Rondje deur Mien Westerkwartier: Den Ham
rondje deur mien westerkwartier
DEN HAM – Den Ham is een wegdorp met lintbebouwing in de gemeente Zuidhorn. Het dorp ligt aan de weg van Aduard naar Saaksum en telt ongeveer 300 inwoners. De naam Den Ham zou slaan op een afgebakend (omheind) of aangeslibd stuk land, maar werd vroeger in ruimere zin ook gebruikt voor en plaats of dorpsgemeente. De vermoedelijke oude naam van Den Ham is Horham, dat in een kerkelijk register uit omstreeks 1475 voorkomt. Hor is waarschijnlijk een vervorming van ‘hore’, wat Oudfries voor “slijk” is. Het dorp bestond vanouds uit drie gehuchten, Altenaauw, De Knijp en Biggestaart.
Piloersma: borg, boerderij, bed&breakfast
De Piloersmaborg, ook wel Hamsterborg genoemd, staat tegenwoordig als horeca-gelegenheid en Bed & Breakfast faciliteit te pronken in het Groninger land. De borg kent echter een roerige historie en heeft er in het verleden veel slechter voorgestaan. Een verhaal van vallen en opstaan, waarbij het vooral een verhaal is waarin het belangrijk is dat je je aanpast aan de wensen van de voortschrijdende tijd.
Waar de naam Piloersma vandaag komt is niet duidelijk. Er zijn wat familienamen van boerenfamilies die in het verleden in de buurt van Den Ham hebben gewoond, maar dat geeft geen uitsluitsel.
Het is wel duidelijk dat er inderdaad in eerste instantie sprake was van een steenhuis in de traditionele zin, die op een wierde lag, iets ten zuiden van de huidige borg. Het steenhuis kwam in bezit van de goede tak’ van de familie De Mepsche, maar raakte waarschijnlijk in de strijd met de Spanjaarden zeer zwaar beschadigd. In 1633 wordt door Johan de Mepsche op de huidige plek een nieuwe borg gebouwd. Zijn naam is nog te lezen op de gevelsteen.
Maar de borg werd uiteindelijk verkocht aan een boerenfamilie Bos, die schuren bij de borg bouwde en waarmee er sprake was van een borgboerderij. Tot ver in de 20-ste eeuw is de borg ook als zodanig gebruikt en in feite is Piloersma het enige bestaande voorbeeld van de borgboerderij.
Bij de borg hoorde het heerlijke recht van ‘zwanendrift’, waarbij de houder knobbelzwanen mocht houden voor dons, veren en vlees.
Aangezien de familie Bos Rooms-Katholiek was, konden zij het recht niet uitoefenen en verkochten zij de heerlijke rechten Evert Joost Lewe van Aduard.
In de borg is nog een zwanenhalsband, die herinnert aan dit recht van zwanendrift.
Halverwege de negentiende eeuw kwam de borg in bezit van de Tonnis Bartels Wieringa, die de bijnaam ‘Tun van Beswerd’ had. Het verhaal wil dat hij op sluwe wijze aan veel geld was gekomen.
Toen de Fransen aan het einde van de Franse Tijd hals over kop moesten vertrekken, klopte iemand bij Wieringa aan met de volgende vraag.
‘Wil Joe wel met peerd en woagen een vrachtje votbrengen veur de Franzosen. Kist er mooi n poar cinten aan verdienen’.
Wieringa zag daar wel brood in maar maakte direct een heldere afspraak.
‘Veurof uitbetoalen ien gold, want van Franse pepieren heb ik gien verlet.’
En zo werd bij dizze Grunneger een ‘zwoare Franse tun’ op de wagen geladen. Tonnis hoorde al snel dat deze gevuld was met goud en andere sieraden, die de Fransen wilden meenemen naar huis. Op hun vlucht werden de Fransen sneller dan verwacht ingehaald en in de paniek die ontstond, rolde de sluwe Wieringa de ton snel in de sloot, Hij ging eerst terug naar huis, maar toen de rust weergekeerd was, haalde hij zijn oogst uit de sloot en werd een rijk man.
Ruim anderhalf eeuwen boerden de Wieringa’s op Piloersma, maar het werken op een monument, met allerlei technische beperkingen en hoge onderhoudskosten, was in de jaren zestig van de vorige eeuw niet erg rendabel. De laatste borgvrouw, die een juridische achtergrond had, verbaasde iedereen met de inhoud van haar testament.
De borg werd daarin overgedragen aan een de stichting Wieringa van Hamsterborg. De stichting kreeg als doel de borg met zijn gebouwen, inboedel en landerijen in stand te houden.
Na een flinke restauratie, waarbij ook Europese fondsen werden aangesproken, stonden borg en bijbehorend terrein er weer florissant bij. De oude borg wordt geëxploiteerd als horecapand en de bijgebouwen en de landerijen worden door de vrienden van de Hamsterborg in productie gehouden. De borg heeft, naar wens van het testament ook een openbare en een museale functie gekregen. Zo zijn er regelmatig activiteiten en tentoonstellingen.
