“Als je over straat loopt, weet je niet of je er morgen nog bent”

Razia Rhhmati Satarzai maakt zich grote zorgen om familie in Afghanistan

ADUARD – Ruim twintig jaar geleden vluchtte Razia Rhhmati Satarzai met haar twee jonge kinderen uit Afghanistan, omdat daar de Taliban aan de macht kwamen. Haar familie bleef echter achter in Azië. In 1998 kwam Razia terecht in Aduard, waar ze een nieuw leven probeerde op te bouwen. Na alles wat ze had meegemaakt, en de vele tegenslagen die daarna nog kwamen, lukte dat. Daar waar Razia hier inmiddels in volle vrijheid kan leven, kan haar familie in Afghanistan dat niet. Nu de Taliban weer aan de macht zijn, maakt de Aduardse zich grote zorgen om haar broers, zussen, neefjes en nichtjes, die al een aantal maanden ondergedoken zitten. Bang om opgepakt, mishandeld en vermoord te worden door de Taliban.

Razia kan zich de eerste bewindsperiode onder de Taliban nog goed herinneren. Een verschrikkelijke tijd en daarom is het niet vreemd dat ze tijdens het gesprek regelmatig emotioneel wordt. “Ik heb ontzettend veel meegemaakt in mijn leven”, vertelt ze. “Tot de Taliban aan de macht kwamen in de jaren ’90 studeerde ik journalistiek en gaf ik les op een middelbare school. Een groot deel van mijn familie, waaronder mijn vader, werkte voor de regering. We hadden het al die tijd goed, maar onder de Taliban werd alles anders. De vrouwenrechten verdwenen, waardoor ik al vrij snel mijn baan kwijt was. Omdat mijn vader en een van mijn broers voor de overheid werkten, werden zij vermoord. Ook twee van mijn andere broers, die nog studeerden, zijn omgekomen bij aanslagen en door mishandelingen van de Taliban. Eén van mijn broers is verdwenen en daar hebben we nooit meer wat van gehoord. Zelf ben ik ook een keer mishandeld, toen ik van werk naar huis liep. Daardoor kon ik vervolgens maanden niet lopen”.

Razia en haar familie besloten uiteindelijk om onder te duiken, uit angst dat de Taliban hen wat aan zou doen. “Op dat moment werd ook mijn man opgepakt, omdat ook hij voor de regering had gewerkt”, vertelt ze. “Toen besloot ik, samen met een oom, het land te ontvluchten. Een behoorlijk gevaarlijke tocht, ook omdat ik mijn twee kinderen van één en vier jaar oud bij me had. Via een smokkelaar hebben we via de bergen het land verlaten en zijn we uiteindelijk in Nederland terechtgekomen. Iets waar ik ontzettend dankbaar voor ben”. In Nederland kwamen Razia en haar kinderen terecht in Aduard, destijds zonder haar man en hun vader. Hij is na het betalen van flink wat losgeld vrijgelaten en kwam toen eveneens naar Nederland. “Tijdens zijn gevangenschap is hij zwaar mishandeld door de Taliban en is hij ook geestelijk beschadigd. Hij was zeker niet meer de persoon die hij voorheen was”. Toen Razia zwanger was van hun derde zoon overleed hij aan kanker. “Dat was voor mij een nieuwe klap”.

Gevaar voor familie
Toch lukte het Razia zich na alle tegenslagen te herpakken. Haar kinderen zijn in Aduard vol liefde opgegroeid en hebben een mooie toekomst voor zich. Razia zelf heeft haar diploma in Zorg en Welzijn behaald. Ze heeft jaren in de zorg gewerkt en werkt sinds enkele jaren in de kinderopvang in Groningen. Daarnaast heeft ze een baan bij ‘Onder de Linde’ in Aduard. Daar waar Razia en haar kinderen tot voor kort een vrij zorgeloos leven hadden, is daar een aantal maanden geleden verandering in gekomen. “Sinds de Amerikaanse troepen Afghanistan hebben verlaten, maak ik me al ontzettend zorgen”, zegt Razia. “Al vrij snel werd namelijk duidelijk dat de Taliban weer oprukten, en mijn vier zussen, twee broers en neefjes en nichtjes zitten daar nog. Ik weet hoe het is om onder de Taliban te leven en ik weet daarom ook wat mijn familie nu doormaakt. Zo zitten één van mijn zussen en twee broers ondergedoken. Mijn zus heeft zich in de afgelopen jaren ingezet voor vrouwenrechten, terwijl de Taliban vinden dat vrouwen helemaal geen rechten hebben. Mijn ene broer heeft voor de regering gewerkt en mijn andere broer heeft voor een Amerikaans groente- en fruitbedrijf gewerkt. Daarom zijn de Taliban op zoek naar hen. Ze hebben ontzettend veel problemen”.

