Ik proat plat
De deurrit
Eén van mien jeugdherinneringen is dat we op vakanzie gingen noar n zummerhuuske ien Nörg.
Ien mien ogen was dat n wereldreis. Meschien was dat ok wel zo, want die snelle wegen die we nou hemmen wadden der toen niet. n Hoogtepunt van die reis was, dat we deur Boerakker reden. Ien Boerakker was n café met n deurrit en elk joar as we der laans kwammen zeden wij as kiender: “doar deur pabbe”. En dan ree pabbe, met ons heulemoal bliede op e achterbank, deur de deurrit.
Elk dörp had vroeger wel n café of herberg met n deurrit aan e wegkant. Ze bennen allemoal verdwenen omdat ze gien functie meer hemmen. Boerakker had één van de leste deuritten ien e prevencie Grunningen. De herbergen wadden meestal op plakken woar veul reizegers laans kwammen. Zo as bijveurbeeld café/logement ‘In ‘t Holt’ ien Zuudhorn, t lag op n belangrieke route noar Stad.
Bij Café Piers ien Doezum was ok n deurrit. Bij de herbergen wadden ok stallen veur de peerden en plak veur koetsen en rietugen. Voak kon der van peerden wisseld worden, of de peerden konden rusten en werden voerd. En reizegers konden ien e gelagkoamer wat eten of drinken. Sums konden ze ok overnachten. t Uutspannen of wisseln van peerden gebeurde onderdak. Om t zo makkelek mogelek te moaken veur de koetsiers hadden de deurritten n even grote veur- as achteruutgang. De reizegers konden ok onderdak uutstappen, bij regen n groot veurdeel.
Lag Boerakker dan ok aan n belangrieke route?
Boerakker is ontstoan aan n olle zandweg, die Buirenackers of Boerakkers noemd werd. De zandweg liep van t nonnenklooster op e Kuzemer ien zudeleke richting noar Vredewold.
Vanof 1812 is de bebouwing begonnen, t begun van Boerakker. t Zandpad het eerder meschien belangriek west veur de nonnen, mor werd begun 1800 belangriek veur de ofvoer van baggelturf want toen begonnen ze met e vervening en t winnen van baggelturf.
De omgeving beston uut moeras, veen, heidevelden en veul woeste grond. De eerste veenwarkers vestegden zich aan e zandweg, ien e buurt van e turfgroaverijen. De baggelturf werd vervoerd over de zandweg, dus was et n belangrieke weg. Ien 1875 besloot de road van Moarum de zandweg (ok wel Muntjeweg of Hobbelweg noemd) te bestroaten, mits Leek ok bijdroagen wol ien e kosten. De weg was noamelek de grens tussen de gemeente Leek en de gemeente Moarum. De oostkant heurde bij Leek en de westkaant bij Moarum. Der werd besloten dat de gemeentes Leek, Moarum en Ollekerk de weg, die tegenwoordeg de Hoofdweg nuumd wordt, soamen onderholden zollen. t Was natuurlek ok n vremde toestand dat et dörp verdeeld was over twee gemeentes. Op 1 jannewoari 1990 het de burgemeester van Leek zien deel van Boerakker aan e burgmeester van Moarum overdroagen. Sinds 2019 is Boerakker één van e dörpen van e gemeente Westerkwartier.
Eind 1800 en ien e loop van 1900 breidde Boerakker zich langzoamerhand uut, der kwam een herberg een kerk en twee scholen. Ien dörpen wadden herbergen lang de enege openboare gelegenheden, vergoaderingen van t dörpsbestuur, verenigings, openboare verkopen en verpachtingen wadden allemoal ien e herberg. Ok kwammen der meer stroaten ien Boerakker, zoas de Noorderweg en t bekende Schilligepad. Van oorsprong was t Schillegepad een kerkpad van Boerakker noar Tolbert. t Woord Schillige betekent “scheef over”. Ien n heule olle akte uut 1753 wordt er n herberg “Oomkegast” noemd, of dizze herberg op t zelfde plak ston as t café met deurrit, is niet bekend.
Ien ongeveer 1880 is t ploatske bouwd en twinteg joar loater is Pebe Bandringa met zien vrouw Antje Haak een herberg/café begonnen. Pebe kwam te overlieden en Antje is weer trouwd met Jan de Boer. Zodoende werd Jan de Boer de kastelein en kreeg t café ien 1915 de noam “De Zon”. De koestal werd ombouwd tot zoal woar films vertoond werden. Op n stuk laand achter t café wadden de trainingen en wedstrieden van e voetbalvereniging van Boerakker. Van 1971 tot 2005 is Aafko Copinga de caféholder west en werd et café Copinga noemd. Ien 2012 is Copinga overleden en is t olle gebouw verkocht. Der zat n karakteristieke aanduding op t gebouw, dat hield ien dat de deurrit en de karakteristieke aanblik van t café bij n eventuele verbouwing beholden worden most.
Jammergenog is t niet zover kommen. Op ollejoarsnacht 2017 is veurmoaleg café Copinga ien vlammen opgoan. t Ston al joaren leeg en e oorzoak van e brand is niet bekend. De plek het nou n woonfunctie kregen en der wordt al drok bouwd.
Hoofdweg 14 wordt n heul ander gebouw en één ding is zeker, t wordt n gebouw zunder deurrit.
(Bijgoande foto is van 1925 met de families Bandringa en de Boer.)
Leneke Struiksma
Mientje: ‘ Hestoe even geluk, krigst de kasteleinsborrel!’