Ik proat plat

Afbeelding
ik proat plat! doe ok?

De Wotterwolf

Op t uuterste Noordpuntje van e gemeente Westerkwartier vien je meschien wel et mooiste plakje van onze streek. Doar woar t grote gemoal ‘De Waterwolf’ et overtollege wotter vanuut e polders et Reitdiep ien pompt, kiek je uut over n schitterend stukje natuur. Natuur met veul wotter, dieken, rieke akkers, een jachthoaven en zulfs n zwembad. We stoan op e brug van ‘Electra’ en kieken uut over t Reitdiep.


De lege veengebieden van t Westerkwartier, denk mor aan e Tolberter Petten of t gebied tussen de zandruggen van Grootegast en Lutjegast, hadden altied veul last van t wotter. Zunder poldersloten en de bemoaling van e polders, zol n deel van onze gemeente letterlek en figuurlek verzupen. Om t laand toch te kinnen bruken, was t gien wonder dat men al vroeg begon met et groaven van kanoalen. Dizze wotterwegen die vanuut et zuden noar et noorden liepen, brochten et wotter zo vlot mogelek noar de zee. Voarten as t Lettelberterdiep, t Wolddiep, t Hoerediep en de Kommerzielsterriet, die nog altied bestoan, brengen doageleks miljoenen liters wotter noar de gemoalen ien t noorden.


Tot  ver ien e negentiende eeuw werd et overtollege wotter uut t Westerkwartier en Noord-Drenthe  op natuurleke wieze via t Reitdiep noar de zee brocht. Mor toen ien 1877 t Reitdiep ofsloten werd deur de Provincioale Diek most et aans. De diek leit tussen Zoltkamp en Nittershoek en had wel n sluus, mor dizze kon de Noordeleke polder bij Westerwiend niet dreug holden. Der most meer pompcapaciteit kommen van n nij gemoal ‘De Waterwolf’ bij Electra.


Toen t gemoal ien 1918 bouwd werd, was t één van e grootste gemoalen van Nederland en één van e eersten die elektrisch – vandoar de noam van t gehucht- aandreven worden kon. Ien 1920 was de bouw kloar en kwam keunegin Wilhelmina om t spul ien gebruuk te nemmen. Nou holdt et gemoal n gebied van meer dan 100.000 bunder dreug en kin et per menuut maximoal 4500 kuub wotter verstouwen. 


t Grote gebouw valt van veròf op, ongeacht vanuut welke wiendstreek da-je kommen en is ruum 100 joar old. t Wotterschap Electra het et gebouw altied keureg onderholden en dizze toak is nou overnommen deur t wotterschap Noorderzijlvest. Noorderzijlvest wol ien 2020 et 100-joareg bestoan vieren, mor dat viel, deur de komst van corona, ien t wotter.


Rond et gemoal is t buurtschap Electra ontstoan met ien eerste ienstantie een poar wonings veur t personeel van t gemoal. Loater kwam er n kampeerterrein, een zwembad en n jachthoaven bij, zodat et doar bij mooi weer n drokte van belang is. t Zwembad wordt volledeg deur vrijwillegers draait en is bij hiet weer een soort ‘Oase op de klei’.


Niet ver van ‘Electra’ leit et buurtschap Lammerburen met twee boerderijen en n huuske. Lammerburen is bouwd op e wierde Jelamer. De wierde werd al ien e tweede eeuw veur Christus bewoond, wat bliekt uut opgroavings van 1958, toen de fundering, kloostermoppen en brandplakken vonden werden. Loater kwammen ok n moalstien en bolpotscharven aan t licht, die wezen op n olle bewoning. 


Lammerburen was laang n deel van Humsterland en op e wierde stonden toendestieds wel 5 boerderijen. Mor noa verscheidene diekdeurbroaken werd ien 1560 de diek meer noar t zuden verploatst en werd e wierde weerom geven aan e zee. Twee boerderijen bleven op e wierde en butendieks bleef de Lammerbult woarop volgens de overlevering een huus en n boaken veur de scheepvoart stond. 


Noa de bouw van de eerder genuumde diek ien 1877 werd drekt buten de diek n nije boerderij bouwd deur de familie Haack, die doar generoaties lang boerende. JanEnne en Tineke Haack hemmen ien 2001 en deel van hun akkerbouwbedrief ienricht as ‘natuurboerderij Lammerburen’ om ienformatie te verstrekken over natuurlek boeren. De boerderij is de oldste broedploatst van stienulen ien Grunnen en op e peerdestal  kin je niet allinneg van alles leren over t leven van e uul, mor ok over de flora en fauna van t Reitdiepgebied en de bewoning van de olle wierde Jelamer. 


Een bezoekje aan Lammerburen en ‘Electra’ zal zunder twievel uutdraaien op een mooi wandeltochtje laangs t Reitdiep over olle dieken en je moeten vanzulf ok eefkes kieken noar t wottergeweld van de ‘Wotterwolf’. Nim t zwempak en n poar buuscenten met en geniet. Dan ben jim et vast met mie eens:


 ‘Eén van e mooiste stukjes van onze gemeente, nee meschien wel van hiel Grunnen.


Geert Zijlstra


Mientje: ‘Wel niet wil dieken, moet wieken’

UIT DE KRANT

Lees ook