Droom wordt megaproject: “Pamietamy is zeker de kroon op mijn werk”

|||||||
||||||| Foto: |||||||
Nieuws
GRIJPSKERK – Eén van de meest vooraanstaande dirigenten van Nederland zwaait met zijn magische dirigeerstok in het noorden. Andries de Haan. Een coryfee wordt hij genoemd door de beroemde componist Rob Goorhuis en dat is niet zonder reden. De Haan is al jaren actief in de muziekwereld en heeft aan de basis gestaan van vele successen die diverse fanfareorkesten hebben geboekt. Alhoewel het dirigeren nog altijd een hobby is, is het allerminst hobbymatig wat De Haan doet. Andries leeft voor én van zijn werk.
Overigens is muziek niet de enige passie van de dirigent. Sterker nog, het project Pamietamy van de christelijke muziekvereniging Excelsior is gestoeld op de twee grootste interesses van Andries de Haan. Muziek en geschiedenis. “En dan de Tweede Wereldoorlog in het bijzonder”, verduidelijkt De Haan. De Streekkrant duikt met Andries in zijn verleden. “Ik weet mij te herinneren dat mijn grootouders een grote hoeveelheid boeken en naslagwerken hadden over de oorlog”, blikt Andries terug. “Terwijl mijn neefjes en nichtjes buiten speelden was ik aan het lezen. De oorlog boeide mij enorm. Ik kon uren lezen en bladeren in deze boeken.” De interesse voor de Tweede Wereldoorlog is altijd blijven bestaan. Elk boek en iedere film die de dirigent tegen kwam werd gelezen en bekeken. Zo ook de 1985 gemaakte documentaire Shoah van de Franse filmmaker Claude Lanzmann. De Haan: “Het moet in 1987 of ’88 zijn geweest dat deze documentaire op televisie werd uitgezonden. De volledige acht uur, het was dus een lange zit. Verveeld raakte ik echter niet. Buiten mijn interesse voor de oorlog om was ik destijds natuurlijk ook al bezig in de muziek. Ik heb de documentaire geboeid uitgekeken, waarbij vooral het melodietje van Simon Srebnik in mijn hoofd is blijven zitten. Daar wilde ik zeker nog eens iets mee gaan doen. Wat en waar precies? Daar had ik nog geen idee van.” De Haan vertelt dat hij het eerst had weggestopt, zonder het ooit te vergeten. “Totdat de documentaire vier jaar geleden weer werd uitgezonden”, aldus Andries. “Wederom ben ik ervoor gaan zitten en heb de documentaire nog een keer  gezien. Dat was net in de periode nadat wij met Excelsior wereldkampioen werden tijdens het Wereld Muziek Concours (WMC) in Kerkrade.”
Wat nu als…
In de zomer van 2013 wordt CMV Excelsior wereldkampioen in de derde divisie op het WMC onder leiding van Andries de Haan. Na het logische feestje rijst de vraag wat het fanfareorkest gaat doen. “Het was al vrij snel duidelijk dat Excelsior voor hun kans wilden gaan in de tweede divisie”, meldt De Haan. “We hebben daar met elkaar over gesproken, waarbij ik ook heb aangegeven dat ze zich geen illusies hoefden te maken.” Winst in de tweede divisie is ver weg, liet de dirigent zijn orkest weten. “Op dat moment heel ver weg zelfs”, zegt hij over zijn gevoel op dat moment. “Maar dat je weinig tot geen kans hebt houdt natuurlijk niet in dat je ‘zomaar’ voor spek en bonen mee hoeft te doen.” Wat volgde was een stevige brainstormsessie met het bestuur van de muziekvereniging. “Daar is Shoah weer gaan leven. Het liedje van Srebnik, dat melodietje kwam terug in mijn hoofd en bleef dit keer hangen. Wegstoppen was geen optie meer. De vraag ‘wat nu als…’ kwam op tafel. Wat nu als wij een nieuw muziekstuk laten schrijven? Een stuk over de Tweede Wereldoorlog met de documentaire Shoah als uitgangspunt.”
