Garnwerd kijkt uit naar 74e editie van de Reitdiepzwemtochten

GARNWERD – Op zondag 28 augustus is het weer zover: De Reitdiepzwemtochten in Garnwerd. Medeorganisator Pieter van Dijk kijkt er weer enorm naar uit. Wat de zwemtocht volgens hem zo bijzonder maakt is de rijke geschiedenis en unieke setting. Pieter heeft de verantwoordelijkheid voor de organisatie van de tocht van zijn vader ‘geërfd’.

Pieter is namelijk de zoon van Jacobus van Dijk, de man die samen met enkele anderen ooit begon met de organisatie van de Reitdiepzwemtochten. Inmiddels worden de zwemtochten al sinds 1939 georganiseerd in de plaatselijke jachthaven. In Garnwerd en omstreken zijn de tochten zeer bekend, er komt jaarlijks dan ook behoorlijk wat publiek op af. Het motto: zwemmen is zwemmen. En dat moet ook zo blijven. Inwoners uit Garnwerd organiseren de tochten al jaren zonder enige bemoeienis van andere organisaties. En dat willen ze ook zo houden, zodat het zo laagdrempelig mogelijk blijft en daarmee toegankelijk voor iedereen.

‘De tochten zijn een nalatenschap van mijn vader. Toen mijn vader in 1939 tot zijn verbazing ontdekte dat er bijna niemand in het dorp Garnwerd kon zwemmen, is hij op advies van jeugdvriend Johannes Lodewegen, zwemles gaan geven aan de inwoners. Het was nogal bijzonder, omdat de inwoners van andere dorpen wel konden zwemmen, ’vertelt Pieter.

De zwemlessen werden druk bezocht. Daarbij moet men niet denken aan een les in een zwembad zoals dat er nu aan toegaat. ‘Vroeger werden zwemlessen heel anders gegeven dan tegenwoordig. In mijn vaders tijd was het zo; de leerlingen konden in een fietsband aan een hengel van de wal naar de dukdalven zwemmen en vervolgens over de vaargeul. Zodra de leerlingen dit zelfstandig konden en de dukdalven aan de andere kant van de vaargeul bereikten, werden zij als ‘zwemklaar’ beschouwd en ontvingen zij een diploma.’

Uiteindelijk leidde dit tot een aantal zeer bekwame zwemmers in het dorp. ‘De jeugd in het dorp was altijd veel bezig met sport. Ook in Winsum was dit het geval. Tussen beide dorpen was er altijd sprake van competitie. Van daaruit ontstond de vraag: wie van de beider dorpen zwemt er het snelst? Zo ontstond het idee voor het organiseren van een wedstrijd over 1 kilometer. De eerste wedstrijd werd door zwemclub de Dolfijn uit Winsum georganiseerd. Toen in 1940 de Tweede Wereldoorlog uitbrak, werden er geen wedstrijden georganiseerd. In 1941 vond er wel weer een wedstrijd plaats, maar liefst in 5 klassen, namelijk de jongens, meisjes, dames, heren en veteranen. Ook in 1942 en 1943 vond de zwemtocht plaats. In 1944 en 1945 was dat een ander verhaal. Tijdens de Tweede Wereldoorlog durfde men de mannen niet uit te nodigen om te komen zwemmen, daar er gevreesd werd dat ze opgepakt zouden worden door de bezetters.

In de jaren erna werd de zwemtocht een aantal keren afgelast vanwege het koude water, slecht weer of andere omstandigheden. Bijvoorbeeld in de jaren 60, toen het water door het lozen van de vloeivelden van de suikerfabriek, enorm vervuild raakte. Volgens Pieter waren de karpers, baars en snoekbaars door de vervuiling van het water zo traag geworden, dat ze met een hooivork uit het water geprikt konden worden. Hieraan kwam een eind toen er een smeerpijp kwam die het vuile water direct in de Eems loosde.

In 1973 nam Pieter het stokje over van zijn vader. ‘Er zijn topjaren geweest waarin er meer dan 400 deelnemers aanwezig waren. Zo kwam zwemclub ‘Septa’ uit Ter Apel met een paar bussen naar Garnwerd. Ook de zwemclub uit Oude Pekela en de zwemclub ‘De Watervrienden’ uit Groningen waren vaak met een groot aantal deelnemers aanwezig. ‘Dat waren gouden jaren.’ Echter verliep de organisatie niet altijd zonder problemen, vertelt Pieter.

Zo is de nationale zwembond de organisatie niet altijd gunstig gezind geweest. Waar Pieter en de andere organisatoren de tochten laagdrempelig wilden blijven organiseren, hield de bond er jammer genoeg een andere mening op na. Dit ging zelfs zo ver dat ze jarenlang hebben geprobeerd hun eigen leden te verbieden om deel te nemen aan de Reitdieptochten. Toen dat niet goed werkte, hebben ze hier iets op bedacht. Met behulp van sponsoren organiseerden ze op exact dezelfde datum als de Reitdieptochten, een zwemmarathon in het Lauwersmeer. De zwemmarathon in het Lauwersmeer is na een paar jaar ter zielen gegaan, maar wij zijn er gelukkig nog steeds. Daar zij we enorm trots op.’

Vanaf het begin tot op heden is de samenwerking met de Provincie, waterbeheerders en de waterpolitie altijd tot volle tevredenheid verlopen. ‘De veiligheid staat voorop. Ook vandaag de dag krijgt de organisatie vooraf nauwgezet bericht over de waterkwaliteit en worden indien mogelijk de gemalen stilgezet. Ook zijn er een aantal volgbootjes aanwezig met daarop mensen die jarenlange ervaring hebben. Daarnaast zijn staan er op de kant altijd meerdere EHBO’ers klaar. Er is maar een jaar geweest waarin er iets is voorgevallen, er moesten door de vrijwilligers splinters uit voeten en handen worden getrokken. Dit kwam doordat de planken op de steiger onlangs vervangen waren door nieuwe planken,’ lacht Pieter.

Uniek is dat de zwemtocht nog altijd door de bewoners van Garnwerd en omstreken wordt gedragen. De kern van de organisatie bestaat nog altijd uit 4 personen, die op de dag van de zwemtocht worden ondersteund door 40 tot 45 vrijwilligers. ‘Het is niet alleen het zwemmen waar het die dag om draait, het draait ook om verbinding tussen de mensen, gezelligheid en samen zijn.’

Inschrijven voor de zwemtochten kan vanaf 12.00 op 28 augustus bij de entree van recreatiecentrum Garnwerd aan Zee. Uiterlijk tot een half uur voor aanvang van de betreffende zwemtocht kan er ingeschreven worden. Om 13.30 uur is de aanvang van de meisjes (tot 16 jaar) op de 500 meter. Voor meer informatie kan men ook terecht op de website reitdieptochten.nl.