Ik proat plat
Huusholdschoel Grootegast
Aan e Bovenweg ien Gootegast stond n Huusholdschoel, die gekscherend ok wel spinazieaccademie of puddingaccademie nuumd werd. Veul wichter uut e omgeving van Grootegast, die nou tussen 45 tot 95 joar old bennen, hemmen noar dizze schoel goan.
De schoel is bouwd ien 1938 als Chr. Landbouw- en Huishoudschool. De Christelijke Boeren en Tuinders Bond liet ien totoal zes Huusholdschoelen bouwen ien e provincie Grunnen, woarvan ok één ien Grootegast. Het idee was dat wichter van t plattelaand ok n opleiding kriegen mosten en e meeste wichter gingen inderdoad noar de huusholdschool. Doar ha- je wat aan, want je werden huusvrouw of dienstbode. Ien die tied gingen vrouwen niet te waarken, allineg veur et trouwen as dienstmeid of ze hielpen thuus. Eénmoal trouwd werd er niet meer buten de deur waarkt, want dan hadden de wichter een dagtoak aan t huusholden.
De huusholdlessen wadden biezunder grondeg en uutgebreid. Veur t kloarmoaken van t eten, mosten ze alles wieten over de ingrediënten en hoe t kloar moakt worden most. Veur e t doen van de was mosten ze alles wieten over de soorten zeep, stiefsels en natuurlek van de soorten stof en e behandeling doarvan. Dan werd et mangeld en most et dreugen. Doarnoa kwam et strieken en t opvollen was n vak op zich. Dan wadden er nog de naaldvakken, o.a. het vermoaken van kleding, verstellen, sokken stoppen en breien. Et bijholden van n huusholdboekje werd aanleerd en verder alles wat mor bij t huusholden komt kieken.
Elk cursusjoar kwam er n advertentie ien e kraant veur t opgeven van nije leerlingen. Wichter die zes klassen legere schoel volgt hadden, konden opgeven worden veur de brugklas van dizze driejoarege opleiding. Verder werden op schoel middag- of oavendcursussen geven ien koken, naaien en bloemschikken. Ien 1960 wordt het vak confectienaaister toevoegd aan t leerplan, dit was veur de wichter die warken wollen bij de confectiefabriek Piccadilly ien Grootegast.
Joarenlang was mevrouw T.A.W. Meijer directrice van e schoel. Op bijgoande foto uut 1955 stijt heur auto parkeerd veur de schoel. Van bezzem tot stofzuger en van kolenfornuus tot magnetron, de Huusholdschoel ging met e tied met. Kwam er n nij elektrisch veurwerp op e markt, zoals n stofzuger, dan werd dat uutgebreid besproken.
Mien moeke is geboren ien 1938 en toen ze twaalf was, ging ze op t fietske vanuut Oldekerk noar de Huusholdschoel. Op schoel had ze bij kookles een wit schuut veur en n wit kapke op. De ene keer mocht ze elektrisch koken en e ander keer weer gewoon op t pietreuliestel. Noadat ze wat kookt hadden kwam de juf laangs om te pruven en dan kregen ze der n ciefer veur. Zo most ze n keer krentjebrij moaken. Die smoek zo lekker, dat de krentjebrij op was veurdat de juf laangs kwam. Mien tante mocht direct noa de oorlog noar de Huusholdschoel. Der wadden host gien schoenen en fietsen, dus ging ze op klompen en op heur pabbes fiets noar schoel. Ok wa-der gien stof te kriegen noa de oorlog, dus lerende de wichter kleren te naaien van papier, wel met de handnaaimachines.
Tussen 1944-1945 had de Nederlandsche Landwacht het gebouw vorderd, veur de huusvesting van 21 ambtenoaren van politie. Veur de “nachtligging”’ werden der ledikanten en toebeheuren ploatst. De schoel kreeg er 125 gulden per moand veur. De groenteboeren J. Kok en A. Huizinga en de schoenmoaker W. Wieringa uut Grootegast verdienden der ok aan. Ze leverende de groenten en de stevels veur de manschappen. De Vrijgemoakte kerk moek ok nog twee joar (1949/1950) gebruuk van e schoel veur de diensten op zundag, totdat hun nije kerkgebouw aan e Langeweg kloar was.
Het onderwies veranderde deur de tied en met de ienvoering van e Mammoetwet (1968) kwam er n splitsing van leger, middelboar en hoger beroepsonderwies. Lager Huishoud- en Nijverheidsonderwijs (LHNO) werd ok veur jongens, die tot dan noar n Ambachtsschoel gingen. Ien 1979 wordt e schoel zelfs nog uutbouwd, om meer ruumte veur de klassen beschikboar te kriegen. Ien 1992 ging de Huusholdschoel verder soamen met de MAVO as (VMBO), mor jammergenog kwammen der steeds minder leerlingen. Der volgde n fusie met scholen uut Leek en e Huusholdschoel kwam leeg te stoan.
Der werd over proat dat t gebouw ofbroken worden zol, mor veul mensen vonden dat jammer veur dat biezundere gebouw. Gelukkig besliste de gemeente aans en werd t gebouw ien 1997 ombouwd tot n Multi-Functioneel Centrum, veur muziekles, balletles en nog veul meer. Het was ok n tiedje de plek veur de jeugd, mor doar was de buurt niet zo bliede met. De jeugd had te veul lawaai.
Een heule tied het t leeg stoan. Uuteindelek begon ien 2019 de verbouwing en nou bennen t wonings worden. De veurkant aan de Langeweg liekt nog veul op t olle gebouw, mot et stuk aan de Bovenweg het n ander aanzicht kregen, want et hoge gedeelte is ofbroken.
Et belangriekste is dat dit gebouw, met zoveul historie, bewoard bleven is en dat de wichter van toen, as ze der laans kommen, nog es terug denken aan de schoeltied. Veur de één n mooie tied en veur de ander n straf.
Leneke Struiksma
Mientje: ‘Lievere koekjes worden niet bakken!’
