemeente Dongeradeel werden prijzen uitgereikt. De gemeente Dongeradeel zette sport- en cultuurtalenten in het zonnetje. De cultuurprijs werd gegund aan Stichting Achmea Culpa, het theatergezelschap bestaande uit Anke Bijlsma en Gerrit Haaksma dat met stukken als Katarsis, Kredo en Krimp hoogstaand kroegtheater op de planken brengt. De overige genomineerden waren Klún en Knoffelhakke en Bonifatius de Musical. De Sportprijzen waren voor Ilse Kraaijeveld, korfbalverenigig DTL uit Hantum, Sierk-Jan de Haan, Tiny Hoekstra en het majoretteduo Emmaly Bakker en Willianne de Jong.
Maart
Metaalverwerkingsbedrijf Prins Dokkum. wil haar deuren sluiten en de 34 van de 39 medewerkers die er werken ontslaan. Het moederbedrijf van Prins Dokkum, het Noorse Saferoad, wil de productie van vangrails verplaatsen naar Polen. De medewekers dreigen, veelal na tientallen jaren trouwe dienst, op straat te komen, zonder een goed sociaal plan. De vrouwen van de medewerkers zijn daardoor in opstand gekomen. Op allerlei manieren proberen zij aandacht te krijgen voor de situatie waar hun mannen mee te maken hebben. Alle acties hebben echter niet mogen baten. De medewerkers kregen later alsnog ontslag. In oktober kondigde de Ondernemingskamer Amsterdam nog een enquête aan waarin ze onderzoek doen naar de omstandigheden rondom de ontslagen.
Maart is inmiddels traditioneel dé maand voor vrijwilligersklussen. NL Doet trok in de regio veel vrijwilligers-voor-één-dag. Zo ging de FNP Achtkarspelen bij woonzorgcentrum ‘t Suyderhuys koffie en gebak schenken aan de bewoners en hielpen de mannen van het Vluchtelingen-project ‘Mankracht’ met klussen op de kinderboerderij in Dokkum. Het koude weer gooide bij een aantal projecten roet in het eten. Door de lage temperaturen kon er nergens buiten geschilderd worden. Toch waren de meeste organisatoren erg tevreden over het verloop van de NL Doet-acties.
Het eerste ‘ljipaai’ werd gevonden! Dansend kwam Melle van der Meer uit Sumar thuis, nadat hij in de velden bij Earnewâld het eerste kievitsei had gevonden. De liefhebbers van het ‘aaisykjen’ hadden de hoop op de vondst van een kievitsei al bijna opgegeven, gezien het koude weer duurde het dit jaar erg lang voordat het eerste ei gevonden werd.
Op vrijdag 29 maart moest Jasper S. zich bij de rechtbank in Leeuwarden verantwoorden voor de verkrachting en moord op Marianne Vaatstra in 1999. De rechtszaak trok veel bezoekers, zowel van pers als van andere belangstellenden. De belangstelling was zelfs zo overweldigend dat veel belangstellenden bij de deur geweigerd moesten worden. Jasper S. legde een bekennende verklaring af. Hij verklaarde in de nacht van 30 april op 1 mei 1999 met de fiets er op uit te zijn gegaan om een blokje te fietsen. Bij Buitenpost stuitte hij op het destijds 16-jarige meisje. Hij vertelde dat iets in hem knapte, dat hij dacht: ‘Do bist fan my’, waarop hij de achtervolging inzette en hij op de Keningswei Marianne van de fiets rukte, waarop hij haar meenam het weiland in en haar daar op brute wijze verkrachtte en van het leven beroofde. De rechtbank eiste vervolgens een gevangenisstraf van 20 jaar. De uitspraak zou twee weken later geschieden.
April
Kollum is wekenlang in de ban van een wereldrecordpoging. De Kollumers willen hun dorp voor eens en altijd op de kaart zetten door middel van meer dan 250.000 ballonnen in hun dorp. Deze ballonnen moeten één lange lijn vormen door het dorp heen van maar liefst 25 kilometer lang. Tot die tijd staat het wereldrecord nog op naam van een dorp in India. Tientallen vrijwilligers hebben urenlang ballonnen op zitten te blazen en aan lijnen bevestigd. Op donderdag 25 april komt de jury met het verlossende woord: Kollum heeft een wereldrecord!