Een breder perspectief
Andries besloot de Amsterdamse componist Rob Goorhuis te benaderen met de vraag of hij interesse had het muziekstuk te schrijven. “Rob reageerde enthousiast, maar gaf wel aan tijd nodig te hebben”, vertelt De Haan. “Hij wilde zich inlezen en kijken of hij in staat was het stuk te componeren. Per slot van rekening was dit geen vrije opdracht. Shoah was de leidraad en we wilden een muziekstuk waarin de aangrijpende beelden van de documentaire terug zouden komen. Normaal gesproken stel ik nooit veel eisen aan een componist, maar hier moest een boodschap in zitten. En we wilden het hoopvol laten eindigen.” Goorhuis besloot, na zich te hebben ingelezen en Shoah te hebben bekeken, om de opdracht te accepteren en is aan het componeren geslagen. “Halverwege belde Rob mij op. Het was voor hem onmogelijk het muziekstuk hoopvol te laten eindigen. Rob had de documentaire gezien en kwam terecht in een heftige worsteling met zichzelf. Driehonderdduizend joden vonden de dood in vernietigingskamp Chelmo. Het hele kamp werd vlak voordat de Russen arriveerden doodgeschoten, met maar één overlevende. Geen hoop dus.” Niettemin waren De Haan en Excelsior verguld met het stuk dat de toepasselijke naam ‘Pamietamy’ mee kreeg, wat betekent ‘Wij herinneren’.
Met een nieuw muziekstuk in de tas begon CMV Excelsior aan de voorbereiding op het komende WMC dat dit jaar van 6 tot en met 30 juli wordt gehouden in Kerkrade. “Pamietamy is een vrij moeilijk stuk om onder de knie te krijgen”, weet De Haan. “Laat staan om het meester te worden. Het vergt veel oefenen en repeteren. Het is dus ook mooi om te zien dat iedereen zich volledig inzet en alles geeft om Pamietamy te perfectioneren. Langzaamaan hebben we het zien groeien. Pamietamy moest even rijpen, maar we zien nu echt dat het vele repeteren zijn vruchten afwerpt en de orkestleden er helemaal ‘in’ zitten.” Ook langzaamaan kwamen de gesprekken op gang om Pamietamy breder te trekken dan het WMC. Om er meer mee te doen en de boodschap groter uit te dragen. “Met John Bouwman (secretaris van CMV Excelsior red.) begonnen we te spreken over een educatieproject voor scholen, over een participatieproject kunstenaars en over een eigen documentaire over het muziekstuk en onze weg naar het WMC.” De Haan vertelt dat Bouwman zijn schouders eronder heeft gezet en de pijlers wist te realiseren onder een project wat ooit begon als een dirigentendroom, en eindigt in een megaproject waar tientallen kunstenaars, 560 leerlingen van diverse scholen, het Groninger Museum en meerdere omroepen aan meedoen.
De weg naar het Wereld Muziek Concours
De weg naar het WMC in Kerkrade leidt De Haan en CMV Excelsior eerst langs De Oosterpoort in Groningen, alwaar het muziekstuk Pamietamy op 23 april een grandioze première krijgt. In de aanloop naar de première en het WMC is ook Andries zelf nog op onderzoek uit geweest om zich verder te verdiepen in de gruwelijke gebeurtenissen die zich tijdens de Tweede Wereldoorlog hebben afgespeeld. “Ik ben naar Polen geweest om daar de plek te bezoeken waar Simon Srebnik zich bevond in de documentaire”, zegt De Haan. “Naar Chelmo dus. Je voelt dat daar iets gebeurd is. Iets verschrikkelijks. Ik daar ook letterlijk ziek geworden van de ellende en ik weet niet of dat ooit nog kwijt raak. Laatst zei ik ook tegen mijn vrouw dat ik misschien die oorlog maar eens moet laten rusten. Dat het WMC in Kerkrade niet alleen het einde moet zijn van een indrukkend traject met CMV Excelsior, maar ook van mijn fascinatie voor de Tweede Wereldoorlog.”
‘Winst is heel ver weg’, luidde de mededeling van Andries de Haan nadat Excelsior in 2013 het WMC wist te winnen en besloot het een stapje hoger te willen proberen. Dit in tegenstelling tot John Bouwman die aangeeft dat winst wel degelijk tot de mogelijkheden behoort. Tenminste, als de muzikanten erin slagen om dat ‘speciale laagje’ op het stuk Pamietamy te krijgen én in Kerkrade een perfecte uitvoering weten neer te zetten. Andries: “John heeft daar gelijk in. Het is zeker mogelijk om in Kerkrade hoge ogen te gooien. Winst? Ik houd niet zo van speculeren. Maar dat we iets spraakmakends gaan doen staat als een paal boven water. Dit is zonder meer één van de meest speciale werken dat men op het WMC tegen gaat komen. We hebben inmiddels bewezen dat we als tweede divisionist best goed mee kunnen komen. We hebben ook bij diverse wedstrijden en concoursen hoge ogen gegooid. CMV Excelsior ís nu, vier jaar later, zeker een fanfareorkest dat thuis hoort in deze divisie. We moeten echter ook realistisch blijven. Excelsior heeft nog altijd weinig ervaring in deze divisie. De tegenstand doet al wat langer mee op dit niveau en dat zijn geen ‘kleine jongens’. Dat houdt echter niet in dat we geen magisch moment kunnen beleven. Moeilijk wordt het zeker, maar we zijn niet kansloos.”
