De Grote Veenbrand

Afbeelding
ik proat plat! doe ok?

We hemmen een super dreuge zummer had dit joar. Je kinnen t aan e natuur zien, gras dat as hooi op e velden leit en maisvelden die zo geel binnen as saffroan. Bomen loaten de bladjes te vroeg valen en aan alle kanten worden we woarschouwd om veuraal verzichteg om te goan met vuur, veural ien natuurgebieden. Eén vonkje en je hemmen een natuurbraand en dat is t leed niet te overzien.


t Brengt ons bie de grote veenbraand van 1833. Hiel Zeuvenhuzen is ofbraand! Mor t was niet allent Zeuvenhuzen, de braand begunde ien De Wilp en trok via Moarum, Nuus en Nijbert richting Tolbert, zeg mor langs Jonkersvoart en ok de zuudkaant van Leek liep gevoar. Der wadden twee oorzoaken aan te wiezen veur de braand. Men was bezeg west met boekweit branden, dat was n gewoonte ien die tied, zo werd er vruchtboare grond creëerd. Men had die brandjes niet hielemoal goed blust en toen kwam er n geweldege onweersbui met hiel veul wiend en weineg regen. t Was n complete störm en dat wakkerde et vuur zo bot aan, der was gien holden meer aan. 72 Huzen, 1 meulen en tönnen aan nije en olle turf. Omdat op dat moment de turf niet veul opbrocht, had men t opspoard ien e hoop op betere tieden. Zodoende verdween de hiele veurroad ien e vlammenzee. (Foto: Boerderij Bremen, bron: Beeldbank Groningen).


Burgemeester Wichers van de gemeente Leek, was op dat moment veur zoaken ien stad, mor vloog zo haard as er kon terug noar Leek om zich van de situoatie op de hoogte te stellen. Hij arriveerde bij de bovenste wottermeulen, (die stoan het woar nou de Tolbertervoart het Hoofddiep bereikt) en zag dat allerlei vrouwvolk bezeg was met moatregels trevven om de meulen veur braand te behoeden. Vervolgens ging de burgemeester verder tot veurbij de Kromme Kolk, woar hij zag dat er 4 wonings ien e as leid wadden. Dan deur noar de Jonkersvoart, noar de boerderij van Sander Jans Venemoa, woar de brandspuit van Leek ston om t reitdak te bespuiten. Venemoa was bliede dat zien huus tot op dat moment red was. Hij vertelde de burgemeester dat er ienmiddels 9 huzen van zien arbeiders ofbraand wadden. De burgemeester beloofde hum dat de brandspuit nog wel bij zien huus stoan blieven mog, mor dat, as er noodzoak veur was, de spuit op n aander plak ienzet worden most.


Boven de Jonkersvoart ston alles ien braand en de minsen van Nuus en Nijbert wadden allemoal op e vlucht, noadat ze eerst aal heur huusroad en aandere gereedschappen ien e wiek gooid hadden zodat et niet opbraanden zol. Mor dat hielp niet veul, want alles wat op t wotter dreef verbraandde alsnog. 


t Werd de burgemeester ofroaden om verder t gebied ien te goan, t was te gevoarlek en omdat et ok duuster werd besloot er terug te goan. Hij nam ofscheid van Venemoa, die arme man was ien één dag alles kwiet roakt en was compleet ruïneerd. Terug bij de bovenste meulen bleek dat ok doar vanwege die zuderstörm de boel niet te redden was en dat de boerderij van Leuringh der ok aan ging. Ien zien beleid om Leek en Tolbert verder van gevoar te ontdoen besloot hij om de wallen van t Hoofddiep deur te steken om zo te zörgen dat de oprukkende braand tegen holden wer.


Verhoalen over dizze grote braand binnen der legio. Zoek mor es ien e kranteberichten via Delpher.nl.


Gelukkeg is er tegenwoordeg niet meer zo’n groot gevoar as toen wat betreft de bewoonde gebieden ien onze omgeving. Veengebied was veul verroadeleker en de blusmiddelen wadden beperkt. Toch blift et van groot belang dat we ien tieden van dreugte verzichteg omgoan met vuur.


Piet de Vries


Mientje: Wiesheid is as n groot vuur, van gien kaant kin je der ien

UIT DE KRANT

Lees ook