week 23

Vorige week beloofde ik meer diepgang in mijn stukjes aan te zullen brengen. Nou ja, ik zou probéren in mijn minikul stukjes wat dieper te graven dan ik tot dusver deed. Dit is mijn eerste serieuze poging. Meteen een heel diepgaande! De voor mij diepst mogelijke zelfs. Want, hou u vast: Wat is de ziel? Deze vraag is al meer dan 2500 jaar onderwerp van gesprek bij theologen, wetenschappers en kunstenaars. Allemaal hebben ze geprobeerd om de ziel te vinden. In het lichaam, in de taal, in de wetenschap. Tot dusver is dat niemand gelukt.

Vraag is niet alleen wat de ziel is, maar ook waar we haar/hem – is de ziel mannelijk of vrouwelijk? - kunnen vinden. Hebben alleen mensen een ziel en dieren niet? Véél wetenschappers hebben de afgelopen jaren nieuw licht geworpen op het menselijk gedrag en de herkomst van allerlei complexe emoties, maar in hun zoektocht naar de ziel zijn ze niet geslaagd. Sommigen verklaarden de ziel zelfs dood. Dit heeft invloed op ethische, politieke en existentiële vraagstukken. Aldus het Filosofie Magazine dat ik, om me grondig op dit onderwerp voor te bereiden, bij de bieb – die ís er wél en moet blijven! – heb ingekeken. Maar ook in dat vaktijdschrift vond ik zoveel voor mij zweverige verklaringen voor het woordje ‘ziel’, dat ik alleen maar verwarder werd. Daarmee ben ik in goed gezelschap, want filosofische wetenschappers zèlf zijn er ook niet uit.

April was de Maand van de Filosofie die dit jaar in het teken van de ziel stond. Met open dagen, workshops en lezingen. Er werden, als ‘voeding voor de ziel’ zoals plastisch werd omschreven, eveneens ‘oefeningen in levenskunst’ aangeboden. En onder het motto ‘Kijken in de ziel’ heeft de vermaarde, uit deze regionen afkomstige, interviewer Coen Verbraak op DVD een serie openhartige gesprekken met strafpleiters, politici, psychiaters en – jawel! – voetbaltrainers vastgelegd. Boeiend, aldus recensies die mij plots de ogen deden openen. Want Verbraaks zoektocht naar de ziel wierp namelijk ook de vraag op, waarom Nederlanders zo slecht strafschoppen kunnen nemen. Een doeltreffend antwoord daarop wisten zelfs toppers als Louis van Gaal en Bert van Marwijk niet te geven. Maar ík weet het: Goed kijken, nauwkeurig richten, een schijnbeweging of hard schieten en daarin letterlijk en figuurlijk je ziel en zaligheid leggen. Dát is voor mij het begrip filosofie voor leken vertaald. Zou Arjan Robben dit met mij eens zijn?