‘Als het COA honderd tubes tandpasta nodig heeft, dan regelen wij dat’
Warm welkom voor Afghaanse evacuees in Zoutkamp
ZOUTKAMP – Na de machtsovername van de Taliban in Afghanistan moesten veel Afghanen hun heil elders zoeken. Zo ook in Nederland, in Zoutkamp om precies te zijn. In allerijl werd er opvang gecreëerd in de militaire kazerne van Zoutkamp. Bestemd voor Afghanen die door de Nederlandse regering zijn geëvacueerd vanuit hun land van herkomst. Het duurde amper drie dagen en de opvang zat al helemaal vol. Rond de 500 vluchtelingen moeten eerst in preventieve quarantaine, ook worden zij getest op het coronavirus.
Win - win
‘Veel is nog onduidelijk,’ vertelt een medewerker. ‘Het gaat hier om een unieke situatie. Zoiets heb ik nog nooit meegemaakt. De medeweker van het COA werkt normaliter op een andere locatie, maar is speciaal voor dit project ingevlogen. De vluchtelingen worden bij aankomst met de bus vanuit Schiphol direct opgevangen. ‘Het belangrijkste was dat zij een bed kregen, zij waren vooral moe.’ De kazerne in Zoutkamp is evacuee-centrum geworden, maar dezelfde instanties als in Ter Apel zijn er bij betrokken. IND, GGD en Vluchtelingenwerk. Laatstgenoemde is een van de belangrijkste partijen. Zij begeleiden de Afghanen van A tot Z. ‘Van binnenkomst tot uiteindelijke zelfstandigheid.’ De medewerker vertelt verder: ‘Het was een grote chaos, maar het moest ook hals over kop ingericht en klaargemaakt. Uiteindelijk is het goed gekomen.’ Voor het hek staan twee fietsers: ‘Wij komen uit het dorp en nemen nu even een kijkje tijdens ons dagelijks fietsrondje. Zaterdag waren wij hier ook en toen stonden er Afghaanse familieleden van vluchtelingen. Hun oom zat in een van de bussen. Hij was zakenman in Afghanistan. Ik ben blij dat deze mensen hier zijn, zij hebben ons toch ook geholpen daar?’ In het vissersdorp Zoutkamp reageert men over het algemeen gelaten en kijken de bewoners het aan. Een bewoner: ‘Wij hebben er in één keer 500 dorpsgenoten bij. Ik hoop voor hen het beste, dat deze mensen weer een leven op kunnen bouwen. Ik hoop wel dat zij vis lusten. Win-win dan hè, haha.’
Procedure
Vanwege de coronamaatregelen moeten de vluchtelingen, zoals gezegd, eerst tien dagen in quarantaine. Het COA-team legt het eerste contact met de mensen, kijkt wat er verder nodig is aan voorzieningen en doet de eerste begeleiding. De vrijwilligers van Vluchtelingenwerk zijn ook aanwezig en zullen de verdere begeleiding op zich nemen. Zij blijven ook na de quarantaine de begeleiders van de Afghaanse vluchteling en helpen met het regelen van allerlei zaken en het vinden van werk. Het COA begint ondertussen met een mini-inburgeringscursus. Het is nog niet duidelijk hoelang de Afghaanse vluchtelingen in Zoutkamp moeten blijven. In principe gaan de vluchtelingen van de noodopvang naar een asielzoekerscentrum en van daaruit naar een woning. Zolang ze in Zoutkamp zijn, geeft COA alvast lessen Nederlandse taal en lessen over de Nederlandse samenleving. Dan zijn de vluchtelingen beter voorbereid als de echte cursussen beginnen. Uiteindelijk kan het van Schiphol tot het intrekken in een woning 158 dagen duren, nog los van eventuele uitloop vanwege mogelijke achterstanden bij de IND bijvoorbeeld. We weten dat de IND een fikse achterstand had en dat ze via een taskforce dit hebben weggewerkt. Het is de vraag wat de nieuwe toeloop aan vluchtelingen gaat betekenen voor de werkdruk bij de IND. Het is dus maar de vraag of het zo soepel gaat lopen als geschetst wordt. Niet alleen de IND, maar ook de gemeente heeft vanwege de woningkrapte moeite om iedereen binnen de gestelde deadlines aan een woning te helpen. En dan is er ook nog de vraag of de Afghaanse vluchteling een normale procedure doorloopt of een speciaal traject krijgt. ‘Deze groep is toch een aparte tak van sport. Veel is al in Kaboel geregeld en we weten nog niet welke route ze precies verder gaan volgen. Of ze ook in de wacht komen of sneller het systeem in gaan.’
