Hoge energiekosten grote uitdaging voor oude en nieuwe dorpshuizen
‘Dorpshuizen zijn in deze moeilijke tijden onmisbaar voor de leefbaarheid’
DOEZUM/BOERAKKER – De hoge energiekosten vormen ook voor dorps- en buurthuizen een grote uitdaging. Oude, maar ook vernieuwde dorpshuizen betalen zo langzamerhand het dubbele van wat ze in 2021 aan energie kwijt waren. En dit leidt eigenlijk in het hele Westerkwartier tot grote zorgen. Dat bevestigen zowel Albert Ensing, voorzitter van MFC Oomkegat in Boerakker als Jan Saathof, voorzitter van het dorpshuis in Doezum. Twee panden die qua duurzame investeringen zo’n veertig jaar schelen.
Sport en Ontmoetingscentrum MFC Oomkegast in Boerakker gaat al een tijdje mee. Het gebouw stamt uit de jaren tachtig en vervult al decennia lang een sleutelrol in het dorp. Het pand is in handen van een aantal toegewijde dorpelingen, waarbij de gemeente Westerkwartier doorgaans de sporthal huurt. Voorzitter Albert Ensing vertelt: ‘Het gebouw is destijds erg goed gebouwd. Er zijn inmiddels wel plannen voor een renovatie om het energieverbruik naar beneden te krijgen.’ De eigenaren zijn tot nu toe altijd in staat geweest om de broek zelf op te houden. Maar de stijgende energiekosten heeft hen gedwongen om na te denken over betere isolatie: ‘Er zijn allemaal alternatieven om kosten te besparen maar de beste manier blijft de warmte vasthouden. Ons pand is van baksteen en sommige gevels zijn gebouwd met asbest. Een geïsoleerd dak zou een hoop schelen. Door deze in één keer te vervangen zouden we meerdere vliegen in één klap kunnen slaan; het gebouw krijgt een nieuwe smoel en betere isolatie.’
Zo’n investering is nog een hele klus. Bij een toekomstbestendige renovatie lopen kosten al gauw in de honderdduizenden euro’s. Voor het periodieke onderhoud moet MFC Oomkegast het net als veel dorpshuizen hebben van de vrijwilligers. ‘De mensen die hier vrijwillig helpen met de schoonmaak en de bardiensten krijgen de mogelijkheid om gebruik te maken van de faciliteiten. Onlangs ontvingen wij de survivalvereniging voor één van hun activiteiten met ruim 150 leden.’ De vereniging heeft nog voldoende financiële reserves maar of deze bestemd zijn voor een verdriedubbeling van de variabele kosten blijft een vraag die alleen de toekomst kan beantwoorden. ‘Die reserves wil je liever niet daaraan uitgeven.’
Voorzitter Saathof van het Dorpshuis in Doezum presenteert op het eerste gezicht een rooskleuriger verhaal. In november van 2021 heeft Doezum Dorpshuis ’t Stuurhuus ingrijpend kunnen verduurzamen: ‘Na een krappe vier jaar hebben wij een oud kerkgebouw een nieuwe functie gegeven en toekomstbestendiger gemaakt. Er waren destijds twee kerkgebouwen in ons dorp, waarvan er één vervallen en ongebruikt bij lag. Ook werd het dorpscafé gesloten. Wij hebben het toen op ons genomen om deze te transformeren in een ontmoetingsplek voor de bewoners.’ Bij de bouw van het pand werd er ingezet op de modernste installatietechnieken met een grote focus op elektriciteit. ‘We hebben het dak, de vloer en de ramen van deze oude kerk geïsoleerd. Dat was natuurlijk hoognodig omdat het pand uit de jaren vijftig stamde.’
Stichting Dorpshuis Doezum heeft in totaal zo’n 600.000 euro neergelegd voor de renovatie. Met oog op de huidige energiekosten was het vastzetten van het gascontract in 2021 achteraf een meevaller. Toch betaalt het dorpshuis nu al zo’n 50% van de maandelijkse kosten aan energie: ‘Een groot deel van onze variabele kosten bestaat uit energiekosten. Het gasverbruik is daarbij hoog, maar de elektriciteitskosten zitten ook in de lift. En dat terwijl wij bij de investering hebben ingezet om gas zoveel mogelijk te vervangen met elektriciteit. Daar komen ook weer aansluitingsproblemen bij kijken.’
De energiekosten kunnen volgens Saathof gevolgen hebben voor het dorpsleven dat na corona eindelijk weer op gang is gekomen. ‘Na de pandemie weten jongeren en ouderen uit Doezum elkaar weer te vinden. Op de vrijwilligersavond van 12 november kwamen meer dan honderd mensen richting ’t Stuurhuus. Dorps- en buurthuizen zijn in deze moeilijke tijden onmisbaar voor de leefbaarheid. Dan wil je niet dat mensen met een krappe portemonnee het dorpshuis gaan mijden omdat een kop koffie van 1,50 naar 3 euro is gegaan.’ De voorzitter is blij dat er steeds meer aandacht voor deze kwestie komt. De waarde van een dorpshuis is groot, benadrukt Saathof. ‘Dorpshuizen en de rol die zij vervullen worden soms over het hoofd gezien. Vanuit het Rijk is er weinig aandacht voor de effectieve verduurzaming van dorpshuizen.’
De voorzitters van beide dorpshuizen zijn eensgezind in hun oproep: ‘Verlies het dorpshuis niet uit het oog.’ Op 15 november kondigde de gemeente aan dat er een enquête is verstuurd naar sportclubs, buurt- en dorpshuizen en andere maatschappelijke voorzieningen. Op deze manier hopen bestuurders om de energieproblemen beter in kaart te brengen. De vereniging Groninger Dorpen deed vorige week een dringende oproep aan provincie en gemeentes om de helpende hand te bieden aan dorpshuizen. De Landelijke Vereniging voor Kleine Kernen (LVKK) en LSA bewoners starten een lobby bij de landelijke overheid voor aanvullende compensatiemaatregelen voor buurt- en dorpshuizen. LSA bewoners heeft het Platform Dorpshuizen.nl, waar Groninger Dorpen onderdeel van uitmaakt.