19 april kwam de uitspraak van de rechter inzake de zaak Vaatstra. Jasper S. was niet bij de uitspraak van de rechter aanwezig. De verdachte werd veroordeeld tot 18 jaar cel voor moord. De rechter vond het zeer kwalijk dat Jasper S. in de dertien jaar voorafgaand aan het grootscheepse DNA-verwantschapsonderzoek altijd stil heeft gehouden, maar liet weten dat dit feit niet meegenomen kon worden in de strafmaat. ‘Niemand is verplicht om mee te werken aan zijn eigen veroordeling.’ Wel werd meegenomen in de strafmaat dat Jasper S. Marianne aan haar polsen had vastgebonden. Dit had hij twee weken eerder ontkend, maar verwondingen rondom haar polsen wezen er op dat zij wel vastgebonden moest zijn. Jasper S. werd vrijgesproken van anale verkrachting. Hij ontkende eerder dit te hebben gedaan, dit feit kon ook niet bewezen worden.
Mei
Ziekenhuis de Sionsberg in Dokkum organiseerde een open dag. De belangstelling bleek overweldigend. Waar de Sionsberg zelf gerekend had op vijfduizend mensen, kwamen er maar liefst zesduizend mensen. De Sionsberg had signalen ontvangen dat mensen in de regio Noordoost Friesland niet meer wisten waarvoor zij in de Sionsberg terecht konden, nadat de Sionsberg een flinke reeks bezuinigingen door moest voeren.
De Harkemase Boys zijn bekerkampioen geworden. In een zinderende finale tegen SC Genemuiden in Sneek wonnen de jongens van De Bosk met 3-2 van hun tegenstander, waar ze de afgelopen jaren al vaak van verloren. Harkemase Boys was voor deze finale niet de favoriet, maar de Harrekieten zetten alles op alles waardoor zij uiteindelijke met de beker terugkeerden op sportpark De Bosk.
De La Vuelta, de ronde van Spanje, zal niet starten in Friesland in 2015. Langere tijd was er sprake van een start van de wielerronde in Friesland, mogelijk zelfs in Dokkum, maar deze plannen zijn definitief van de baan nu het Franse bedrijf ASO alle aandelen in de wielerronde heeft overgenomen.
Juni
In Brantgum werd het 135-jarig geboortejaar van kunstschilder Ids Wiersma gevierd met een expositie in dorpshuis De Terpring. Speciaal voor de gelegenheid opende een achterneef van de schilder, Hans Wiersma. De expositie bleek een schot in de roos. Vanuit heel Nederland kwamen belangstellenden op de expositie af, die gedurende vijf weken ieder weekend te bezichtigen was. In totaal trok de expositie zo’n 1900 mensen.
Hurdegaryp neemt afscheid van dorpshuis De Schalmei. Met de komst van een nieuw MFC is het dorpshuis overbodig geworden. Het gebouw wordt gesloten, er is nog niet een nieuwe bestemming voor gevonden. Met een groot feest wordt er nog één keer gebruik gemaakt van het dorpshuis, met activiteiten voor jong, iets ouder en oud.
In Surhuisterveen wordt voor het eerst de Samenloop voor Hoop georganiseerd. Tijdens deze Samenloop voor Hoop wordt gedurende vierentwintig uur geld ingezameld voor het KWF. Het wordt een indrukwekkende dag/nacht, waar naast tijd voor inzameling van geld ook ruim de aandacht is voor mensen die overleden zijn aan kanker, nog kampen met deze ziekte en mensen die inmiddels genezen verklaard zijn. De opbrengst van de Samenloop voor Hoop blijkt een prachtig bedrag van 74.500,- euro.
Juli
Het North Frisian Percussion Corps uit Dokkum heeft een gouden medaille in de wacht weten te slepen op het Wereld Muziek Concours in Kerkrade. Een enorme verrassing voor de leden van het korps, die in eerste instantie niet eens doorhadden dat zij de gouden medaille hadden verdiend. Met hun opvoering van het voor henzelf geschreven ‘A World of Games’ verdienden zij 88,52 punten.
