5 jaar topentertainment in uniek BaronTheater
voorpagina groningen
OPENDE – “En toen werd het olifantje geboren”, begint Fokko Tolsma als we hem vragen naar 9 februari 2012: de opening van het BaronTheater. We zijn aangeschoven in het levendige theater om terug te blikken op 5 jaar toneel, muziek en topentertainment in Opende. We moeten even wachten op Greet Nieuwland, want ook als de deuren officieel nog gesloten zijn is er wat te doen in het culturele middelpunt van Opende, of beter: de gemeente Grootegast. Mensen rondleiden voor een feestelijke voorstelling bijvoorbeeld. Eigenlijk is er altijd wat te doen in het theater dat louter en alleen werkt met vrijwilligers. We zitten in een uniek theater. Eén van de weinige theaters in Nederland –zo niet het enige- dat kan draaien zonder subsidies en overheidssteun. Wie het in verkiezingstijd heeft over dure linkse hobby’s kan het BaronTheater buiten de discussie laten. “Wij halen ons geld uit de kaartverkoop”, meldt de inmiddels aangeschoven Greet Nieuwland. “Verder hebben wij geen personeel, doen zelf het onderhoud aan het theater en varen op een fantastische hoeveelheid vrijwilligers die hart en ziel in het theater steken. Gratis en voor niets! Nou ja, een kopje koffie misschien. Wil je ook?”
Met alle respect voor het mooie dorp Opende. Dit is niet de plek waar je een groots theater als het BaronTheater verwacht. Wel een dorpshuis. Daar kwam ook burgemeester Ard van der Tuuk recent achter. Eerlijk biechtte hij een aantal weken geleden zijn inschattingsfout op tijdens de nieuwjaarsreceptie van de gemeente Grootegast. Van der Tuuk was uitgenodigd bij een voorstelling en reed met zijn vrouw richting Opende in de verwachting een leuk stukje theater te mogen aanschouwen in een soort dorpshuis. “Wat ik zag was ongelooflijk”, speechte hij. “Er staat in Opende een theater dat moeiteloos de vergelijking kan weerstaan met theaters in grotere plaatsen als Veendam.” Helemaal verrassend is dat natuurlijk ook weer niet. Wat men ook niet direct verwacht in een dorp ter grootte van Opende is een sportdorp, inclusief multifunctionele sporthal, tennisclub, florerende korfbalvereniging en voetbalvelden zo ver als de ogen kunnen waarnemen. En dat is ook allemaal gerealiseerd. De reden ligt volgens Greet in de samenleving. “Opende is een vreselijk sterk dorp. De zelfredzaamheid en de verbondenheid is hier enorm. Dit is een dorp waar men nog ouderwets ergens de schouders onder zet en er helemaal voor gaat. Dat zie je terug in het rijke verenigingsleven, en dus ook in het BaronTheater.” Wat ook mee heeft geholpen is de aanwezigheid van showband Crescendo. Fokko Tolsma: “Crescendo heeft aan de wieg gestaan van dit theater. Zij hebben de handen uit de mouwen gestoken om de gymzaal –want dat was het BaronTheater voorheen- om te bouwen tot theater. Bovendien genieten de showband wereldwijde bekendheid en heeft het een belangrijke maatschappelijke functie in de regio. Ik kan gerust zeggen dat zij ons goed ‘verkopen’ in het land.”
