‘Grootvader en kleinzoon hadden goede banden met de dorpen’

Architecten Eldering geëerd in boek van Bertus Fennema

BRILTIL – Voormalig burgemeester van de gemeente Zuidhorn Bertus Fennema ontdekte nog tijdens zijn werkzame leven dat het schrijven van boeken over regionale geschiedenis een leuke hobby was. De, inmiddels gepensioneerde, oud-burgemeester werd geboren in Leens. Zijn eerste boek ging over zijn toenmalige buurman, de architect Willem Reitsema. Zijn tweede boek ging over Jacob Molenhuis, fotograaf uit Kruisweg. Zijn derde boek ging over het verkeer en vervoer in De Marne en afgelopen week kwam zijn vierde boek uit: ‘De gebouwde erfenis van twee Fries-Groningse architecten – Cornelis Hermanus Eldering en Hindrik Eldering’. ‘Ik vind het leuk om recente geschiedenis onder het stof vandaan te halen’, vertelt Fennema. ‘Er zijn hier in de regio veel onderwerpen waar men het besef niet meer van heeft. Ik vertel er graag over, maar bevredig er ook mijn eigen nieuwsgierigheid mee’.
Het idee voor het nieuwste boek van Fennema kwam doordat hij bevriend is met een familielid van de heren Eldering. De Elderings waren twee redelijk onbekende architecten die toch een flinke erfenis van gebouwen door heel Nederland achter heeft gelaten. Cornelis Hermanus Eldering (1852-1932) was de grootvader van Hindrik Eldering (1915-1993). ‘Wat een leuk feit is, is dat de beide architecten veel gebouwen in dezelfde dorpen hebben ontworpen. Een goed voorbeeld daarvan is Kornhorn. In Kornhorn ontwierp senior de kerk. Ruim vijftig jaar later ontwierp kleinzoon de nieuwe vrijgemaakte kerk. Ook Gerkesklooster is een mooi voorbeeld. Senior ontwierp hier de oude melkfabriek, kleinzoon ontwierp hier een basisschool. Er zat een generatie tussen, maar desondanks is de band met de dorpen gebleven. De Elderings zullen er een goede naam hebben gehad’, aldus Fennema.
De goede naam was min of meer ook te danken aan de verzuiling die in die tijd nog van grote betekenis was. ‘De Elderings waren in de gereformeerde kringen geen onbekende. In die tijd was het nog heel gebruikelijk dat je je boodschappen deed bij de bakker en slager uit je eigen zuil. En zo zal dat ook gegaan zijn wanneer er een architect nodig was’, vertelt Fennema.
De Elderings ontwierpen vele gebouwen in Groningen en Friesland, zowel kerken als scholen als woningen. Maar naast het feit dat ze in de noordelijke provincies veel actief waren, werden er ook in de rest van het land veel gebouwen ontworpen. Zo was Eldering senior zeker tien jaar lang actief in Amsterdam, en ontwierp junior ook kerken in Zeeland.
In het boek zijn foto’s van tientallen gebouwen opgenomen die de heren ontworpen hebben. Zowel oude foto’s als nieuwe foto’s illustreren het boek. ‘Van sommige gebouwen hebben we oude foto’s kunnen vinden, maar bij sommige gebouwen lukte dit helaas niet. Daardoor zijn er ook zeker gebouwen niet in het boek opgenomen, omdat er door de jaren heen zoveel aan verbouwd is dat er niets meer van de oude staat in terug was te zien. Toch denk ik dat het een vrij compleet boek is geworden. De gebouwen worden, voor zover bekend, wel bijna allemaal genoemd in het boek.’ Voor inwoners uit de regio Westerkwartier en het Hoge Land zullen er veel gebouwen in staan die hen op z’n minst bekend voorkomen.
Fennema deed ongeveer een jaar over het samenstellen van het boek. Bij het samenstellen kreeg hij hulp van Syb Eldering, familielid van de Elderings. ‘Het was voor mij echt een verrassingstocht door de geschiedenis. Daarbij denk ik zeker baat te hebben gehad bij mijn eigen gereformeerde ontwikkeling. Daardoor begrijp je de zaken soms net een beetje beter’, aldus Fennema. Of en wanneer er een nieuw boek komt weet Fennema niet. ‘Ik vind het schrijven van boeken erg leuk om te doen, maar er moet zich wel een onderwerpen voor lenen. Ik moet het zelf interessant vinden, maar ook het gevoel hebben dat mensen er belangstelling bij hebben. De combinatie van architectuur en de regionale geschiedenis spreken me wel aan heb ik inmiddels gemerkt, dus wie weet dient er zich nog eens een dergelijk onderwerp aan.’
Het boek ‘De gebouwde erfenis van twee Fries-Groningse architecten – Cornelis Hermanus Eldering en Hindrik Eldering’ is uitgegeven bij uitgeverij Noordboek en is verkrijgbaar in de boekhandels en via www.noordboekwinkel.nl. Het boek kost €17,50.