De Profronde van Surhuisterveen wordt gewonnen door Bauke Mollema. De Friese Groninger eindigde in Surhuisterveen voor Tour de France-winnaar Chris Froome. Het was de 32e keer dat in Surhuisterveen de Profronde wordt georganiseerd, en dit jaar zit het weer niet mee. Tijdens de Profronde komt de regen met bakken uit de lucht. Het mag de meeste toeschouwers niet deren. Zij blijven des te geinteresseerd in de spannende wielerronde.
In Dokkum wordt er hard gewerkt aan het tegengaan van leegstand in het centrum. Vanwege allerlei economische ontwikkelingen komen er steeds meer winkelpanden leeg te staan. VAKwerk heeft zich ten doel gesteld de leegstand tegen te gaan en daardoor ambachtslieden en kunstenaars een podium te bieden. De eerste VAKwerkers betrekken in juli het eerste pand aan de Nauwstraat in Dokkum. De ambachtslieden zijn een periode van twee maanden aan het werk in het pand, waarna er nieuwe ambachtslieden leegstaande panden betrekken. Inmiddels zijn er vier panden bezet met VAKwerkers.
Augustus
De feestweek van Buitenpost is ieder jaar een groots spektakel. Pauline de Vries is dit jaar uitgekozen als Bûtenposter Keninginne. Zij opent samen met wethouder Marten van der Veen de feestweek. Traditioneel is het Concours Hippique één van de officieuze hoogtepunten tijdens de feestweek. Officieus, aangezien de organisatie buiten de organisatie van de feestweek om gaat. Ook de jaarmarkt is een waar hoogtepunt tijdens deze feestweek.
Brommels! viert haar tweede editie. Waar het een jaar eerder eigenlijk te warm was voor dit evenement, was het evenement dit jaar een groot succes. Boeren in de regio Jistrum/Noardburgum/Eastermar stelden hun land open voor bramenplukkers. Vele mensen uit de regio, maar ook daarbuiten, kwamen voor Brommels! naar de regio. Naast het bramenplukken waren er verschillende activiteiten waar veel mensen aan deelnamen.
Veenklooster gaat op de schop. Op maandag 19 augustus gaf wethouder Jelle Boerema de aftrap voor de vernieuwing van het dorpshart van het karakteristieke dorp. Bijna het hele dorp gaat op de schop. Dit is van belang voor de toeristen die het dorp trekt. Met Landbouwmuseum de Brink, Fogelsanghstate en het lunchcafé van dagbesteding De Swaen heeft Veenklooster een belangrijk aandeel in het toerisme in Kollumerland. De gemeente wil dit stimuleren en besteedt daarom een groot bedrag in de vernieuwing van het dorp. Omdat de weg toch openligt wordt ook direct de riolering aangepakt.
September
Inwoners van de Simke Kloostermanstrjitte in Twijzel klagen steen en been over hun hoge energierekeningen. Jaarlijks betalen ze enkele duizenden euro’s meer aan hun gasrekening dan volgens het Nibud gemiddeld is. Volgens de inwoners van de Simke Kloostermanstrjitte krijgen ze bij de woningbouwcorporatie SWA nul op het rekest wanneer ze klagen over de rekeningen, want de lage huurkosten compenseren dat toch prima? Na een artikel in de Streekkrant Fryslân komen er meer klachten binnen uit heel Achtkarspelen. Niet alleen in Twijzel blijken de rekeningen buiten proportioneel hoog. De SWA belooft na aanleiding van deze klachten beterschap.
De Admiraliteitsdagen in Dokkum zijn wederom een enorm succes. Duizenden mensen komen naar Dokkum om dit grote evenement te vieren. De Admiraliteitsdagen zijn voor de gemeente Dongeradeel een groot uithangbord voor de stad Dokkum. In de komende jaren willen ze de organisatie van het feest blijven steunen.
In Sumar is men blij over het feit dat het geschiedenisboek, waar een commissie meer dan tien jaar aan werkte, eindelijk klaar is. Het resultaat mag er dan ook zijn. Geen enkel belangrijk historisch feitje wordt overgeslagen en ook aan de opmaak is veel aandacht besteed. De commissie is maar wat trots op het resultaat.