Het is nu vijf jaar geleden dat de laatste schroeven in het BaronTheater werden aangedraaid alvorens op 9 februari 2012 de deuren open gingen. Een dag later stond zelfs de eerste voorstelling al op het programma. Geheel in stijl trapte het theater af met een theaterstuk over hun naamgever: de familie Baron. “De perfecte naamgever”, vindt Fokko. “Hierdoor is de geschiedenis bewaard gebleven en ligt er een link met Crescendo.” Jeen Baron was een voormalige dirigent uit de rijke en lange historie Crescendo. Na een tegenvallend optreden werd de dirigent bedankt voor bewezen diensten en vertrok uit Opende. Om vervolgens in 2012 als naamgever van het theater terug te keren in het dorp. De oude dirigent mocht het zelf niet meer meemaken, maar zijn nabestaanden waren verguld met het aanbod om het theater te vernoemen naar hun vader. Fokko: “De familie heeft ook een financieel steentje bijgedragen om het BaronTheater te realiseren. Daar waren we zeker blij mee. Het RabobankTheater of iets dergelijks klinkt toch minder lekker.” Daar komt bij dat het theater nu ook acties kan ondernemen door de Baron en de Barones op stap te laten gaan. “Zo kunnen we ons ook op een ludieke manier presenteren buiten het theater”, lacht Greet. Als voorbeeld noemt zij de nieuwjaarsreceptie van de gemeente in Kornhorn, alwaar de Baron en de Barones aanwezig waren. “Dat deden we naar aanleiding van de vrijwilligersprijs die we vorig jaar hebben gewonnen. Je laat je, als vertegenwoordigers van het theater, dan toch even op een leuke manier zien. Dit zet je op de kaart in je eigen regio.” En dat is belangrijk volgens het tweetal. Ook landelijke artiesten weten inmiddels het BaronTheater te vinden en vragen of er plek is. Dat geldt ook voor het publiek dat al lang niet meer alleen uit de directe regio komt. Toch is er geen ruimte voor grootheidswaanzin in het Opender theater. “Oh nee”, bevestigt Greet lachend, “zeker niet. Wij horen bij Opende en bij deze regio. Dit is ons thuis.” Een liefde die wederzijds is. Niet alleen is het BaronTheater trots op haar locatie in Opende, Opende is net zo trots op haar theater. Een gegeven dat blijkt uit het grote vrijwilligersbestand dat het theater draaiende houdt. “Neem nu de techniek”, geeft Fokko als voorbeeld. “Best een belangrijk én ingewikkeld dingetje voor een theater. Wij hebben echter de beschikking over uitstekende technici die altijd bereid zijn om een voorstelling mogelijk te maken. Zelfs op bijvoorbeeld vrijdagmiddag. Dat houdt in dat zij vrij moeten nemen van hun werk en vrije uren moeten inleveren bij hun werkgever. Wij zijn trots op deze mensen.” Greet vult Fokko aan: “Of ons manusje-van-alles. Moet er ’s ochtends om 6.00 uur een toilet worden schoongemaakt, dan doet hij dat. Soms is hij hier dag en nacht te vinden. En dat op vrijwillige basis. Prachtig toch?” Eén ding wordt ons al snel duidelijk. Voor een theater als het BaronTheater in een dorp als Opende móet de samenleving wel sterk zijn. Niettemin heeft het theater haar leermomentjes wel gehad. Zoals de scheiding tussen theaterbezigheden en wat thuis hoort in de plaatselijke horecagelegenheden. “Eén keer hebben we hier een bingoavond gehouden”, vertelt Fokko. “Toen kwamen er wel reacties vanuit de horeca als ‘hé, dat hoort bij ons’. En daar hadden ze ook volledig gelijk in. Wij willen niet concurreren met de horeca, dus organiseren we geen bingoavonden en –middagen meer. Ook richten wij ons niet op bruiloften en partijen en hoeven mensen hier niet te komen om een avondje door te zakken aan de bar. Wij zijn een theater. Daar horen een hapje en een drankje bij, maar wel in combinatie met een voorstelling.” Overigens waren enige opstartproblemen ook wel ingecalculeerd, weet Fokko. “Cor Konstapel, een theaterdirecteur uit Gorredijk, heeft ons geholpen en van advies voorzien. Hij gaf toentertijd al aan dat wij zeker vijf jaar nodig zouden zijn om onszelf op de kaart te zetten. Dat is overigens ook gebleken.” Die eerste belangrijke vijf jaren zitten er nu dus op en Greet en Fokko zien dat er flinke stappen zijn gemaakt. “Tegenwoordig worden we overspoelt met aanvragen”, meldt Greet. “Ook uit andere delen van het land. Wij zijn natuurlijk nog altijd een klein theater en dat heeft ook zo zijn voordelen. Cabaretiers