Dankbaar
‘Voordat de mensen een huis kunnen krijgen, was er hier allereerst nog veel werk aan de winkel,’ vervolgt en medewerker van het COA. ‘De meesten hebben echt helemaal niets en zijn in allerijl vertrokken uit voornamelijk Kabul.’ Ook wordt er naarstig gezocht naar personeel. Alle handen zijn welkom om wat orde in de chaos te scheppen. Via een uitzendbureau is het COA aan het werven. Het uitzendbureau zegt in een reactie dat er wel wat aanmeldingen zijn, maar dat ook het uitzendbureau te maken heeft met arbeidskrapte. De medewerker: ‘Alles was in eerste instantie welkom, bijvoorbeeld tassen met oude kleding en schoenen. Sommigen hadden zelfs alleen maar sokken aan.’ Het was alle hens aan dek voor de medewerkers. Ook zij moeten wennen aan de nieuwe omgeving en de nieuwe functie. Iedereen is multi-inzetbaar geworden. ‘Ik heb gisteren de was gedaan en deze vervolgens opgehangen. De Afghaanse kleding hebben wij omgeruild naar westerse kleding.’ Een medewerker heeft er een paar lange dagen opzitten: ‘Het waren bijzondere en emotionele dagen. Wij zijn van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat bezig geweest. Opvang verlenen, verzorgen, registreren, voorzieningen treffen en een luisterend oor bieden. Ik heb echt heftige verhalen gehoord. De evacuaties waren levensgevaarlijk. Gisteren nog beschoten in Kabul en een dag later veilig in Zoutkamp. De evacuees zijn ook emotioneel, zij hebben hun familie en thuis onverhoopt achtergelaten. Echter merk ik ook dankbaarheid voor de gastvrijheid van Nederland.’
Dorpsbelangen
‘Gelukkig zijn hier in Zoutkamp geen toestanden zoals in Harskamp, waar een protest tegen de komst van Afghaanse vluchtelingen uit de hand liep, gelukkig niet’ vertel Carin de Wind van Dorpsbelangen Zoutkamp. ‘Misschien zijn wij ook wat rustiger. Wij merken er hier nog weinig van.’ De vereniging heeft er alle begrip voor. Deze mensen hebben onze hulp nodig en zo denkt het merendeel van het dorp er ook over, aldus De Wind. ‘Gisteren was ik nog in de supermarkt en dan hoor ik weinig. Wellicht wordt dat anders als de evacuees van het terrein af mogen, dan komen er ineens 500 inwoners bij op een inwonertal van 1200 Zoutkampers.’ De vereniging dorpsbelangen zegt in goed contact te staan met zowel de gemeente als het COA. ‘Nee, vanuit het dorp zijn er nog geen inzamelingsacties. Dat is ook lastig nu, want het COA weet niet wat er nodig is,’ legt De Wind uit. ‘Wij hebben afgesproken met het COA dat zij een gerichte zoekvraag bij ons kan neerleggen. Bijvoorbeeld als er honderd tubes tandpasta nodig zijn, dan regelen wij die.’ Burgemeester Bolding werd vorige week maandag gebeld door het COA met de mededeling dat de kazerne in Zoutkamp zal worden gebruikt voor de opvang van Afghaanse vluchtelingen. In een reactie zegt hij: ‘De opvang is primair hun verantwoordelijkheid, maar wij hebben er vervolgens goed overleg over gehad.’ Formeel gezien had Bolding het verzoek van het COA en defensie niet kunnen weigeren. ‘De kazerne staat immers op terrein van defensie’, zegt hij. ‘Maar obstakels opwerpen lijkt me in dit geval ook niet gepast. De situatie in Afghanistan is dramatisch, dus ook om humanitaire redenen was ik graag bereid om hier medewerking aan te verlenen.’
