Allersmabörg
Ien t uterste noordoosten van e gemeente Westerkwartier stijt de best verborgen börg van Grunnen, de Allersmabörg. Noar verluud meschien wel één van e oldste börgen, mor zeker één met n hiele biezundere geschiedenis en n gebouw en terrein dat de muite weerd is om te bekieken. t Is eefkes zoeken mor onderweegs van Ezing noar de sluzen van Auwerderziel, kom je de börg, noabij et Reitdiep, zeker tegen.
De oldste delen van t gebouw stammen noar men denk al uut e 14e eeuw, toen er n flinke boerderij op e kwelder van t Reitdiep bouwd wer, noar vermoeden om onderdak te verlenen aan e toezichtholder op de ziel van de Middagsterriet, die uutkwam op t Reitdiep. t Overtollege wotter vanuut noord-Drenthe most zo vlot mogelek ofvoerd worden om overstromings te veurkommen. Loater werd deur de monniken t Auwerderdiep groaven en slibde de Riet dicht.
De boerderij groeide langzoam mor zeker uut noar n ‘edele heerd’ woarbij de olle kloostermoppen diverse moalen herbruukt werden. Rond 1500 wordt er veur t eerst sproken over een Duirt Allersma, die belangriek was veur et wotterschap Aduarderzijlvest en viefteg joar loater was er bij n boedelscheiding sproake van n flinke boerderij met 110 hectare. De boerderij kwam ien handen van de burgerfamilie Elema, die heur gien jonker van de Allersmabörg numen mochten. De Allersma’s en de Elema’s verbouwende flink aan e börg en kregen ok t eigendom over n flink aantal boerderijen ien dat gebied. Aan t enne van de 17e eeuw wadden beide families uutstörven.
De börg vererfde noar belangrieke families, woaronder meerdere burgemeesters van Stad, leden van de Stoaten, kantonrechters en de eerste notares van Ezing. De börg en omgeving (zie foto, bron Beeldbank Groningen) profiterende goed van e riekdom. Bij de börg kwam n duventil, een kas, koetshuus en n klerkenhuus. En de kerk van Ezing kreeg mooie herenbanken van e familie De Marees, die ien 1817, van koning Willem 1 eindelek de titel jonker kreeg.
Ien 1899 overleed de leste bewoner uut die familie en had gien enkel familielid belang bij t bezit en t huus werd leeghoald. De börg werd verkocht veur de sloop en t bos om e börg werd kapt.
Toen de rijksarchivaris doar schande van sprak kocht uuteindelek de notares van Ezing et pand, dat ien slechte stoat was. Pas ien 1926 werd et weer opknapt deur De Boer de nije eigenoar. Noa zien dood werd et huus bruukt as archief en kwam et ien trek bij dagjesminsen en kunstenoars. De gemeente Ezing nam et pand over en liet er er n gezin ien wonen, die mosten zörgen veur t landgoed.
In 1962 kwam kunstenoar Marten Tissing en zien vrouw ien t klerkenhuus wonen en van dat moment of werd et n kunstenoarskolonie, bevolkt deur kleurrieke personen en n plak woar feesten, veurstellings en exposities holden werden. Ok was de börg decor veur n omstreden film Santa Lucia, woarbij neffens boeren uut e omgeving almoall noakende vrouwluu om e börg huppelden.
Ezing had niet genog geld veur t onderhold van e börg en et verval trad weer ien. Pas viefteg joar leden kwam er geld veur n flinke restauroatie. t Beheer van e Allersmabörg wisselde de leste derteg joar nogal, op dit moment moakt de RUG veul gebruuk van e gebouwen veur vergoaderings en dergeleke. Ok is t een mooie trouwlocoatie en de huidege börgheer en börgvrouw wonen op e bovenverdieping.
Je kinnen doar zelfs de nacht deurbrengen ien e B&B ien t klerkenhuus van Allersma. Kiek dan ok even bij et mooie gebouw en t landgoed. (letop: beperkt toegankelijk)
Geert Zijlstra
Mientje: “ Doar kinst niks met op e wal kriegen!’