houden hier graag hun try-outs voor een kleiner publiek alvorens zij de grote zalen intrekken. Bovendien zorgt een klein theater voor een andere ambiance. Het is sfeervol en daardoor uitstekend geschikt voor intieme voorstellingen.” Het zorgt ervoor dat artiesten graag terugkomen in het BaronTheater. LOS-muziektheater heeft bijvoorbeeld al een aantal verschillende voorstellingen gegeven in het theater en ook de lokale dichter, musicus en huidige gemeentedichter van Achtkarspelen Meindert Talma is inmiddels een vast gezicht. “We doen het goed”, concludeert Fokko tevreden. “Het afgelopen jaar hebben we een gemiddelde bezettingsgraad van 56 procent weten te realiseren.” Volgens Greet is maar liefst veertig procent van de voorstellingen uitverkocht. “Daarom adviseren wij mensen ook altijd om te reserveren. Neem nu de voorstellingen van Mien Westerkwartier. De kaartjes voor ‘IJe aans verteld’ vlogen als warme broodjes over de spreekwoordelijke toonbank. Zeven uitverkochte voorstellingen én nog hebben wij mensen moeten teleurstellen.” Mooie cijfers en goede resultaten waar met vertrouwen op voortgeborduurd kan worden. De eerste vijf voorspoedige jaren zitten erop, dus willen we graag vooruitblikken op de toekomst. Fokko begint te lachen. “We gaan in ieder geval niet stil zitten”, belooft hij. “Er is hier nog zoveel wat gedaan moet worden, wat we graag willen veranderen of vervangen. Maar wel op een verstandige manier, want zoals eerder al aangegeven, wij halen onze middelen uit de kaartverkoop en doen het zonder overheidssteun en sponsoren.” Fokko benoemt de woorden ‘consolideren’ en ‘doorbouwen’. “Wij willen natuurlijk niet achteruit. Dus kijken we altijd eerst naar hoe we kunnen vasthouden wat we hebben. Daarnaast gaan we wel op zoek naar extra financiële armslag. We zouden bijvoorbeeld graag een professionelere beamer en een groter scherm willen hebben. Om dat te bewerkstelligen zijn we nu bezig met het opzetten van een zakenclub. We willen daarmee bedrijven aan ons verbinden. Zij betalen 250 euro per jaar, waarmee wij onze daadkracht kunnen vergroten. Daarvoor krijgen zij bijvoorbeeld kortingen op voorstellingen en op het zaalgebruik als ze een presentatie moeten houden. Met een klein bedrag kunnen wij heel veel doen. Een win-win situatie dus.” Ook Greet blikt graag vooruit op de komende jaren. “Momenteel zitten we met vier personen in het bestuur die er in de afgelopen jaren vreselijk aan hebben moeten trekken om alles op de rails te krijgen. Zo deden wij eerst zelf de theaterlessen die hier worden gegeven. Inmiddels zijn deze overgenomen door de muziekschool, zoals het hoort. Daarmee gaat de kwaliteit van de lessen omhoog en kunnen wij –als bestuur- ons richten op andere essentiële zaken. Wij moeten faciliteren wat anderen organiseren. Bestuurlijk heeft dat de afgelopen vijf jaar vorm gekregen en die lijn zetten we door.” Verder zijn er nog wensen ten aanzien van de website waar een betalingssysteem aan toegevoegd moet worden om mensen helemaal goed van dienst te kunnen zijn en wordt er gedacht aan kleine verbouwingen. “We zijn altijd op zoek naar de volgende stap in de professionalisering”, vertelt Fokko. Om de cirkel rond te maken sluiten we af met misschien wel de belangrijkste pijler onder het succes van het BaronTheater. De vrijwilligers. Greet: “Daar moeten we zeker aan blijven denken. Zij zijn degenen die dit allemaal mogelijk maken. Dus willen we extra opleidingen aanbieden zodat zij zich kunnen blijven door ontwikkelen. Ook willen we altijd de veiligheid kunnen waarborgen en mensen het gevoel geven dat ze erbij horen. Men moet het leuk vinden om hier te werken en zich thuis voelen, want zonder vrijwilligers houdt het hier snel op.” Bijna twee uur duurde het gesprek met de betrokken bestuursleden van het BaronTheater, dat deze week haar 5-jarig jubileum viert. Daarin werd één ding heel duidelijk. Het theater kan prima aarden in een dorp als Opende. Sterker nog, misschien is het sterke dorp wel een voorwaarde voor een theater zo uniek als het BaronTheater. Terwijl links en rechts voorzieningen verdwijnen uit vooral de kleinere dorpen, staat het BaronTheater fier en sterk overeind. Er wordt met vertrouwen vooruitgekeken naar de komende vijf jaar. En dat is terecht.