Diverse telgen van de familie Wieringa zijn nog steeds betrokken bij de ‘Vrienden van de Hamsterborg’ en dragen samen met vele vrijwilligers zorg voor de Borg. De borg is een schitterende vergader- en trouwlocatie en het restaurant en de kamers in de borg, die door een pachter worden beheerd en hebben een goede naam in de regio.
‘Smoakvol eten ien n smoakvolle borg!’
[embed]https://youtu.be/QltuZiZjlOo[/embed]
Piloersma: borg, boerderij, bed&breakfast
De Piloersmaborg, ook wel Hamsterborg genoemd, staat tegenwoordig als horeca-gelegenheid en Bed & Breakfast faciliteit te pronken in het Groninger land. De borg kent echter een roerige historie en heeft er in het verleden veel slechter voorgestaan. Een verhaal van vallen en opstaan, waarbij het vooral een verhaal is waarin het belangrijk is dat je je aanpast aan de wensen van de voortschrijdende tijd.
Waar de naam Piloersma vandaag komt is niet duidelijk. Er zijn wat familienamen van boerenfamilies die in het verleden in de buurt van Den Ham hebben gewoond, maar dat geeft geen uitsluitsel.
Het is wel duidelijk dat er inderdaad in eerste instantie sprake was van een steenhuis in de traditionele zin, die op een wierde lag, iets ten zuiden van de huidige borg. Het steenhuis kwam in bezit van de goede tak’ van de familie De Mepsche, maar raakte waarschijnlijk in de strijd met de Spanjaarden zeer zwaar beschadigd. In 1633 wordt door Johan de Mepsche op de huidige plek een nieuwe borg gebouwd. Zijn naam is nog te lezen op de gevelsteen.
Maar de borg werd uiteindelijk verkocht aan een boerenfamilie Bos, die schuren bij de borg bouwde en waarmee er sprake was van een borgboerderij. Tot ver in de 20-ste eeuw is de borg ook als zodanig gebruikt en in feite is Piloersma het enige bestaande voorbeeld van de borgboerderij.
Bij de borg hoorde het heerlijke recht van ‘zwanendrift’, waarbij de houder knobbelzwanen mocht houden voor dons, veren en vlees.
Aangezien de familie Bos Rooms-Katholiek was, konden zij het recht niet uitoefenen en verkochten zij de heerlijke rechten Evert Joost Lewe van Aduard.
In de borg is nog een zwanenhalsband, die herinnert aan dit recht van zwanendrift.
Halverwege de negentiende eeuw kwam de borg in bezit van de Tonnis Bartels Wieringa, die de bijnaam ‘Tun van Beswerd’ had. Het verhaal wil dat hij op sluwe wijze aan veel geld was gekomen.
Toen de Fransen aan het einde van de Franse Tijd hals over kop moesten vertrekken, klopte iemand bij Wieringa aan met de volgende vraag.
‘Wil Joe wel met peerd en woagen een vrachtje votbrengen veur de Franzosen. Kist er mooi n poar cinten aan verdienen’.
Wieringa zag daar wel brood in maar maakte direct een heldere afspraak.
‘Veurof uitbetoalen ien gold, want van Franse pepieren heb ik gien verlet.’
En zo werd bij dizze Grunneger een ‘zwoare Franse tun’ op de wagen geladen. Tonnis hoorde al snel dat deze gevuld was met goud en andere sieraden, die de Fransen wilden meenemen naar huis. Op hun vlucht werden de Fransen sneller dan verwacht ingehaald en in de paniek die ontstond, rolde de sluwe Wieringa de ton snel in de sloot, Hij ging eerst terug naar huis, maar toen de rust weergekeerd was, haalde hij zijn oogst uit de sloot en werd een rijk man.
Ruim anderhalf eeuwen boerden de Wieringa’s op Piloersma, maar het werken op een monument, met allerlei technische beperkingen en hoge onderhoudskosten, was in de jaren zestig van de vorige eeuw niet erg rendabel. De laatste borgvrouw, die een juridische achtergrond had, verbaasde iedereen met de inhoud van haar testament.
De borg werd daarin overgedragen aan een de stichting Wieringa van Hamsterborg. De stichting kreeg als doel de borg met zijn gebouwen, inboedel en landerijen in stand te houden.
Na een flinke restauratie, waarbij ook Europese fondsen werden aangesproken, stonden borg en bijbehorend terrein er weer florissant bij. De oude borg wordt geëxploiteerd als horecapand en de bijgebouwen en de landerijen worden door de vrienden van de Hamsterborg in productie gehouden. De borg heeft, naar wens van het testament ook een openbare en een museale functie gekregen. Zo zijn er regelmatig activiteiten en tentoonstellingen.
Diverse telgen van de familie Wieringa zijn nog steeds betrokken bij de ‘Vrienden van de Hamsterborg’ en dragen samen met vele vrijwilligers zorg voor de Borg. De borg is een schitterende vergader- en trouwlocatie en het restaurant en de kamers in de borg, die door een pachter worden beheerd en hebben een goede naam in de regio.
‘Smoakvol eten ien n smoakvolle borg!’
[embed]https://youtu.be/QltuZiZjlOo[/embed]