Oktober
Burum krijgt haar karakteristieke molen Windlust terug. Al maanden wordt er gebouwd aan de heropbouw van de molen, maar voor de bewoners van Burum is het nog erg onzichtbaar, wat er allemaal gebeurt. In oktober komt daar verandering in, wanneer de houten spanten op zijn plaats worden gezet. Heel het dorp loopt uit voor deze indrukwekkende gebeurtenis. ‘In mûne en in tsjerke, dat heart gewoan by in doarp,’ aldus Renze Poortinga. Sommige inwoners van Burum worden zelfs emotioneel bij het zien van de vorm van de molen. ‘Ik haw bêrn, bin troud, mar ik tink dat dit ék in moaiste dei út myn libben is!’ aldus één van de toeschouwers.
In It Koartling in Buitenpost gaat het Repair Café van start. Iedere eerste zaterdag van de maand zijn er voortaan vrijwilligers aanwezig in It Koartling die oude meubeltjes en elektrische apparaten repareren. Volgens de principes van het Repair Café is het onnodig om dergelijke producten weg te gooien. Wethouder Marten van der Veen opende op feestelijke wijze het Repair Café en maakte direct van de gelegenheid gebruik om een apparaat uit het gemeentehuis te laten repareren.
Precies een jaar nadat de eerste paal geslagen werd van het nieuwe Multi Functionele Centrum in Hurdegaryp werd deze feestelijke geopend. ‘It Maskelyn’ is het gebouw gedoopt. Een naam, die past bij de inhoud van het gebouw. ‘It Maskelyn’ staat voor een ‘mengelmoes’. In het nieuwe MFC zijn de werkzaamheden van het voormalige dorpshuis De Schalmei, jeugdhonk De Wissel en het ouderenwerk van De Hameie ondergebracht.
November
In de gemeente Achtkarspelen is hommeles ontstaan vanwege de financiering van kunstgrasvelden in Harkema en Buitenpost. Meerdere partijen dreigen tegen de begroting te stemmen. Een week later stemde toch de meerderheid voor de begroting, wat inhoudt dat de kunstgrasvelden er gaan komen.
In Hiaure wil de kerk graag een toilet en een keukenblokje aanleggen in het gebouw. Omdat de kerk op een terp ligt is het noodzakelijk om archeologisch onderzoek in de terp te laten uitvoeren voordat er gegraven mag worden. De Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed is enthousiast over de eerste proefboringen die gedaan zijn in de terp. Bij deze proefboringen zijn resten van houtskool aangetroffen, één van de tekenen dat er menselijk leven heeft afgespeeld op die grond.
Metalfans kunnen hun hart deze maand ophalen. In Burgum wordt een reünie georganiseerd van de succesvolle Wâldrock-festivals die van 1988 tot 2009 plaatsvonden bij Burgum. De voormalige organisatie van het festival heeft handen ineengeslagen met andere metalliefhebbers uit Burgum en samen zorgen ze voor Wâldrock, The Reunion. Het feest in sporthal De Westermar wordt een geweldig feest, met een groot reüniegehalte. Toch komen er minder mensen dan verwacht.
December
Kunstschilder Jan Kooistra heeft een serie schilderijen gemaakt over het leven van Jezus Christus. In zijn galerie in Dokkum exposeert hij de zeven werken. Al vanaf de start van de expositie komen er veel mensen kijken naar de schilderijen. Kooistra wil deze schilderijen samen met de eerdere serie ‘De Schepping’ een permanente plaats gaan geven. Waar dat zal zijn, is nog niet bekend.
Het brandweerkorps van Anjum heeft een nieuwe kazerne gekregen. En niet alleen dat, ook een nieuwe tankautospuit wordt in gebruik genomen. De aanpassingen waren noodzakelijk. Het gebouw dat eerder als kazerne gebruikt werd voldeed niet meer aan de wensen van deze tijd. In Anjum is men blij met de nieuwe kazerne. Het korps kan op deze manier weer flinke tijd vooruit.
In Burgum werken leerlingen van het CSG Liudger aan een belevingstuin voor de bewoners van Visio. De naastgelegen tuin moet voor de bewoners een plek worden waar veel van hun zintuigen geprikkeld worden. Zowel de school als de leerlingen als Visio is blij met de samenwerking. De leerlingen zijn blij eens iets te maken wat ook daadwerkelijk gebruikt gaat worden. Voor het CSG Liudger is het een opdracht waarbij de leerlingen leren te werken voor een hele andere doelgroep. Het is de bedoeling dat de belevingstuin in februari komend jaar geopend wordt.