Met alle respect voor het mooie dorp Opende. Dit is niet de plek waar je een groots theater als het BaronTheater verwacht. Wel een dorpshuis. Daar kwam ook burgemeester Ard van der Tuuk recent achter. Eerlijk biechtte hij een aantal weken geleden zijn inschattingsfout op tijdens de nieuwjaarsreceptie van de gemeente Grootegast. Van der Tuuk was uitgenodigd bij een voorstelling en reed met zijn vrouw richting Opende in de verwachting een leuk stukje theater te mogen aanschouwen in een soort dorpshuis. “Wat ik zag was ongelooflijk”, speechte hij. “Er staat in Opende een theater dat moeiteloos de vergelijking kan weerstaan met theaters in grotere plaatsen als Veendam.” Helemaal verrassend is dat natuurlijk ook weer niet. Wat men ook niet direct verwacht in een dorp ter grootte van Opende is een sportdorp, inclusief multifunctionele sporthal, tennisclub, florerende korfbalvereniging en voetbalvelden zo ver als de ogen kunnen waarnemen. En dat is ook allemaal gerealiseerd. De reden ligt volgens Greet in de samenleving. “Opende is een vreselijk sterk dorp. De zelfredzaamheid en de verbondenheid is hier enorm. Dit is een dorp waar men nog ouderwets ergens de schouders onder zet en er helemaal voor gaat. Dat zie je terug in het rijke verenigingsleven, en dus ook in het BaronTheater.” Wat ook mee heeft geholpen is de aanwezigheid van showband Crescendo. Fokko Tolsma: “Crescendo heeft aan de wieg gestaan van dit theater. Zij hebben de handen uit de mouwen gestoken om de gymzaal –want dat was het BaronTheater voorheen- om te bouwen tot theater. Bovendien genieten de showband wereldwijde bekendheid en heeft het een belangrijke maatschappelijke functie in de regio. Ik kan gerust zeggen dat zij ons goed ‘verkopen’ in het land.”
Het is nu vijf jaar geleden dat de laatste schroeven in het BaronTheater werden aangedraaid alvorens op 9 februari 2012 de deuren open gingen. Een dag later stond zelfs de eerste voorstelling al op het programma. Geheel in stijl trapte het theater af met een theaterstuk over hun naamgever: de familie Baron. “De perfecte naamgever”, vindt Fokko. “Hierdoor is de geschiedenis bewaard gebleven en ligt er een link met Crescendo.” Jeen Baron was een voormalige dirigent uit de rijke en lange historie Crescendo. Na een tegenvallend optreden werd de dirigent bedankt voor bewezen diensten en vertrok uit Opende. Om vervolgens in 2012 als naamgever van het theater terug te keren in het dorp. De oude dirigent mocht het zelf niet meer meemaken, maar zijn nabestaanden waren verguld met het aanbod om het theater te vernoemen naar hun vader. Fokko: “De familie heeft ook een financieel steentje bijgedragen om het BaronTheater te realiseren. Daar waren we zeker blij mee. Het RabobankTheater of iets dergelijks klinkt toch minder lekker.” Daar komt bij dat het theater nu ook acties kan ondernemen door de Baron en de Barones op stap te laten gaan. “Zo kunnen we ons ook op een ludieke manier presenteren buiten het theater”, lacht Greet. Als voorbeeld noemt zij de nieuwjaarsreceptie van de gemeente in Kornhorn, alwaar de Baron en de Barones aanwezig waren. “Dat deden we naar aanleiding van de vrijwilligersprijs die we vorig jaar hebben gewonnen. Je laat je, als vertegenwoordigers van het theater, dan toch even op een leuke manier zien. Dit zet je op de kaart in je eigen regio.” En dat is belangrijk volgens het tweetal. Ook landelijke artiesten weten inmiddels het