Ik proat plat
Eerappelzoeken
Ien mien jeugd begon rond dizze tied et eerappelzoeken. Dikke riegen mannen, vraauwen en kiender lagen dan op e knijen ien t laand van buurman Meijer om ze bij mekoar te zoeken. Benoam op vrijdag en zotterdag zag t vanof smörgens zeuven uur zwaart van t volk. t Was voak hiel gezelleg op t laand met al die eerappelzoekers, nou is ‘zoeken’ ien dit geval niet zo goed kozen. Want de boer wist dondersgoed woar der de eerappels poot had en wel n beetje snöt boven e ogen had, zag ze dudelek op e rieg ien t veld stoan.
Wat nou de haarfstvekaanzie nuumd wordt, was ien mien jeugd de ‘eerappelzoekvekaanzie’, want de vrije doagen vielen midden ien e tied dat de wintereerappels van t land mosten. Host de hiele week wadden we dan met n flink deel van e familie op t laand te vienden. En we wadden zeker niet de enigsten, want met noame de ‘Waldpykjes’ wadden wild op eerappels van e ‘Grinser klei’. Ze kwammen voak met buskes met aanhanger noar de klei om eerappels te hoalen veur t eigen gezin, mor zeker ok veur de verkoop. De een kwam veur t ras Rooie Star, die wadden voak net eefkes wat duurder, mor de meesten zochten Irenes een lekker meeldereg ras, die je laang bewoaren konden.
t Zoeken op t laand begon met e ofsproak hoeveul riegen da-je t hemmen wollen. De boer kwam dan met de ‘lichter’ op t laand om dien riegen te lichten. Met stukjes linten werden ‘dien’ riegen markeerd, zodat je niet veur de verkeerde riegen op e knijen gingen. Dan kon je der plat veur en dat viel sums niet met as t laand strontnat was van e haarfstbuien. Je kochten de eerappels per meter, dus je mosten mor ofwachten wat et dit joar opleverde.
Ervoaren eerappelzoekers vrutende met blote handen deur de klei, vegende de dikste kluten der of en gooiende ze ien n körf. Minder ervoaren minsen kregen een poar plastic huusholdhandschoenen aan, zodat de handen niet te bot stuk gingen en ze niet almoal rötzooi onder de noagels kregen. Dat kon trouwens verrekte zeer doen en gaf sums flinke ontstekings woarmet je zeker noar dokter mosten.
De meeste ‘zoekers’ hadden een stuk of wat manden en körven en as de leste körf vol was kwam één van e mannen ien e benen om ze te legen ien jute of plastic zakken. Jute was het beste omdat die beter oademden. Een van e kiender hiel de zakken open en de man kieperde de körven der ien leeg. Eén zak vol was n half mud, dus het aantal volle zakjes deeld deur twee was t aantal mud opbrengst. Een mud was zo’n beetje 70 kilo en medunkt dat we joarleks tien tot twaalf mud eerappels opzöchten en ien e kelder deden.
Omdat wij niet zo ver van t eerappellaand of wonende, nam mien pabbe elke keer vier-vief zakjes ien e fietskar met noar huus. Doar werden ze drekt ien e bult stört zodat ze verder dreugen konden. De bult werd ofdekt met rietschoven en plastic, zodat de regen der niet ien liep.
Algedureg werd n deel van e eerappelbult bloot leid en begon et sorteren. De dreuge klei werd er met e haand vanof knepen en lutje en zieke eerappels werden aan e kant gooit. Niet votgooien vanzulf, die werden kookt en bruukt as zwienevoer.
De goeie eerappels verdwenen onder ien e kelder en werden bestrooid met poeier, dat veurkwam dat ze spruten gingen.
Voak wadden wij as jongens, al veurdat de meute op t laand kwam, aan e slag west met e kantriegen. Dizze riegen mosten der as eerste uut, om ruumte te moaken veur de trekker van e boer en de auto’s van e zoekers. Omdat de boer doar t hiele seizoen ok al draaid had met e trekker, was de opbrengst minder en per meter goedkoper.
As t laand hielmoal leeg was, ploegde Meijer et om en kwammen we nog n keer ien actie om noa te zoeken. Summege zoekers zöchten niet al te secuur en dan kwammen er met et ploegen toch nog weer eerappels boven. De boer wol ze liever niet op t laand leggen loaten, want dat gaf ziekte of opschot. De extra eerappels mochten we as jongens holden en we verkochten we aan e liefhebber.
Ik kwam op dit verhoal toen er week of wat terug een riegje mannen en jonges op e knijen ien t laand van mien buurman lagen. Toen ik noavroag dee, woarom ze met e haand aan t zoeken wadden, vertelde hij dat t om specioal pootgoed van e beste klasse ging. Veur de boer is dat kostboar bezit, doar moet er nog joaren met telen. Veurzichteg worden ze opzöcht en ien kistjes doan. Ze worden dan dreugd ien joekels van eerappelschuren met grote bloazer en klimaatbeheersing.
Der wordt niet voak meer met e haand zöcht. Grote machines knappen ien september over t laand en hemmen ien n ommezien n bunder laand leeg. Grote kiepers hoalen ze van t laand of en de eerappels goan noar de fabriek of worden sorteerd veur de consumptie.
Mor me dunkt der bennen niet veul gezinnen meer die 10 mud eerappels ien e kelder bewoaren. Om e zoveul week eefkes n zakje van 10 kilo hoalen en dan ken je weer n poar week veuruut!
Geert Zijlstra
Mientje: Domste boeren hemmen de dikste eerappels