Ook vanwege quarantaineverplichtingen, zullen de Afghaanse vluchtelingen straks zoveel mogelijk op het kazerneterrein in Zoutkamp worden gehouden. Formeel mogen de mensen niet verplicht worden op het terrein te blijven, maar het zal ze worden ontmoedigd. Het is de vraag of er straks sprake is van noodopvang. De kazerne is niet ingericht voor langdurige opvang van asielzoekers. Dus hoe lang ‘tijdelijke’ opvang precies is, is onduidelijk. Carin de Wind van Dorpsbelangen voorziet weinig problemen: ‘Er is hier eerder noodopvang geweest, toen inwoners van het AZC in Sneek besmet raakten met het coronavirus, toen zijn er goede afspraken gemaakt en nagekomen. De gemeente Hogeland is open en eerlijk in de communicatie, dan krijg je ook geen verrassingen.’
Goederen
‘Het gaat heel goed, de rust is een beetje weergekeerd,’ vertelt een medewerker van het COA aan het hek. ‘Nee, gezellig is het niet, zij zijn emotioneel en vooral heel dankbaar.’ De sfeer op het terrein ziet er van een afstand aangenaam uit. Afghaanse kinderen spelen met een bal en her en der staan groepjes te praten. Een Afghaans meisje komt op haar step aangereden: ‘Mister, can I go the brown bag.’ De beveiligingsmedewerker aan het hek legt uit: ‘Oh ja, hier in het hok staan de gedoneerde goederen en daar zit ook af en toe speelgoed bij. Dus de kinderen willen allemaal het leuke speelgoed en het liefst een bal. Maar het COA wil dit gestructureerd doen.’ De beveiliger wendt zicht tot het meisje: ‘No, no, I am sorry no bag today.’ De COA medewerker vervolgt: ‘Wij hebben nu meer dan genoeg spullen gekregen. Maar de kinderen weten nu waar ze leuk speelgoed kunnen krijgen.’ De gemeente Hogeland heeft het kringloopbedrijf De Zeecontainer aangeboden om de vele aangeboden spullen voor hen op te slaan. Het kringloopbedrijf startte onlangs een inzamelingsactie. Dat leverde overweldigende reacties op. Zoveel dat er een gebrek aan opslagruimte dreigde.
Op donderdag 26 augustus bracht staatssecretaris van Justitie en Veiligheid Ankie Broekers-Knol een werkbezoek aan de voormalige kazerne. Woordvoerder van het COA Jacqueline Egbers: ‘De staatssecretaris wilde zelf kijken hoe het allemaal gaat. Zij was op werkbezoek.’ Verder laat het COA weten dat er op dit moment voldoende materiaal is om de eerste noden te lenigen. ‘Wij zijn hartstikke blij met de massale steun,’ zegt Engbers. ‘Dat is echt hartverwarmend. Toch mogen de mensen hun spullen blijven brengen, mocht er weer behoefte zijn, dan melden wij ons.’ In een reactie zegt burgemeester Bolding: ‘Het is geweldig om te zien hoe de bevolking met onze tijdelijke gasten meeleven, maar voorlopig is er dus genoeg. Toch willen wij als gemeente een bijdrage leveren. Opslag bieden is het minste wat wij kunnen doen.’