Hoewel de Taliban zeggen dat ze veranderd zijn en geen Afghanen die voor de regering of buitenlandse organisaties hebben gewerkt te vervolgen, klopt dat volgens Razia niet. “Ik heb regelmatig contact met mijn familie en ze zijn ontzettend bang om opgepakt te worden”, zegt ze. “Ik heb al verschillende foto’s toegestuurd gekregen van mensen die vermoord zijn omdat ze voor de regering of buitenlandse organisaties hebben gewerkt. De Taliban zeggen dat ze veranderd zijn, maar dat is alleen om mooi weer te spelen voor de buitenwereld. De realiteit laat zien dat het heel anders is”. Het is duidelijk dat Razia wil dat haar familie ontkomt aan de Taliban. Bij de poging in augustus lukte dat niet. “Mijn broer had via Amerika een visum aangevraagd en vlak nadat hij de e-mail kreeg dat hij naar de Amerikaanse ambassade mocht komen, viel de Taliban Kabul binnen en werd de ambassade gesloten. Na de inval in Kabul hebben ze veel mails gestuurd naar de Amerikaanse ambassade, maar ze kregen geen reactie meer. Daarnaast is mijn familie nog naar het vliegveld gegaan, maar daar was het ontzettend druk. Ze kwamen niet eens op het vliegveld. Bovendien hebben ze precies op de plek gestaan waar de dag daarna de aanslag plaatsvond. Als je het zo bekijkt, hebben ze best geluk gehad”.

Humanitaire ramp  
Naast de gevaren om vervolgd te worden door de Taliban, heeft Razia meer angsten voor haar familie. “Omdat ze zitten ondergedoken, raakt het eten én geld op. Daarnaast wordt het leven steeds duurder. Hoe komen ze de komende maanden dan nog door? Nu brengt mijn schoonzus af en toe wat eten, maar dat kan straks wellicht ook niet meer”. De enige oplossing lijkt dus om te vluchten, maar dat is ontzettend lastig. Zo zijn er slechts een aantal lijnvluchten naar verschillende omliggende landen. Op het vliegveld zijn de Taliban echter de baas. “Dus als je op de zwarte lijst staat, wat voor een aantal familieleden waarschijnlijk het geval is, kom je het land niet op die manier uit. Een andere optie is om over land te gaan, maar dan moet je ook langs de checkpoints van de Taliban. Als je over straat loopt, weet je niet of je er morgen nog bent. Als je vervolgens de grens over wilt, heb je een buitenlands paspoort nodig en moet je heel veel geld willen betalen. De Taliban laten geen mensen met alleen een Afghaans paspoort door. Voor mijn familie is het dus haast onmogelijk om weg te komen”.

Razia is nu, met hulp van haar kinderen en een vriendin, volop in contact met andere landen om haar familie weg te halen uit Afghanistan. Daar is echter een visum voor nodig en dat is een lastig puntje. “We lopen overal tegen bureaucratische problemen aan”, zegt Razia. “We hebben verschillende aanvragen gedaan, maar komen nergens verder. Voor Duitsland hebben we nog een aanvraag lopen. De papieren zijn rond, maar de grenzen zijn dicht. Het is op dit moment daarom onmogelijk om het land te verlaten. Het is heel frustrerend dat andere landen nu niets doen. Iedereen zegt: ‘We mogen niets’. Maar heel veel mensen lopen gevaar. Er vindt daar een humanitaire ramp plaats, maar niemand grijpt in”.

Crowdfunding
Het lijkt er dus op dat de familie van Razia nog wel even ondergedoken moet zitten. Als het luchtruim wél weer opengaat, moet er waarschijnlijk snel gehandeld worden. Om de komende periode door te komen, is Razia een crowdfundingsactie gestart om op die manier geld in te zamelen voor haar familie. “Sinds kort zijn banken weer operationeel en is het via Western Union mogelijk om kleine geldbedragen die kant op te sturen. Met het geld kan mijn familie eten blijven kopen en kunnen ze deze ‘horrorwinter’ overleven. Het kan in de winter flink vriezen. Zij kunnen gelukkig nu nog onderduiken bij andere familie en kennissen, maar voor de mensen die in Kabul in tentenkampen verblijven is dat heel gevaarlijk.  Als er straks een opening is, kunnen we er wellicht voor zorgen dat mijn familie terechtkomt in Pakistan. Daar is echter ook geld voor nodig”.

Het is duidelijk dat Razia haar familie elke dag in angst leeft. Die angst deelt de Aduardse zelf ook. “Ik ben ontzettend bang om nog een familielid kwijt te raken”, zegt ze. “Ik heb al zoveel meegemaakt en verschillende familieleden verloren, dat ik er niet nog meer bij krijgen. Ik doe er alles aan om mijn familie weg te krijgen van de Taliban. Het maakt niet uit waar ze heen gaan, als ze maar weg zijn van de terreurorganisatie. Ik hoop dat de overheden in verschillende landen daar wat voor kunnen gaan betekenen”. 

De crowdfundingsactie voor de familie van Razia is sinds deze week actief. Deze is te vinden via: https://steunactie.nl/actie/help-mijn-familie-in-afghanistan/-4704.