Begraafplaatsenbeleid Westerkwartier: een lang en slepend proces

“De emotie laat ons zeker niet koud”

WESTERKWARTIER – Eind september van dit jaar heeft het college van de gemeente Westerkwartier ingestemd met het begraafplaatsenbeleid 2022-2026. Het is het eerste begraafplaatsenbeleid van de nieuwe gemeente, na de herindeling in 2019. Afgelopen woensdagavond werd het nieuwe beleid in het raadsoverleg besproken en dat leidde tot een gevoelige discussie tussen verschillende partijen. Dat heeft voornamelijk te maken met het feit dat de begraafplaats in Midwolde, die bijna vol schijnt te zijn, niet wordt uitgebreid. Dit stuit met name het CDA en de ChristenUnie tegen de borst.

Het opstellen van het begraafplaatsenbeleid is een lang en slepend proces. Dat weet verantwoordelijk wethouder Geertje Dijkstra-Jacobi als geen ander. “In 2020 heeft de gemeente een startnotitie gemaakt. Deze is besproken met de raad, uitvaartondernemers en -verenigingen en vrijwilligers en medewerkers van de begraafplaatsen.”, vertelt de wethouder. “In alle voormalige gemeenten waren andere regels met betrekking tot de begraafplaatsen. Als gemeente Westerkwartier hebben we daarom eerst alles geïnventariseerd”. De landelijke regels schrijven voor dat een gemeente ten minste één begraafplaats moet hebben. In de gemeente Westerkwartier zijn dat er 27. Daar komt bij dat er ook meerdere kerkelijke begraafplaatsen zijn. “In totaal zijn er nog meer dan 3500 gemeentelijke rustplaatsen en gemiddeld zijn er per jaar zo’n tweehonderd begrafenissen”, aldus Dijkstra-Jacobi.

Ondanks de grote hoeveelheid rustplaatsen in de gemeente, zijn er inwoners van de voormalige gemeente Leek, die teleurgesteld zijn. Dat komt doordat wordt voorgesteld, dat de gemeentelijke begraafplaats bij de Hervormde Kerk in Midwolde niet uitgebreid wordt. Iets wat het college eerst wel voor ogen had. “Bij de totstandkoming van het beleid was in eerste instantie de gedachte om met een uitbreiding te komen in Midwolde.”, zegt Dijkstra-Jacobi. “Toen de conceptvisie voor inwoners en organisaties ter inzage lag, bleek uit de zienswijzen dat een vergelijkbare discussie over de uitbreiding in de voormalige gemeente Leek ook al heeft gespeeld. De gemeenteraad van Leek heeft toen, in 2002, besloten om een (kerkelijke) uitbreiding niet toe te staan”.

Nu begint de discussie echter opnieuw. Het college heeft daarom goed gekeken naar de huidige zienswijzen en het raadsbesluit uit 2002 van de voormalige gemeente Leek. “We hebben onder andere gekeken naar waar nu nog beschikbare rustplaatsen zijn in de gemeente. Rondom Midwolde zijn er in Zevenhuizen, Oostwold en Marum nog zo’n zestienhonderd gemeentelijke rustplaatsen beschikbaar. Daar komen de kerkelijke rustplaatsen nog bij. Voor de kerkelijke begraafplaats in Tolbert (Protestantse Gemeente Leek- Oldebert) gaat dat om zo’n zevenhonderd plekken. In totaal zijn er dus nog zo’n 2300 beschikbare rustplaatsen rondom de begraafplaats bij de Hervormde Kerk in Midwolde. Ook hebben we gekeken naar hoeveel begrafenissen er gemiddeld per jaar plaatsvinden op deze locatie. Dat zijn er gemiddeld twintig per jaar. Tot 1 oktober van dit jaar zijn er zeventien begrafenissen geweest. Daar komt bij dat tegenwoordig ook steeds meer mensen ervoor kiezen gecremeerd te worden. Het is dus afwachten hoeveel mensen er jaarlijks nog begraven worden”. 

