Henk Staghouwer kersverse minister
‘Bakker en minister; beiden dienende beroepen. Daar voel ik me in thuis.’
Briltil - Nog niet zo lang geleden was een belletje naar Henk Staghouwer genoeg om een interview te regelen. Inmiddels is Henk, die er op staat hem gewoon Henk te blijven noemen, minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. Nog steeds beantwoordt hij belletjes, maar dat is nu wel het startpunt van een hele communicatiemolen om tot een afspraak te komen. De kersverse minister laat evenwel weten dat een interview geen kwestie van ‘of’ maar van ‘wanneer’ is. Een bijzonder sympathiek gebaar.
De woordvoerder belt een kwartier voor de afgesproken tijd. “Oh, u bent nog aan het sporten?” Er klinkt vriendelijk gelach op de achtergrond. “Belt u dan terug wanneer u bent uitgesport?”. De toon is gezet. De minister is nog steeds de oude en spreekt zijn waardering uit over de interesse in zijn werk vanuit de Streekkrant. Hier klinkt niet de diplomaat, maar gewoon Henk die dit oprecht meent. Het gesprek gaat over werk, zijn missie, zijn kracht – waar hij liever niet zelf over spreekt-, over de mate van vrijheid die een minister heeft in zijn beleidskeuzes en over persoonlijke zaken. Want het is niet niks, als gedeputeerde gevraagd worden voor de eervolle post als minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit.
Staghouwer blikt terug naar hoe het allemaal begon. Dat bleek ook voor hemzelf een verrassing te zijn. “Minister Carola Schouten en fractievoorzitter Gert Jan Segers van de Christen Unie waren in Groningen voor overleg. Na het overleg wilden ze graag even met mij in gesprek op het provinciehuis. Segers vertelde mij daar dat de CU een minister nodig heeft voor Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, om eraan toe te voegen dat ze mij graag zouden zien op die post. Natuurlijk was ik verrast! Al snel kwam ok het besef dat het een bijzonder eervolle uitnodiging is. Ik ben niet iemand die naast zijn schoenen gaat lopen of snel uit zijn stoel zal vallen van verbazing, maar dit was best een grote vraag, besefte ik. Deze baan is nooit mijn ambitie geweest, maar dat was mijn werk als gedeputeerde ook niet. Ik werk altijd hard op de plaats waar ik ben en zet me volledig in. Zo komen er blijkbaar dingen op mijn pad. Het voelt als een buitengewoon grote verantwoordelijkheid, waar ik dus ook een hele bewuste en verantwoordelijke keuze in wilde maken. Dat kan logischerwijs nooit zonder overleg met het thuisfront.” Wanneer Schouten en Segers zijn vertrokken, stapt Staghouwer dan ook in zijn auto om snel het nieuws met zijn vrouw te delen. Inmiddels zijn we twee maanden verder en is de voormalig bakker uit Zuidhorn geïnstalleerd als minister. Een flitsende carrière. Daar waar menig gedeputeerde zwichtte onder de druk van zoveel tractoren bij de boerenprotesten, bleef Staghouwer zich aan de gemaakte afspraken houden. De keerzijde was dat er een vertrouwensbreuk ontstond in de tot dan toe altijd goede band met de boeren.
Toch twijfelt de minister niet aan een goede samenwerking met de boeren, al zijn de werkverhoudingen en belangen nu behoorlijk veranderd. Staghouwer weet als geen ander dat er grote veranderingen op stapel staan en dat hij niet voor iedere boer goed nieuws heeft. Er gaan boeren verdwijnen, boeren die niet kunnen meebewegen met de nieuwe plannen. De NOS liet onderzoeken hoeveel boeren dreigen te verdwijnen als de plannen van de regering worden uitgevoerd. Dat kwam uit op maar liefst 30 procent. Staghouwer wil zich niet vastleggen op getallen. Hij weet dat de maatregelen pijn gaan doen bij boeren, maar ook dat er een goede toekomst is voor heel veel boerengezinnen.
