Onze toal
ik proat plat! doe ok?
Twee week leden hadden we t over de erkenning van t Nedersaksisch as n “volwaardige taal”. Kiek, wij as minsen die n variant van t Nedersaksisch proaten wieten vanzulf al eeuwen dat het n volweerdege toal is. Butendes was eeuwen leden juust t Nedersaksisch de toal van dit laand en kwam t HoogHaarlemmer Duits pas loater ien zwang. En wat zeker woar is. Voak kin je ien e streektoal emoties beter verwoorden dan ien t standaard Nederlands, Ok bijveurbeeld het duden van t weer gijt beter. Hoe vertoal je bijveurbeeld “neer weer” of “diezeg” noar t algemeen gebrukelek Nederlands? Je moeten het al omschrieven aans lukt het je niet eens. En as je n Nederlandstoalege vroagen wat het woord “slof” betekent dan wieten ze dat vanzulf niet. Mor as je zeggen ”Ik heb met n sloffe doek het aanrecht schoonmoakt”, dan wiet elk wel woar of je t over hemmen.
As je ien de archieven duken zie je dat al ien 1993 proat wer over ;”de intentie om de taal van Noordoost Nederland levend te houden”. Gien erkenning as riekstoal noast het Nederlands krekt zo as het Fries. Dat komt niet omdat de toal niet goed genog is. We wadden ja, krekt as t Limburgs, al Europees erkent onder deel II van het handvest voor regionale talen. Dit betekent dat je, volgens de wet, je verhoal bij de rechter ien je eigen toal doen magen. Mor de eed ofleggen mag dan weer niet. Zo as zo voak gijt het weer om de centjes. As we as riekstoal erkent worden dan is de overheid ok verplicht om officiële stukken ien ons eigen toal beschikboar te stellen en dat is n kostboare zoak.
Mor goed, we binnen al lang bliede dat der nou toch wat veranderd is, al worden we nog niet zo serieus nommen as n Fries. We magen bliede weden met de zinsnede “De minister zal nu met Nedersaksische overheden nagaan in hoeverre de taal kan worden bevorderd in verschillende domeinen”. Kiek doar kinnen we wat met. As het tenminste niet blift bij n mooie zin ien n convenant, mor dat der ok echt wat met doan wordt.
Ien het dagblad Trouw van dunderdag 11 oktober wer der vroagt of der ok liefhebbers bennen “voor een spoedcursus Nedersaksisch voor beginners? Vooruut:” En dan volgen der n stuk of zeuven zinnen, ien zeuven van de negen verschillende dialecten van t Nedersaksisch. Tenminste, die iendeling stijt op de dialectkoart van Johanna Daan. En zij kon t wieten. Want noadat ze eerst Nederlandse taal- en letterkunde studeerd had aan de Universiteit van Amsterdam is ze meer dan 35 joar hoofd van de ofdeling Dialectologie van het Meertens instituut west. As eerste stond er n zin ien t Westerkwartiers nl. “Ik heb last van buikkriebels” dit was vertoald as ”Ik heb last van navvelsoez’n”. Nou kin ik die hiele uutdrukking niet, mor dat kin ok kommen omdat ik nooit last van “buikkriebels” heb.
Mor loat ons het nou even over het Nederlands hemmen. Tot aan e middeleeuwen hadden de minsen host gien contact met andere mensen die wat verder vot woonden. Der wordt wel zijt dat der van ongeveer 1200 tot 1500 Middelnederlands proat wer, mor dat was gien eenheidstoal. Van de poar teksten die uut die tied bewoard bleven bennen kennen we dat dudelijk zien.
Pas noa 1500, ien de zestiende en zeuventiende eeuw werd der uut die Hollandse dialecten zo langzoamerhand het Nieuwnederlands geboren. Eén van de oorzoaken was dat de boekdrukkunst uutvonden was. En het allerbelangriekste was vanzulf het vertoalen en drukken van de biebel, die bekend stijt as De Statenvertaling.
Ien t begun was dat Nederlands allinneg een toal op papier die overal aans uutsproken wer. Op den duur wer de invloed van die geschreven toal zo groot dat het overal ien Nedeland ongeveer geliek uutsproken wer.