Gezien de totale beschikbaarheid is een uitbreiding van de begraafplaats bij de Hervormde Kerk in Midwolde dus niet nodig. Daar komt bij dat, mocht de begraafplaats wel worden uitgebreid, daar veel geld mee gemoeid gaat. Een uitbreiding van één hectare kost ongeveer één miljoen euro. Ook heeft de gemeente met verschillende partijen gesproken. “We begrijpen heel goed dat mensen in hun eigen dorp begraven willen worden of bij familieleden die er al begraven zijn. De emotie laat ons ook zeker niet koud. Toch vinden wij dat we niet op emotionele gronden een uitbreiding kunnen toestaan, als de feiten en omstandigheden anders blijken te zijn”.

Dijkstra-Jacobi vindt het moeilijk dat de begraafplaats in Midwolde nu opnieuw het middelpunt van discussie is, terwijl er in de voormalige gemeente Leek al een beslissing is genomen. “Dat is het lastige van een herindeling. Je hebt eerst alle informatie van de voormalige gemeenten nodig om nieuw beleid op te kunnen stellen. Dat geldt ook voor het hele begraafplaatsenbeleid. We hebben met alle betrokkenen gesproken, ook over de begraafplaats in Midwolde. Zo zeggen uitvaartverenigingen in Leek dat ze teleurgesteld zijn, maar dat ze het wel begrijpen”. Die teleurstelling is niet gek, en dat weet ook de wethouder. “Ik begrijp de emotie bij alles en iedereen ook heel goed. Je wilt je geliefden en dierbaren een plekje gunnen, maar we moeten ook een bestuurlijke afweging maken. Welke keuze je daarbij ook maakt, je stelt altijd iemand teleur. Er is geen tussenweg”.

Of er inderdaad geen uitbreiding van de begraafplaats bij de Hervormde Kerk in Midwolde komt, hangt af van de gemeenteraad. Als het aan de fracties van het CDA en de ChristenUnie ligt, gebeurt dat wel. De partijen lieten tijdens het raadsoverleg weten niet blij te zijn met de huidige plannen voor wat betreft de begraafplaats in Midwolde. Jan Willem Slotema (CDA) en Arina Havinga (CU) stellen dat iedereen het recht heeft om begraven te worden waar ze dat zelf willen. “Hele families liggen hier. Kinderen van wie beide ouders hier hun laatste rustplaats hebben. Of ouders die hier hun kind hier begraven hebben. Zij hebben altijd het beeld gehad dat ze hier ook komen te liggen als de tijd daar is. Dat je ze moet vertellen dat ze maar om moeten kijken naar een andere plek is niet te verkroppen. Te erg voor woorden. En waarom? De mogelijkheden om uit te breiden zijn er”. Slotema doelt hierbij op de zuidkant van de begraafplaats, een grasveld dat tegenover de parkeerplaats van het Theehuis ligt. Het is eigendom van de kerk. Ze mogen er echter niets mee. Er rust een parkeerbestemming op. “Hier is plek voor ongeveer tweehonderdvijftig graven. Woningen staan er niet, dus het uitzicht kan geen argument zijn”, vindt Slotema. Havinga ziet mogelijkheden om de zuidkant verder uit te breiden de diepte in. “Met het stuk grasland dat aan de begraafplaats grenst (particulier bezit)  gebeurt weinig. Ook hier zou uitzicht niet het probleem kunnen zijn. Er staan geen woningen”.

Naast de discussie over de begraafplaats in Midwolde wordt er vooral met een tevreden gevoel gekeken naar het begraafplaatsenbeleid. Daarin is ook voor het eerst een natuurbegraafplaats in opgenomen, die gecreëerd zou kunnen worden in het natuurgebied ‘t Stort in Aduard. “Dit wordt een particuliere begraafplaats. Of de begraafplaats er komt, hangt  af van nog nader op te stellen regels. Het voorstel is om voor nu één natuurbegraafplaats toe te staan. We zullen de komende jaren ook kijken hoe dit zich verder ontwikkelt”, aldus de wethouder.

Naar verwachting wordt het begraafplaatsenbeleid begin november door de gemeenteraad van het Westerkwartier vastgesteld. Deze geldt dan voor de periode 2022-2026.