De Kruusweg
As je vanof de A7 Moarum ien kommen, valt je t elke keer weer op. t Pand De Kruisweg leit er stil en verloaten bij. Dat was ien t verleden hiel aans. Ontelboar binnen de feesten, vergoaderingen en bowlingwedstrieden, die doar holden binnen. t Aanzicht dut zuver treureg aan, dat komt ok deur de iendrukwekkende geschiedenis van et pand.
Jan Poppinga had n boerderij en n schuur kocht. Toen de NTM (Nederlandsche Tramweg Maatschappij) ien 1912 een tramboan aanleggen wol tussen Drachten en Stad het er goed geld beurd veur de boerderij. Van dat geld het er n café bouwd. Ien 1919 verkocht er t café weer en loater binnen der verschillende eigenoaren west, die met meer of minder succes de zoak exploiteerd hemmen. Gien één het De Kruisweg trouwens lang ien bezit had. Uutzundering was Frans Jonker, die ien1933 eigenoar werd en n groot liefhebber was van peerden en wiendhonden. Hij runde de zoak zunder personeel en probeerde et betere publiek te trekken, mor zette drekt noa de oorlog de zoak weer te koop.
Ien december 1945 werd Jan Hendriks de nije eigenoar. Ien zien periode wadden der nog al wat hotelgasten. Op n dag kwam Johannes Rudolphus n keer laangs.Hendriks bood hem de zoak aan en op 20 december 1948 werd et koopcontract tekend. Ien drie joar tied het Hendriks der f.17.000,-- aan overholden.
t Gezin Rudophus was al veur de overdracht op 1 jannewoarie 1949 noar Moarum verhuusd. t Café had deur de crisis en de oorlog niet veul onderhold had. Der werd besloten om de zoak noar de eisen van e tied te verbouwen. De zeuven hotelkoamers mosten verdwienen. De bovenzoal kreeg n groter toneel en had n capaciteit van plm.150 personen. Der was ok n koamertje woar de tandarts spreekuur hield. Die is onveranderd bleven. De activiteiten die de veurgangers altied al organiseerd hadden (o.a. de poas en de zummerkermis) werden gewoon deurzet. Rudolphus bedocht al wat nijs: Der kwam n grote danstent bij, woar regionoal bekende bandjes optraden. Nou wa-der één probleem: ien e tent mog gien bier schonken worden. Dit probleem werd snel oplöst. Der werd gewoon n biertent noast zet. Dizze opzet was n schot ien e roos. Uut e wiede omgeving van Moarum kwam de jeugd ien drommen op dit feestgebeuren of.
Ondertied was dochter Gienie n joar of zestien en ze von dat er ok wel es andere (lees modernere) muziek kommen mocht. Toevalleg heurde ze et liedje “Kom van dat dak af” van Peter Koelewijn. Ze het uutzöcht hoe hij te berieken was en kreeg uuteindelek n telefoonnummer te pakken. t Bleek et nummer van n visboer te weden en Peter was noar t voetballen, mor ien e oavend was er wel thuus. Noa overleg met de rest van e band wollen ze wel ien Moarum kommen. Toen ze kwammen was de apparatuur niet geschikt veur n optreden ien n grote tent, mor dat kon gelukkig regeld worden. Omdat er onder het optreden zoveul snij vallen was dat ze niet meer noar huus konden, hemmen ze ien t café sloapen.
Ien 1965 was de opening van n grote zoal. Bij uutstek de gelegenheid om n hiele bekende band noar Moarum te hoalen. De Beatles is net niet lukt, mor The Kinks wel. Dit werd mogelek deur soamenwarking men n collega uut et westen. Bij t optreden bij die collega wadden der nogal wat ongeregeldheden west, de hiele tent werd zo’n beetje ofbroken. Pa Rudolphus zag t optreden niet meer zitten, mor Gienie het deurzet. t Werd n geweldeg succes, zunder problemen. De pers had zien verhoaltje vermoedelek veurof al kloar, want volgens de kranten was t hiele podium ofbroken. Ien dizze periode hemmen alle grote noamen uut de popwereld ien De Kruisweg optreden. Ok veul butenlandse groepen wisten de weg noar Moarum te vienden.
Op 14 november 1984 was n gedenkwoardege dag. Toen werden der live opnoames moakt veur t radioprogramma Los Vast. Optredende artiesten wadden onder andere: Gerard Joling, Rob de Nijs, Albert West, André Hazes en de Havenzangers. Gieneen wol t missen dat had tot gevolg dat er snachts al minsen veur de deur lagen te sloapen. Zelfs de deurgoande weg most om veiligheidsredenen ofsloten worden.
Natuurlek was t niet allinneg de muziek. Ien t pand binnen der hiel wat andere activiteiten west. Grote vergoaderingen, carnaval, bruloften. Ok t landbouwhuus uut stad hield er zitting. Veul handelsreizigers hemmen der overnacht. n Leroar van de ULO het er zelfs van 1941 tot 1948 woont. Andere activiteiten wadden volgens n advertentie: zomerkermis met kleiduivenschieten, vlaggetjes steken (per rijwiel), wedstrijd voor heren te paard (met hindernis voor de berijder), wedstrijden voor paren op motoren (met hindernis).
Ien dit stukje beschrief ik n klein deel (Alles over De Kruusweg is te vienden ien:Honderd jaar De Kruisweg Marum en 65 jaar familie Rudolphus van uitgever V.o.f De Kruisweg) van wat er ien e Kruusweg gebeurde. Op 1 januari 2021 binnen alle activiteiten stopzet.
Henk Wierenga
Mientje: ‘Elk proat van mien drinken, gieneen van mien dörst!!’