‘De kroon op mijn werk’
De droom van Andries de Haan wordt binnenkort werkelijkheid als het muziekstuk Pamietamy op 23 april officieel geboren wordt. “Als ik terugkijk op het hele proces dan kan ik nu al zeggen dat Pamietamy de kroon op mijn werk is”, vertelt De Haan trots. “Dit is zonder meer één van de mooiste dingen die ik heb gedaan. Mijn werk is mijn passie, en als dat bij elkaar komt is dat prachtig. Daarbij doel ik niet alleen op de realisatie van het muziekstuk, maar van alles daaromheen. We hebben een jonge groep zeer getalenteerde muzikanten bij Excelsior, die elkaar goed aanvullen. De club is enthousiast en vastberaden om er iets onvergetelijks van te maken.” De Haan hoopt dan ook dat 23 april alles op zijn plek valt. “Kippenvelmomentjes”, verduidelijkt hij. “Dat is waar het allemaal om draait. We willen mensen raken. Zelf hoop ik elke dag een kippenvelmomentje mee te mogen maken. Dat is ook mijn streven. Heb ik een rilling, dan is mijn dag goed. En wat dat betreft is dit een hele bijzondere periode in mijn leven.”
[gallery ids=”eyJ1cmwiOiJodHRwczpcL1wvZGVzdHJlZWtrcmFudC5udVwvd3AtY29udGVudFwvdXBsb2Fkc1wvMjAxN1wvMDNcL0V4Y2Vsc2lvci1QQU1JRVRBTVktMzUtZTE0OTA5NDQ2NTE2NTEuanBnIiwidGl0bGUiOiJFeGNlbHNpb3ItUEFNSUVUQU1ZLTM1IiwiY2FwdGlvbiI6IiIsImFsdCI6IiIsImRlc2NyaXB0aW9uIjoiIn0=,eyJ1cmwiOiJodHRwczpcL1wvZGVzdHJlZWtrcmFudC5udVwvd3AtY29udGVudFwvdXBsb2Fkc1wvMjAxN1wvMDNcL0V4Y2Vsc2lvci1QQU1JRVRBTVktMzQtZTE0OTA5NDQ2NDIyMTQuanBnIiwidGl0bGUiOiJFeGNlbHNpb3ItUEFNSUVUQU1ZLTM0IiwiY2FwdGlvbiI6IiIsImFsdCI6IiIsImRlc2NyaXB0aW9uIjoiIn0=,eyJ1cmwiOiJodHRwczpcL1wvZGVzdHJlZWtrcmFudC5udVwvd3AtY29udGVudFwvdXBsb2Fkc1wvMjAxN1wvMDNcL0V4Y2Vsc2lvci1QQU1JRVRBTVktMzMtZTE0OTA5NDQ2MzM3ODkuanBnIiwidGl0bGUiOiJFeGNlbHNpb3ItUEFNSUVUQU1ZLTMzIiwiY2FwdGlvbiI6IiIsImFsdCI6IiIsImRlc2NyaXB0aW9uIjoiIn0=,eyJ1cmwiOiJodHRwczpcL1wvZGVzdHJlZWtrcmFudC5udVwvd3AtY29udGVudFwvdXBsb2Fkc1wvMjAxN1wvMDNcL0V4Y2Vsc2lvci1QQU1JRVRBTVktMzktMS1lMTQ5MDk0NDYyMzI2MS5qcGciLCJ0aXRsZSI6IkV4Y2Vsc2lvci1QQU1JRVRBTVktMzkiLCJjYXB0aW9uIjoiIiwiYWx0IjoiIiwiZGVzY3JpcHRpb24iOiIifQ==,eyJ1cmwiOiJodHRwczpcL1wvZGVzdHJlZWtrcmFudC5udVwvd3AtY29udGVudFwvdXBsb2Fkc1wvMjAxN1wvMDNcL0V4Y2Vsc2lvci1QQU1JRVRBTVktNTQtZTE0OTA5NDQ1MzE0MTAuanBnIiwidGl0bGUiOiJFeGNlbHNpb3ItUEFNSUVUQU1ZLTU0IiwiY2FwdGlvbiI6IiIsImFsdCI6IiIsImRlc2NyaXB0aW