Vot
Ik proat plat
Ien e loop der joaren is er ien Nederland hiel wat verdwenen, denk aan landschappen, gebouwen mor ok toal. De moerasdelta die hier ooit was is weg. Het veen dat doarnoa kwam is as turf, joarenlang ons belangriekste brandstof, ofgroaven. Van onner t veen kwam zandige grond teveurschien, woar heide begon op te groeien. Tot ver ien de negentiende eeuw was er nog flink wat heide ien t Zuudelek Westerketier, moar doar is ok niet veul van overbleven. Hier en doar een klein stukje, zoal op Jilt Dieksheide, dat met veul moeite ien e been hollen wordt. Wat der nog van over is wordt te vuur en te zwoard deur natuurliefhebbers verdedigd.
Van de bebouwing van eeuwen leden is der niet veul overbleven. Kloosters, steenhuuzen, heerden, kerken mor ok plaggenhutten binnen spoorloos verdwenen. Over het één wordt meer treurt as over het ander. Dat de plaggenhutten heden ten doage niet meer op de heide stoan, doar zal niet één een troan om loaten. Hooguut de bewoners toen ze verhuuzen mossen noar een woningwetwoning. En dan niet omdat ze heur nije stienen huus niet mooi vonnen, mor omdat ze die niet betoalen konnen. Tegenwoordig verdwienen der ok veul gebouwen. Hiel voak ropt dat behoorlijke emoties op. Dat kin wezen omdat je geboortehuus noar de vlakte gijt. Een veurbeeld is het olderlijk huus van Peter de Haan, beter bekend as Pé Daalemmer ien Loppersum. Bij kerken speult dat nog meer. Hiele generoaties binnen hier deupt, trouwt en begroaven. Veur veul mensen host niet te verteren dat het kerkgebouw een andere functie krigt. Ien t Zand was het ofbreken van een mooi pand een voelboar verlies veur het hiele dörp. Acties hemmen de sloop niet veurkommen kent, mor warren wel een dudelijk signoal dat de ienwoners van het eerdbevingsgebied langzoamerhand heur nugt hemmen.
Ok ien t Westerketier binnen markante gebouwen, denk aan de olde stations, fabrieken en huuzen hielemoal verdwenen of van functie wisselt. Denk mor aan t olde Corso-theater ien Leek of veul veurmoalige pastories, Gebouwen met een rieke historie en verhoalen, woarvan we de kommende tied een poar uutlichten.
Ok op het gebied van de toal is der hiel veul veranderd. Toalen van een poar eeuwen leden kinnen we host al niet meer begriepen of lezen en binnen ok hielemoal verdwenen. Loaten we eerst es noar t standaard nederlands kieken. Dan zit je geliek al met een probleem. Want wat is het standaard nederlands? Is dat het nederlands wat de omroepen bruuken? Of van een of andere politicus? Of de toal die ien de grote steden bruukt wordt? Of is het zaachte Nederlands dat de Vlamingen proaten. Wel dut het goed en wel kin zeggen dat het zo heurt? Doarnoast hemmen we nog onze 2de riekstoal:het Fries. Is dat ok Nederlands? Of de erkende regiotoalen?
Doarnoast hemmen we nog de dialecten en dan wordt het al hielemaol een toer om dat uut te zoeken. Volgens “De Syntactische Atlas van de Nederlandse Dialecten “ binnen dat der minstens 267. Veur ons as Westerkwartierders is der natuurlijk mor één en dat is het Westerkwartiers ien al zien verschillende vörmen. Op dit moment is der meer belangstelling veur de streektoal dan eerder west is, mor toch liekt t der op dat de toal zoas wij die nou kennen, verdwient. Verscheidene woorden binnen de leste tientallen joaren al verdwenen of vernederlandsd. Host iedereen zijt kruuwoagen ienplak van korre. Ok trekken we tegenwoordig leerzen aan en gien stevels. Hoe het ien de toekomst komt wieten we (gelukkig) niet. En of het nou het Westerkwartiers blift of dat het noord-nederlands, ned-engels of ned-duuts wordt dat wieten we niet. Mor as de leste die Westerkwartiers proatte, overleden is, mist gien kop t ons zo geliefde Westerkwartiers.