BaronTheater te vinden en vragen of er plek is. Dat geldt ook voor het publiek dat al lang niet meer alleen uit de directe regio komt. Toch is er geen ruimte voor grootheidswaanzin in het Opender theater. “Oh nee”, bevestigt Greet lachend, “zeker niet. Wij horen bij Opende en bij deze regio. Dit is ons thuis.” Een liefde die wederzijds is. Niet alleen is het BaronTheater trots op haar locatie in Opende, Opende is net zo trots op haar theater. Een gegeven dat blijkt uit het grote vrijwilligersbestand dat het theater draaiende houdt. “Neem nu de techniek”, geeft Fokko als voorbeeld. “Best een belangrijk én ingewikkeld dingetje voor een theater. Wij hebben echter de beschikking over uitstekende technici die altijd bereid zijn om een voorstelling mogelijk te maken. Zelfs op bijvoorbeeld vrijdagmiddag. Dat houdt in dat zij vrij moeten nemen van hun werk en vrije uren moeten inleveren bij hun werkgever. Wij zijn trots op deze mensen.” Greet vult Fokko aan: “Of ons manusje-van-alles. Moet er ’s ochtends om 6.00 uur een toilet worden schoongemaakt, dan doet hij dat. Soms is hij hier dag en nacht te vinden. En dat op vrijwillige basis. Prachtig toch?” Eén ding wordt ons al snel duidelijk. Voor een theater als het BaronTheater in een dorp als Opende móet de samenleving wel sterk zijn. Niettemin heeft het theater haar leermomentjes wel gehad. Zoals de scheiding tussen theaterbezigheden en wat thuis hoort in de plaatselijke horecagelegenheden. “Eén keer hebben we hier een bingoavond gehouden”, vertelt Fokko. “Toen kwamen er wel reacties vanuit de horeca als ‘hé, dat hoort bij ons’. En daar hadden ze ook volledig gelijk in. Wij willen niet concurreren met de horeca, dus organiseren we geen bingoavonden en –middagen meer. Ook richten wij ons niet op bruiloften en partijen en hoeven mensen hier niet te komen om een avondje door te zakken aan de bar. Wij zijn een theater. Daar horen een hapje en een drankje bij, maar wel in combinatie met een voorstelling.” Overigens waren enige opstartproblemen ook wel ingecalculeerd, weet Fokko. “Cor Konstapel, een theaterdirecteur uit Gorredijk, heeft ons geholpen en van advies voorzien. Hij gaf toentertijd al aan dat wij zeker vijf jaar nodig zouden zijn om onszelf op de kaart te zetten. Dat is overigens ook gebleken.” Die eerste belangrijke vijf jaren zitten er nu dus op en Greet en Fokko zien dat er flinke stappen zijn gemaakt. “Tegenwoordig worden we overspoelt met aanvragen”, meldt Greet. “Ook uit andere delen van het land. Wij zijn natuurlijk nog altijd een klein theater en dat heeft ook zo zijn voordelen. Cabaretiers houden hier graag hun try-outs voor een kleiner publiek alvorens zij de grote zalen intrekken. Bovendien zorgt een klein theater voor een andere ambiance. Het is sfeervol en daardoor uitstekend geschikt voor intieme voorstellingen.” Het zorgt ervoor dat artiesten graag terugkomen in het BaronTheater. LOS-muziektheater heeft bijvoorbeeld al een aantal verschillende voorstellingen gegeven in het theater en ook de lokale dichter, musicus en huidige gemeentedichter van Achtkarspelen Meindert Talma is inmiddels een vast gezicht. “We doen het goed”, concludeert Fokko tevreden. “Het afgelopen jaar hebben we een gemiddelde bezettingsgraad van 56 procent weten te realiseren.” Volgens Greet is maar liefst veertig procent van de voorstellingen uitverkocht. “Daarom adviseren wij mensen ook altijd om te reserveren. Neem nu de