“Er ligt een coalitieakkoord. Dat moet worden uitgevoerd. Het is aan mij om de noodzaak daarvan duidelijk te maken en het akkoord uit te voeren. Zoals het ging kan het niet verder. Dat bewustzijn wordt ook onder boeren steeds groter en er is ook veel begrip. Wij begrijpen ook dat er veel van de boeren wordt gevraagd. We willen graag helpen waar we dat kunnen. De basis is een eerlijk en helder verhaal over wat kan en wat niet kan. Ik begrijp heel goed dat boeren de laatste decennia vaak te maken hebben gekregen met steeds wisselend beleid. Daar wil ik van af. We willen bouwen aan een toekomstbestendig leven voor boeren en voor land- en akkerbouwers, waarbij de sector niet afhankelijk mag zijn van wisselende regeringen waardoor het beleid iedere vier jaar kan veranderen. Ik ben dan ook een groot voorstander van afspraken voor de lange termijn die minimaal tien jaar gelden.”
Minister zijn betekent met je hoofd boven het maaiveld uitsteken en een brede rug hebben. Dat vergt soms veel van iemand. Henk is nog maar net minister en er komt al een onderzoek naar een gronddeal die hij als gedeputeerde afsloot in 2017. De noordelijke rekenkamer heeft er veel vragen over, maar de minister raakt er niet van in de war. Hij geeft antwoord op alle vragen en wanneer het niet voldoende is, steunt hij het onderzoek dat inmiddels door de rekenkamer is ingesteld. Ondertussen blijft de minister zich focussen op zijn werk. Ook toen de deur van ‘zijn’ provinciehuis door een boer werd ingereden, bleef de toenmalig gedeputeerde rustig en heeft wat dat betreft al wel een aantal hete vuren doorstaan. Het coalitieakkoord baart veel boeren zorgen en de minister heeft dus lang niet altijd een leuke boodschap te brengen. Toch ziet hij het als een uitdaging die veel energie oplevert en weet zich gesteund door “goede mensen op mijn departement waar een enorme dosis kennis aanwezig is”.
Maar hoeveel vrijheid heeft de minister eigenlijk? Hij is toch gebonden aan de nauwe kaders van het akkoord? “Natuurlijk moet ik me begeven binnen de richtlijnen die zijn opgesteld in dat akkoord. Er is echter veel ruimte om naar eigen inzicht keuzes te maken. Onlangs heb ik bijvoorbeeld besloten dat het veevervoer niet meer over zulke lange afstanden mag gaan als dat nu gaat. Het dierenwelzijn heeft grote prioriteit”. Ook de uitbraak van een vogelgriep in Woltersum noodzaakte de minister om in te grijpen. Daarbij houdt hij rekening met de getroffen ondernemers door ze persoonlijk te benaderen en zorg te dragen voor een zo goed mogelijke compensatie.
Als geen ander weet Staghouwer, die nu nog vanuit een hotel leeft maar binnenkort een appartement zal betrekken, dat je moet investeren in mensen om ze achter het beleid te krijgen. “Het is belangrijk om duidelijk en helder te zijn,’ benadrukt de minister nogmaals, ‘en mensen de mogelijkheden voor te houden die er zijn. Ik besef me dat niet iedereen in staat zal zijn om mee te gaan in de voor het milieu noodzakelijke manier van werken omdat het weer investeringen vergt. Ik weet dat er boeren zijn die het echt heel zwaar hebben. Ik wil met ze meedenken. Kijken wat we voor elkaar kunnen betekenen, waar en hoe we met elkaar kunnen samenwerken, al weet ik ook dat dit niet in alle gevallen zal lukken.”
Mensen meekrijgen, vastbijten in zaken, doorpakken, tijdens ingewikkelde kwesties een echte politicus zijn door veel te zeggen maar het antwoord nog even niet geven. Staghouwer, opgegroeid in een bakkersfamilie, weet precies wat er in mensen leeft en hoe met mensen om te gaan. Wanneer te praten en te zwijgen. Als eigenaar van zeven bakkerszaken was hij zeer succesvol. Dat succes kreeg een vervolg in de politiek in het Groningse provinciehuis. En nu is er Den Haag en mag de voormalig bakker, echtgenoot en vader van drie kinderen mee regeren. “Wat leuker is, een brood verkopen of minister zijn? De dingen die ik doe heb ik altijd met passie gedaan. Ik heb veel plezier beleefd aan de bakkerijen en nu heb ik dat weer op een heel andere plek. Bakker en minister; het zijn beiden dienende beroepen. Daarom voel ik me erin thuis.”