Lutjegast op haar mooist verbeeld
“Soms moet iemand van buitenaf de boel wakker schudden”
LUTJEGAST – Het vergt een lange adem, maar als het goed is, zal op 1 september het boek ‘De huizen van Lutjegast en hun bewoners sinds 1880’ verschijnen. Auteur Jan Lomeijer begon al in 2007 met het spitten in archieven, bezoeken van bewoners en oud-bewoners en het uitwerken van zijn meesterwerk. Maar er ligt dan ook wel wat straks: een zeshonderd pagina’s tellend naslagwerk met een overzicht van alle huizen in het dorp vanaf 1880, boordevol anekdotes en beeldmateriaal. En dat terwijl het dorp eigenlijk al zoveel rijkdom heeft. “Soms moet iemand van buitenaf de boel wakker schudden”, zegt Jan lachend, “zodat alle bewoners van het dorp weer beseffen hoe mooi het hier is.”
Stiekem is hij er wel een beetje klaar mee. “De laatste weken heb ik wel eens gedacht: ik hou ermee op. Omdat het nu allemaal klaar moet”, doet Jan uit de doeken. Maar eigenlijk heeft hij vooral plezier beleefd aan het samenstellen van het boek. Deze ‘import-bewoner’ van het dorp, die vanuit Amsterdam naar het noorden verhuisde, kreeg inspiratie voor zijn boek, door de Struuntocht. “We woonden op de Bombay en waren weggeweest, maar konden niet meer naar huis. Het hele dorp gaat gewoon dicht en wie zijn auto niet buiten heeft gezet of er juist in wil, heeft pech. Een uur lang moesten we wachten en zagen we alles en iedereen voorbij komen. Ik werd er stil van; het was geweldig.” En toen hij een aantal weken later bij de gemeente was, ontstond het idee eens in de archieven te duiken. “Hoe zit zo’n dorp eigenlijk in elkaar?”
Jan spitte de gegevens vanaf 1880 door. Per decennium werd er tot 1933 een boek bijgehouden waarin alle huizen een eigen bladzijde hadden. Er werd nog niet gewerkt met huisnummers, maar alle huizen in Lutjegast kregen een ‘B’ gevolgd door een nummer. Met één lastigheid: het volgde decennium begon men weer opnieuw en werd de nummering van het boek daarvoor niet voortgezet. “En dat was wel even puzzelen”, lacht Jan. “Soms kwam ik er later tijdens bezoeken achter dat ik dingen volledig verkeerd geïnterpreteerd had.”
De zoektocht bracht mooie verhalen boven. “Het gros van de gegevens komt van bewoners en oud-bewoners. In alle dorpen in de omgeving ben ik op visite geweest om mensen op te zoeken die hier gewoond hebben, tot aan Veendam en Emmen aan toe. Er komt van alles naar boven. Zo was er een man”, steekt hij van wal, “die in zijn testament had laten opnemen dat er niks aan het huis veranderd mocht worden. En slechts een paar jaar na zijn dood brandde alles tot de grond toe af. Of kijk eens naar deze foto”, gaat hij verder, “deze weduwe liet na de dood van haar man een huis bouwen aan de Stationsstraat 7, heel bijzonder. Er gaat een enorme kracht van zo’n mens uit. En het huis staat er nog altijd.”
Ook bijna alle hedendaagse bewoners van het dorp hebben meegewerkt aan dit naslagwerk. “Een stuk of tien wilden liever niet meewerken, de rest was erg enthousiast. Lutjegast is maar een apart dorp”, zegt deze buitenstaander die met een lach beaamd dat hij nu meer weet van het dorp dan de gemiddelde bewoner. “Met zo’n Struuntocht bijvoorbeeld, zie je dat opeens alle scheidingslijnen afvallen. De dominee staat naast de meest grote godsverloochenaar het verkeer te leiden.” Het mooie dorp verdiende een mooi naslagwerk, wat er dus op 1 september zal liggen. Compleet zal het niet zijn en ook nooit worden. “Maar dat hoeft ook niet. Eigenlijk zou je dit elke tien jaar moeten doen!” Het streven? “Zeshonderd stuks, ja, dat hoop ik te verkopen.” Met ongeveer honderd aanmeldingen, is het doel dus nog niet bereikt. De definitieve grootte van de oplage wordt vastgesteld aan de hand van de intekeningen die voor 1 juni binnen zijn. Het boek kost 50 euro en aanmelden kan door een machtiging voorzien van NAW-gegevens te sturen naar Historische Kring Lutjegast p/a De Wieren 11, 9866 AH Lutjegast.