voorstellingen van Mien Westerkwartier. De kaartjes voor ‘IJe aans verteld’ vlogen als warme broodjes over de spreekwoordelijke toonbank. Zeven uitverkochte voorstellingen én nog hebben wij mensen moeten teleurstellen.” Mooie cijfers en goede resultaten waar met vertrouwen op voortgeborduurd kan worden. De eerste vijf voorspoedige jaren zitten erop, dus willen we graag vooruitblikken op de toekomst. Fokko begint te lachen. “We gaan in ieder geval niet stil zitten”, belooft hij. “Er is hier nog zoveel wat gedaan moet worden, wat we graag willen veranderen of vervangen. Maar wel op een verstandige manier, want zoals eerder al aangegeven, wij halen onze middelen uit de kaartverkoop en doen het zonder overheidssteun en sponsoren.” Fokko benoemt de woorden ‘consolideren’ en ‘doorbouwen’. “Wij willen natuurlijk niet achteruit. Dus kijken we altijd eerst naar hoe we kunnen vasthouden wat we hebben. Daarnaast gaan we wel op zoek naar extra financiële armslag. We zouden bijvoorbeeld graag een professionelere beamer en een groter scherm willen hebben. Om dat te bewerkstelligen zijn we nu bezig met het opzetten van een zakenclub. We willen daarmee bedrijven aan ons verbinden. Zij betalen 250 euro per jaar, waarmee wij onze daadkracht kunnen vergroten. Daarvoor krijgen zij bijvoorbeeld kortingen op voorstellingen en op het zaalgebruik als ze een presentatie moeten houden. Met een klein bedrag kunnen wij heel veel doen. Een win-win situatie dus.” Ook Greet blikt graag vooruit op de komende jaren. “Momenteel zitten we met vier personen in het bestuur die er in de afgelopen jaren vreselijk aan hebben moeten trekken om alles op de rails te krijgen. Zo deden wij eerst zelf de theaterlessen die hier worden gegeven. Inmiddels zijn deze overgenomen door de muziekschool, zoals het hoort. Daarmee gaat de kwaliteit van de lessen omhoog en kunnen wij –als bestuur- ons richten op andere essentiële zaken. Wij moeten faciliteren wat anderen organiseren. Bestuurlijk heeft dat de afgelopen vijf jaar vorm gekregen en die lijn zetten we door.” Verder zijn er nog wensen ten aanzien van de website waar een betalingssysteem aan toegevoegd moet worden om mensen helemaal goed van dienst te kunnen zijn en wordt er gedacht aan kleine verbouwingen. “We zijn altijd op zoek naar de volgende stap in de professionalisering”, vertelt Fokko. Om de cirkel rond te maken sluiten we af met misschien wel de belangrijkste pijler onder het succes van het BaronTheater. De vrijwilligers. Greet: “Daar moeten we zeker aan blijven denken. Zij zijn degenen die dit allemaal mogelijk maken. Dus willen we extra opleidingen aanbieden zodat zij zich kunnen blijven door ontwikkelen. Ook willen we altijd de veiligheid kunnen waarborgen en mensen het gevoel geven dat ze erbij horen. Men moet het leuk vinden om hier te werken en zich thuis voelen, want zonder vrijwilligers houdt het hier snel op.” Bijna twee uur duurde het gesprek met de betrokken bestuursleden van het BaronTheater, dat deze week haar 5-jarig jubileum viert. Daarin werd één ding heel duidelijk. Het theater kan prima aarden in een dorp als Opende. Sterker nog, misschien is het sterke dorp wel een voorwaarde voor een theater zo uniek als het BaronTheater. Terwijl links en rechts voorzieningen verdwijnen uit vooral de kleinere dorpen, staat het BaronTheater fier en sterk overeind. Er wordt met vertrouwen vooruitgekeken naar de komende vijf jaar. En dat is terecht.