Met dizze reeks ‘Ik Proat Plat, doe ok?’ perbeer een deel van onze toal ien beton te gieten, zodat ze over viefhonnerd joar zeggen kinnen, ‘Roare jonges, die Westerketierders!’
Van de bebouwing van eeuwen leden is der niet veul overbleven. Kloosters, steenhuuzen, heerden, kerken mor ok plaggenhutten binnen spoorloos verdwenen. Over het één wordt meer treurt as over het ander. Dat de plaggenhutten heden ten doage niet meer op de heide stoan, doar zal niet één een troan om loaten. Hooguut de bewoners toen ze verhuuzen mossen noar een woningwetwoning. En dan niet omdat ze heur nije stienen huus niet mooi vonnen, mor omdat ze die niet betoalen konnen. Tegenwoordig verdwienen der ok veul gebouwen. Hiel voak ropt dat behoorlijke emoties op. Dat kin wezen omdat je geboortehuus noar de vlakte gijt. Een veurbeeld is het olderlijk huus van Peter de Haan, beter bekend as Pé Daalemmer ien Loppersum. Bij kerken speult dat nog meer. Hiele generoaties binnen hier deupt, trouwt en begroaven. Veur veul mensen host niet te verteren dat het kerkgebouw een andere functie krigt. Ien t Zand was het ofbreken van een mooi pand een voelboar verlies veur het hiele dörp. Acties hemmen de sloop niet veurkommen kent, mor warren wel een dudelijk signoal dat de ienwoners van het eerdbevingsgebied langzoamerhand heur nugt hemmen.
Ok ien t Westerketier binnen markante gebouwen, denk aan de olde stations, fabrieken en huuzen hielemoal verdwenen of van functie wisselt. Denk mor aan t olde Corso-theater ien Leek of veul veurmoalige pastories, Gebouwen met een rieke historie en verhoalen, woarvan we de kommende tied een poar uutlichten.
Ok op het gebied van de toal is der hiel veul veranderd. Toalen van een poar eeuwen leden kinnen we host al niet meer begriepen of lezen en binnen ok hielemoal verdwenen. Loaten we eerst es noar t standaard nederlands kieken. Dan zit je geliek al met een probleem. Want wat is het standaard nederlands? Is dat het nederlands wat de omroepen bruuken? Of van een of andere politicus? Of de toal die ien de grote steden bruukt wordt? Of is het zaachte Nederlands dat de Vlamingen proaten. Wel dut het goed en wel kin zeggen dat het zo heurt? Doarnoast hemmen we nog onze 2de riekstoal:het Fries. Is dat ok Nederlands? Of de erkende regiotoalen?
Doarnoast hemmen we nog de dialecten en dan wordt het al hielemaol een toer om dat uut te zoeken. Volgens “De Syntactische Atlas van de Nederlandse Dialecten “ binnen dat der minstens 267. Veur ons as Westerkwartierders is der natuurlijk mor één en dat is het Westerkwartiers ien al zien verschillende vörmen. Op dit moment is der meer belangstelling veur de streektoal dan eerder west is, mor toch liekt t der op dat de toal zoas wij die nou kennen, verdwient. Verscheidene woorden binnen de leste tientallen joaren al verdwenen of vernederlandsd. Host iedereen zijt kruuwoagen ienplak van korre. Ok trekken we tegenwoordig leerzen aan en gien stevels. Hoe het ien de toekomst komt wieten we (gelukkig) niet. En of het nou het Westerkwartiers blift of dat het noord-nederlands, ned-engels of ned-duuts wordt dat wieten we niet. Mor as de leste die Westerkwartiers proatte, overleden is, mist gien kop t ons zo geliefde Westerkwartiers.
Met dizze reeks ‘Ik Proat Plat, doe ok?’ perbeer een deel van onze toal ien beton te gieten, zodat ze over viefhonnerd joar zeggen kinnen, ‘Roare jonges, die Westerketierders!’