Nou binnen we zoveul joar verder en wordt erkend dat onze toal onderdeel is van het Nederlands. Nou is dat Nederlands ontstoan uut verschillende toalen, onder andere het Nedersaksisch. Het zal wel aan mij leggen, mor ik kin niet begriepen dat we erkenning van het Nederlands hemmen moeten terwiel we één van de leveranciers van datzulfde Nederlands bennen.
Ientussen n bult actie noar aanleiding van de erkenning. Op muziekkanoal Spotify een aparte speul-liest en n actie van zangeres Marlène Bakker om meer streektoalmeziek op de landeleke radio te kriegen. Zo stoadeg aan kommen we der wel!
As je ien de archieven duken zie je dat al ien 1993 proat wer over ;”de intentie om de taal van Noordoost Nederland levend te houden”. Gien erkenning as riekstoal noast het Nederlands krekt zo as het Fries. Dat komt niet omdat de toal niet goed genog is. We wadden ja, krekt as t Limburgs, al Europees erkent onder deel II van het handvest voor regionale talen. Dit betekent dat je, volgens de wet, je verhoal bij de rechter ien je eigen toal doen magen. Mor de eed ofleggen mag dan weer niet. Zo as zo voak gijt het weer om de centjes. As we as riekstoal erkent worden dan is de overheid ok verplicht om officiële stukken ien ons eigen toal beschikboar te stellen en dat is n kostboare zoak.
Mor goed, we binnen al lang bliede dat der nou toch wat veranderd is, al worden we nog niet zo serieus nommen as n Fries. We magen bliede weden met de zinsnede “De minister zal nu met Nedersaksische overheden nagaan in hoeverre de taal kan worden bevorderd in verschillende domeinen”. Kiek doar kinnen we wat met. As het tenminste niet blift bij n mooie zin ien n convenant, mor dat der ok echt wat met doan wordt.
Ien het dagblad Trouw van dunderdag 11 oktober wer der vroagt of der ok liefhebbers bennen “voor een spoedcursus Nedersaksisch voor beginners? Vooruut:” En dan volgen der n stuk of zeuven zinnen, ien zeuven van de negen verschillende dialecten van t Nedersaksisch. Tenminste, die iendeling stijt op de dialectkoart van Johanna Daan. En zij kon t wieten. Want noadat ze eerst Nederlandse taal- en letterkunde studeerd had aan de Universiteit van Amsterdam is ze meer dan 35 joar hoofd van de ofdeling Dialectologie van het Meertens instituut west. As eerste stond er n zin ien t Westerkwartiers nl. “Ik heb last van buikkriebels” dit was vertoald as ”Ik heb last van navvelsoez’n”. Nou kin ik die hiele uutdrukking niet, mor dat kin ok kommen omdat ik nooit last van “buikkriebels” heb.
Mor loat ons het nou even over het Nederlands hemmen. Tot aan e middeleeuwen hadden de minsen host gien contact met andere mensen die wat verder vot woonden. Der wordt wel zijt dat der van ongeveer 1200 tot 1500 Middelnederlands proat wer, mor dat was gien eenheidstoal. Van de poar teksten die uut die tied bewoard bleven bennen kennen we dat dudelijk zien.
Pas noa 1500, ien de zestiende en zeuventiende eeuw werd der uut die Hollandse dialecten zo langzoamerhand het Nieuwnederlands geboren. Eén van de oorzoaken was dat de boekdrukkunst uutvonden was. En het allerbelangriekste was vanzulf het vertoalen en drukken van de biebel, die bekend stijt as De Statenvertaling.
Ien t begun was dat Nederlands allinneg een toal op papier die overal aans uutsproken wer. Op den duur wer de invloed van die geschreven toal zo groot dat het overal ien Nedeland ongeveer geliek uutsproken wer.
Nou binnen we zoveul joar verder en wordt erkend dat onze toal onderdeel is van het Nederlands. Nou is dat Nederlands ontstoan uut verschillende toalen, onder andere het Nedersaksisch. Het zal wel aan mij leggen, mor ik kin niet begriepen dat we erkenning van het Nederlands hemmen moeten terwiel we één van de leveranciers van datzulfde Nederlands bennen.
Ientussen n bult actie noar aanleiding van de erkenning. Op muziekkanoal Spotify een aparte speul-liest en n actie van zangeres Marlène Bakker om meer streektoalmeziek op de landeleke radio te kriegen. Zo stoadeg aan kommen we der wel!