9uIjoiIn0=,eyJ1cmwiOiJodHRwczpcL1wvZGVzdHJlZWtrcmFudC5udVwvd3AtY29udGVudFwvdXBsb2Fkc1wvMjAxN1wvMDNcL0V4Y2Vsc2lvci1QQU1JRVRBTVktNTEtZTE0OTA5NDQ1MjE4OTAuanBnIiwidGl0bGUiOiJFeGNlbHNpb3ItUEFNSUVUQU1ZLTUxIiwiY2FwdGlvbiI6IiIsImFsdCI6IiIsImRlc2NyaXB0aW9uIjoiIn0=,eyJ1cmwiOiJodHRwczpcL1wvZGVzdHJlZWtrcmFudC5udVwvd3AtY29udGVudFwvdXBsb2Fkc1wvMjAxN1wvMDNcL0V4Y2Vsc2lvci1QQU1JRVRBTVktNTAtZTE0OTA5NDQ1MTE2NDMuanBnIiwidGl0bGUiOiJFeGNlbHNpb3ItUEFNSUVUQU1ZLTUwIiwiY2FwdGlvbiI6IiIsImFsdCI6IiIsImRlc2NyaXB0aW9uIjoiIn0=,eyJ1cmwiOiJodHRwczpcL1wvZGVzdHJlZWtrcmFudC5udVwvd3AtY29udGVudFwvdXBsb2Fkc1wvMjAxN1wvMDNcL0V4Y2Vsc2lvci1QQU1JRVRBTVktNDctZTE0OTA5NDQ1MDA0ODMuanBnIiwidGl0bGUiOiJFeGNlbHNpb3ItUEFNSUVUQU1ZLTQ3IiwiY2FwdGlvbiI6IiIsImFsdCI6IiIsImRlc2NyaXB0aW9uIjoiIn0=,eyJ1cmwiOiJodHRwczpcL1wvZGVzdHJlZWtrcmFudC5udVwvd3AtY29udGVudFwvdXBsb2Fkc1wvMjAxN1wvMDNcL0V4Y2Vsc2lvci1QQU1JRVRBTVktNDQtZTE0OTA5NDQwMzg1NjYuanBnIiwidGl0bGUiOiJFeGNlbHNpb3ItUEFNSUVUQU1ZLTQ0IiwiY2FwdGlvbiI6IiIsImFsdCI6IiIsImRlc2NyaXB0aW9uIjoiIn0=”]
Andries De Haan (1963) werd geboren in het Overijsselse stadje Vollenhove als derde kind uit een gezin van tijdelijk geëmigreerde Friezen. Na een jaar ‘buitenland’ verhuisde de familie naar het piepkleine maar pittoreske dorpje Jorwert en niet veel later naar Harlingen. In die stad groeide hij op en maakte hij kennis met de blaasmuziek. Hij bespeelde de bugel bij het Stedelijk Muziekkorps van Harlingen en daarna bij de fanfare OKK uit Kimswerd. Na zijn muziekschooldiploma’s behaald te hebben volgde hij het conservatorium in Arnhem, Leeuwarden en Alkmaar waar hij de studies bugel en directie hafabra voltooide. Hij was medeoprichter van het Frysk Fanfare Orkest en jaren lang (bestuurs)lid van dat orkest. Op dit moment is hij niet meer actief als solist maar concentreert hij zich op dirigeren, schrijven, presenteren en organiseren. Dirigeren doet Andries de Haan bij verschillende orkesten, maar staat momenteel middenin het grote Pamietamy-project van CMV Excelsior uit Grijpskerk. Het enorme project staat op vijf pijlers en betrekt ook scholen en amateurkunstenaars bij het grote idee. De grote ontknoping van Pamietamy, wat betekend ‘Wij herinneren’ nadert zijn hoogtepunt. Met Andries aan het roer.
|||||||
|||||||
|||||||
|||||||
|||||||
|||||||
|||||||

UIT DE KRANT