Ik proat plat

Afbeelding
ik proat plat! doe ok?

De Iewemoabeuk

Toen ik dik n joar leden n hiemstee kocht woar ik n nij huus op bouwen wol, had ik ien eerste ienstantie niet eens deur dat er n rooie beuk op t hiem ston. Hij ston noamelek  ien e boomwal tussen n joekel vann iek en n gruune beuk. Toen ik begon met mien plannen veur huus en tuun, kreeg ik hem ien e smiezen en heb ik de vervelendste buren kapt. Nou krieg je der meer zicht op alhoewel hij mij niet de stoates geft die dit soort bomen toedicht wordt. Wat ik vernommen heb uut e literatuur is dat je vroeger een rooie beuk veur t huus del zetten moggen as je meer as vitteg bunder laand hadden. Dan dee je met.


Dat de rooie beuk zo biezunder is komt omdat één op de tienduzend zoadjes van de gruune beuk een rooie beuk ien zich het. Dus zeldzoam. Natuurlek werden dizze bomen deurfokt om het zo mor te zeggen, mor feit is dat n rooie veul minder veurkomt as n gruune. Al ien e germoanse tied en ien t begun van e middeleeuwen kwammen der  rooie beuken veur. Ien die tied werd er schreven over offerbomen “Bloedbomen”. Het is trouwens niet hielemoal zeker dat het hier over beuken ging. Ien e zeuventiende eeuw werden ze wel kweekt ien Zwitserlaand.


De mooiste beuk ien Noord Nederland stijt bij t Iwema Steenhuus ien Nijbert. Doar stijt er al meer as tweehonderdviefteg joar ien e tuun te pronken. De boom het n omtrek van zesenhaalve meter, der bennen acht kiender neudeg om met mekoar de boom te omspannen. De beuk is uutzunderlek mooi en zo gezond as n vis. Een joar of wat leden i-der ien e omgeving van de boom nogal wat kapt, doardeur stijt de rooie beuk te veul ien e zun en hemmen ze ter bescherming zien bast iensmeerd met witte kalk. Dat holdt de boom gezond. Wat trouwens wel uutzunderlek is dat, woar de zun vrij spel kreeg op de boom, der leutje twiegjes begonnen te groeien, de boom bescharmt zich zulf dus ok!


Een aandere biezunderheid is dat de boom hiel woarschienlek een boomboeket is. Dat betekent dat de boom uut meerdere, meschien wel drie of vief, verschillende bomen bestijt die ien mekoar groeid bennen. Ien e zeuventiende eeuw, toen ok dizze boom plant is, deden veul tuunarchitecten dat. Ze zettende dan ien één plantgat meerdere bomen ien n kring en die groeiende dan hielendal ien mekoar om. Het probleem is dat je dat aan e butenkaant niet zien kinnen. Om t zeker te wieten zol je hem deurzoagen moeten om te kieken of er meer dan één kern het. En dat zol schaande wezen. Mor niet doen dus.


Der bennen ien Nederland ok wel boomboeketten van verschillende boomsoorten. Dat is natuurlek hielemoal biezunder, mor bie de Iwemabeuk is doar zeker gien sproake van. Dat is n onvervalste rooie beuk. Boomboeketten hadden sums ok wel n religieuze betekenis, doelend op de drieëenheid uut e biebel. n Mooi veurbeeld doarvan is de ofbeelding van Lot die wotter geft aan n boom die uut drie loten bestijt, Een cypres, een ceder en n olijfboom. Dat schilderij beviendt zich ien het “Klooster van het Heilig Kruis” ien Jeruzalem.


Hoe het ok zij, ik road jim aan om es ien Nijbert te kieken bie dizze biezundere boom. As je langs het Iwema Steenhuus, over t zandpad richting t zuden wandeln, dan kin je hem al stoan zien ien aal zien pracht en praal. En wat mij betreft, ik heb gien vitteg bunder laand, mor wel n rooie beuk. t Is nog mor n begunnertje, ik schat zien omvang op n meter. En hij stijt ok niet centroal veur t huus. Mor k ben der wel slim wies met.


Piet de Vries


Mientje: Rooien bennen mooien, mor duvelse kwoaien.

UIT DE KRANT