Ik proat plat
Feenster Toren
Tot nou toe gingen al mien verhoalen over plakken ien t Westerkwartier. Vandoag gijt et over de Feenster toren. De Friezen zeggen natuurlek: Feanster Tour. Dizze toren was altied hiel bepoalend veur t aanzicht van Surhuusterveen. Tegenwoordeg valt de toren veul minder op. Der is eerst van alles ofbroken, woaronder t roemruchte hotel Van der Scheer. De ontmoetingsplek veur jonge mensen die doar, onder leiding van onder andere dansleroar Lesterhuus, heur eerste danspassen leerd hemmen en voak ok nog verkering kregen. Noa de ofbroak i-der, noar ‘Feanster’ begrippen, hoogbouw veur ien t plak kommen. De toren valt nou n beetje weg tegen e nijbouw.
Begun twintegste eeuw is de voart dempt en bleef der n open plak achter. t Leek ‘Plaatselijk Belang’ wel n mooi idee om doar n toren te bouwen. Architect van Maanen uut Drachten kreeg de opdracht om n ontwarp te moaken. Omdat er iendertied niet één kerktoren ien Surhuusterveen was met vier wiezerploaten werd er besloten om n uurwark ien dizze klokketoren te moaken.
Uuteindelek is er n toren bouwd van 16 meter hoog “op vierkante grondslag.” Op t dak leggen gien dakpannen mor leien. De toren is bouwd: “in rood gevlamde bakstenen met terugliggende lintvoegen en platvolle stootvoegen op een basement van bruine gesinterde bakstenen.” De iengang met n mooie deur met n gebogen overspanning, werd aan e noordkant moakt. De deur het mooi hang en sluutwark. As je noar binnen willen moet je drie gemetselde treden op. De totoale bouwkosten wadden 5.700 gulden. Aan e zuudkant van e toren is n plaquette van zwart marmer ienmetseld. t Is n herinnering aan drie minsen uut Surhuusterveen die ien e oorlog deur de Duutsers om t leven brocht binnen:Taeke Schuilinga, Frans Dalstra en Sietze Gjaltema.
Op et dak stijt n weerhoantje en ien e toren is ok n luudklok hongen. Uurwark en luudklok binnen levert deur de firma van Bergen uut Midwolda. De klok is ien e oorlog deur de Duutsers uut e toren hoalt en is vermoedelek omsmolten tot munitie. De ienwoners van Surhuusterveen vonden et stil zo zunder klok. De directeur van t melkfabriek, de heer Strampel, kwam met e oplössing. Bij de fabriek lag nog n olle melkcentrifuge en met wat aanpassings kon die wel as klok dienen. t Was dan wel niet t mooiste geluud, mor as t niet kin zo as t moet, dan moet t mor zo as t kin. Noa de oorlog binnen der n aantal ienwoners noar Duutsland west om e olle klok te zoeken, ze hemmen hum niet vonden. Gelukkeg is t lukt om een nije klok te kriegen. Dizze klok had n gewicht van 610 kilo en kreeg as opschrift: ‘Gyng d’earste klok ek ût de toer, de ienheit yn us doarp bleau oer. Sa lang die ienheit bliuwt bistean, lied ik hjir yn’t Surhústerfean’. Dat, vrij vertoald, betekent: Ondanks het feit dat de klok uut e toren ging, bleef de eenheid ien ons dörp over. Zo lang as die eenheid bestoan blift, luud ik hier ien Surhuusterveen.
Zoas aan alles, kwam ok aan e levensduur van t uurwark n enne. Ien t lest van e 50er begun 60er joaren was t zo ver. Ien 1962 kreeg de toren n nij uurwark.
Surhuusterveen is n dörp woar de wielersport populair is en dat is oa. te danken aan Joop Atsma. Dit joar wordt veur de 39e keer de profronde van Surhuusterveen verreden. Dizze ronde wordt vrijwel aanslutend aan e tour de France organiseerd. Eén van e activiteiten is, ok al sinds joar en dag, om de toren ien t geel ien te pakken. t Ienpakken gebeurt altied vlak veur de start van e tour de France. t Uutpakken drekt noa de profwedstried ien Surhuusterveen. Ien 2011 kwam der ieneenent een andere kleur, paars, de kleur van de Giro d’Italia. Dit kwam omdat Pieter Weening, de man uut Harkema, n etappe ien de Giro wonnen had. Wat n toeval dat diezelfde Pieter Weening precies tien joar loater tiedens de 39ste ronde ofscheid as profwielrenner nimmen zal. Dit had veureg joar al gebeuren zalt, mor Corona gooide ook hier, net zoas bij hiel veul dingen, roet ien t eten.
De toren het al hiel wat metmoakt en zal veurlopeg wel stoan blieven. Veur mij mag er wel wat hoger worden zodat er weer tröts over Surhuusterveen uutzicht.
Henk Wierenga
Mientje: ‘Hé jong opschepper, bloas niet zo hoog van e toren’