Ik proat plat
Jilt Dieksheide
Op n kolle, mor zunnege dag ree ik achter de Jilt Dieksheide laans. Een mooi verhard
fietspad deur n prachteg stuk natuur. Onwillekeureg most ik denken aan e tied toen ik n
joar of 18 was. Mien pabbe had n eierhandel en we kochten eier onder meer bij de boeren.
Eén van onze klanten woonde aan t pad wat nou dat mooie fietspad is. Ien die tied was
dat ok het officiële pad om doar te kommen. Mor t grootste deel van t joar was dat pad
vrijwel onbegoanboar. Wij fietsende altied vanof de Kolonieweg met n kist op e nek noar
die boerderij. Leeg ging dat nog wel, mor a-der n poar honderd eier ienzatten dan voelde
dat niet lekker aan e scholders, dat kin ik jim wel vertellen.
Het gebied is noemd noar de leste vervener/boer die het ien bezit had het. Dat was de
familie Dijk uut Opende. Zij wadden ien t bezit van n strook grond tot aan de Lauwers
achter ien e Peebos.Tegenwoordeg is het n prachteg heide en bosgebied, woar je hiel
mooi wandeln kinnen. Hier leit nog n hiel klein stukje hoogveen. De wotterplas ien t
midden van e heide is n pingoruïne. Toen t ies smolt bleef der n wottergat over en dat is
dus de ruïne van e pingo. Vanuut die pingo’s is veen ontstoan. Ien e loop van e eeuwen is
dat n hiel pakket worden. Der werd ontdekt dat het veen (turf) as brandstof bruukt worden
kon. Doarom is t veen ofstoken veur turfwinning. Ien dizze omgeving is dat land toen niet
veranderd ien landbouwgrond, mor bleef der n woest terrein met veul heide achter.
Ien t begun van de 20 ste eeuw wa -der op die heide veul armoede. Dominee J.A. Visscher,
die ien 1903 veurganger werd van de Hervormde gemeente van Rottevalle, het veul doan
veur de bewoners op e heide. Dat is het gebied wat we nou voak aanduden as Fries –
Grunneger heide. Zo het hij onder andere een vereniging opricht die de heide ien Opende
ontgonnen het, de vereniging “ Nederlandsche Landkolonisatie en Inwendige zending”.
De doelen wadden:
1a. Het in cultuur brengen van woeste gronden.
b. Het voor anderen in cultuur brengen van woeste gronden.
c. Het doen verrichten van industrieelen arbeid.
d. Koloniseeren.
2a. Evangelieprediking.
b. Geestelijken arbeid
c. Philantropische arbeid.
Vanuut die stichting i-der besloten om plm. 100 bunder heide ien Opende te ontginnen.
Hoewel de stichting specioal opricht was om veul mensen wark en dus n ienkommen te
geven, i-der toch besloten om het ploegen en het ijden deur n stoomploeg te loaten doen.
Dit is gebeurd ien september 1909. Het wark met e stoomploeg werd uutbesteed aan e
firma Van Kan en Co. uut Venlo. De stoomploeg zelf was leverd deur de firma Ottomeier
uut Steinheim (Duutsland). Ien n berichtje ien e Drachtster Courant van 1 september 1909,
worden mensen oproepen om t wark van e stoomploeg te kommen bekieken.
“Het terrein is makkelijk te bereiken via de ingang naast het evangelisatiegebouw van
Gosling Scholte aan “den grintweg van Drachten naar Groninger Opënde.
Daar vandaan is het ongeveer vijf minuten lopen.
Houdt U aan de voorschriften van de directie!
Er kan wel eens een kabel knappen en dat is behoorlijk gevaarlijk.”
Ok werd er meld dat je t hiele spul aan t wark zien konden. Op het terrein ken je
verfrissings kopen en der is gelegenheid om fietsen te stallen.
20210216_IPP07_Jilt Dieksheide
Titel: Jilt Dieksheide
noakeken
Het bericht dat je kommen konden te kieken is bliekboar as n lopend vuur deur de
omgeving goan, want der kwammen per dag tussen de 800 en de 1000 mensen. Eén dag
bennen der plm.1500 mensen west. Al gauw werd besloten om entree te heffen. Ien totoal
leverde dat F. 372,15 op ten bate van de vereniging.
De stoomploeg beston uut twee “zwarte monsters” van elk 30.000 kilo. Per stuk leverden
ze 50pk. Dizze monsters bennen per spoor ien Griepskerk aankommen. Vervolgens
bennen ze op eigen kracht noar Opende reden. Dizze rit was nog niet zo eenvoudeg. De
bruggen mosten met zwoare balken verstarkt worden en de wegen werden flink
beschoadegd. Op e heide aankommen werden ze elk aan n kaant van t veld hinzet. Met n
lange koabel werden de ploegen en de ijden hinneweer trokken.
Ien e tachteger joaren het staatsbosbeheer de bovenste loag bouwgrond der weer
ofhoald. Der is weer heide kommen en nou is het één van de velden met de mooiste
heide. As je goed om je hen kieken besef je dat je op historische grond lopen of fietsen.
Henk Wierenga
Mientje: t Is mooi weer, t blift mooi weer, zand stuuft over de heide……….