De Eolus

Afbeelding
ik proat plat! doe ok?

Aan e uuterste oostkant van t Westerkwartier, op 60 meter van t Auwerderdiep, stijt poldermeulen  ‘De Eolus’. Tweehonderd joar leden doar del zet om t wotter vanuut de Fransumerpolder noar t diep te pompen. De meulen, nou eigendom van ‘Stichting De Groninger Poldermolens’, is één van e leste Grunneger meulens die op e wiend n polder bemoalen kin en werd doarveur, as hoofdbemoaling ienzet. Mulder Rob Hoving, die met zien femilie ien t huus noast de meulen woont, zörgt veur de meulen al was et zien kiendje.


De achtkantege meulen is ien 1821 bouwd ien opdracht van n tiental boeren uut Wierum, Franssum, Garnwerd en Auwerd. Destieds zatten er wel klepdukers ien e diek, die bij hoog wotter op et diep loosden, mor dat warkte niet goed genog. De meulen kwam op e diek aan e westkaant van t Auwerderdiep te stoan en most host 450 hectare laand bemoalen. De meulen is n grondzeiler, de wieken kommen host tot e grond. t Is sinds 1906 n zelfzwichtende meulen, dat betekent, dat de kleppen van e meulen zichzelf ienstellen op e wiend.


Zeuven joar noa de bouw werd de meulen ien opdracht van de Stoaten van Grunnen ongeveer 60 meter noar t westen verploatst, om ruumte te moaken veur t joagpad langs et Auwerderdiep. Dizze verhuzing werd bekostigd deur de provincie en uutvoerd deur meulenmoaker de Haan uut Stad. 


Tot aan 1895 woonde der n muldersgezin ien e meulen, wat n zeldzoamheid is ien t noorden van Nederland. De vaarfde balken en t lutje roamke van e bedstee binnen nog sporen van dizze bewoning, woarbij de femilies mor n klein en lawaaiereg onderkommen hadden. Ien 1895 bouwde  Bernardus Wasscher uut Auwerd veur 682 gulden een nij huus bij de meulen en ien november 1895 betrok de femilie van e nije mulder, Louw Wobbes,  et huuske.  


Eén van de bekendste mulders van ‘De Eolus’ was Bernard Dijk, die van 1951 tot 2001 ien t huuske woonde. Dijk had veul kennis van meulens, was één van e oprichters van e Groninger Molenstichting en het as instructeur diverse minsen opleid tot vrijwillege mulder. Zien vrouw Riek hielp hum op e meulen en zij was et die de meulen tiedens een dikke störm ien 1969 behoede veur n ramp. De meulen dreigde deur de vang te draaien en met veul muite kruide Riek de meulen uut e wiend. Dat was met gevoar veur eigen leven, want de kleppen van en wieken vlogen heur deur de harde wiend om e oren. Ze kreeg loater n certificaat veur dizze reddingsactie.


De meulen ging over noar t wotterschop Westerkwartier en die besloot ien 1986 dat ze de meulen niet opknappen zollen, mor verderop een nij elektrisch gemoal ploasten gingen. Mulder Dijk von dat eileks mor niks en moek er n sport van om zien olle meulen eerder te loaten draaien dan et gemoal. Zo was er dat moderne gemoal net eefkes te slim òf. Tot op e dag van vandoag vragt et wotterschap nog of de meulen bijspringen kin om t gemoal te helpen.


Gelukkeg bleef de meulen bestoan en t gebouw en e techniek werden goed onderholden. Ien 2009 kwam er n fikse restauratie en kreeg de meulen nije roeden en n nije vijzel, zodat ‘De Eolus weer volop moalen kon. Dat dut e vanòf 2013 onder de zörg van mulder Rob Hoving.


Rob was al jong ien e ban van meulens en had as jonkje al n lut (6 meter) meulentje achter t huus van zien olders stoan. Op zien 18e hoalde hij zien diploma’s en draaide al met op poldermeulen ‘De Zuidwendinger’ ien Vierverloaten. Toen men ien 2013 n nije mulder en bewoner van de mulderswoning zöcht, solliciteerde hij en kwam er as 20-joarege jongeman noar ‘De Eolus’. Noast vrijwillege mulder waarkt er as restaurateur van meulens. Dat er doar voardeg ien is, kin je goed zien, want achter, tussen et huuske en de meulen stoan n poar ‘zelfbouw’-meulens, woaronder n replica van ‘De Eolus’. Bij t 200-joareg bestoan schreef Rob et uutgebreide boek ‘’De Eolus, 200 jaar bemaling van de Fransumerpolder’ over de geschiedenis van e meulen.


Mulder Hoving let zien meulen op ofsproak groag aan t publiek zien en is op specioale dagen (10 september is t Open Munumenten dag) de hiele dag open. Hij kin met veul vuur en kennis vertellen over zien meulen en zil de wieken met zörg veur jim op e wiend zetten.


Geert Zijlstra


Mientje:  ‘De meulen lopt deur de vang’

UIT DE KRANT