Ik proat plat
Hilmahuistermolen
Tegen et spoor Grunnen-Leeuwarden, zo’n beetje aan t enne van e Olle Diek vanof Visvliet, stijt de poldermeulen ‘De Hilmahuister’, goed te herkennen aan t noambordje op e gevel. De meulen is ien 1868 bouwd as opvolger van e eerste Hilmahuistermolen, die verder noar t zuden aan e Olle Riet ston. Ien mien jeugd, de joaren zeuventeg, was de meulen ien slechte stoat. Grote ploaten dichtende de gatten ien t rieten dak, zodat de motor niet natregenen zol. De meulen stijt er nou weer beter veur, mor om hum goed aan e draai te holden is er volgens de mulder wel weer aan n flinke onderholdsbeurt toe.
De Hilmahuuster werd bruukt om dreuge voeten te holden ien e gelieknoamege polder nuumd noar t Hilmahuis een old veurwaark van t klooster ‘Jeruzalem’ ien Gerkesklooster, dat op n wierde bouwd is deur de monniken. De wotterstand ien e polder wisselde staark, doarom most et overtollege wotter ofvoerd worden noar de Lauwers. Zo hielden de schoapen en koeien dreuge voeten.
Rond 1813 werd aan e Olle Riet de eerste meulen bouwd. De meulen was eigendom van weduwe Dijk en werd bouwd op eigen initiatief, want et polderbestuur werd pas ien 1868 opricht. t Polderbestuur besloot dat er n nije meulen kommen most die t wotter onder de Olle Diek deur noar de Lauwers pompen kon. Bij de meulen zol ok n woning kommen veur de mulder van ‘de Hilmahuister’.
t Bestek was hiel precies en gaf host per latje aan hoe t huus en e meulen bouwd worden most. Veur t bedrag van 2990 gulden werd de meulen deur consortium Teeninga en van Delden ‘volgens bestek Conditien’ bouwd. De mulders woning werd veur 744,49 gulden optrokken deur timmerman de Vries uut Visvliet.
De condities wadden streng, want n dag te loat oplevern kostte een tientje. De meulen werd op tied opleverd en begon zien waark zunder veel toestanden, want er is weineg over bekend.
Ien 1926 volgde B. Wolters de olle mulder Dijkstra op als mulder en bode van Hilmahuistermolenpolder en bleef dat doen tot 1960.
Ien 1957 werd deur smid Holman uut Stroobos een nije holten vijzel ien e meulen zet en der kwam n dieselmotor die t waark van e wiend over nam. Ien e zeuventeger joaren moek de firma Oldenburger een iezeren vijzel. Met et gebruik van e dieselmotor nam de zörg veur t meulengebouw of en vandalisme zörgde der veur dat et gebouw der ien e joaren zeuventeg allerbelabberds uutzag. t Polderbestuur stelde eerst veur om de meulen te sleupen en doarveur ien t plak een stienen hokje rond de dieselmotor te bouwen.
Gelukkeg kwam de bevolking van Visvliet, omdat doar ientussen alle meulens uut et stroatbeeld verdwenen wadden, ien actie. Met de ienzet van dörpsbewoners, en benoam de Visvlieter gedeputeerde Halbe Kuipers, kon de meulen, veur host 170.000 gulden, restaureerd worden.
Ien 1965 kwam t meulenhuus aan e koop as ‘weekendhuuske’ en de familie Heidema uut Glimmen nam de uutdoaging aan. Jurrie Lieffering uut Grodegast werd de eerste vrijwillige mulder, loater kreeg Roel Heidema de gerestaureerde meulen onder beheer. Hij kwam te wonen ien e olle mulderswoning.
Zien zuster Marjan Meijer, ok opleid as meulenoar en eerder actief op e meulens van Winschoten, nam zien toak ien 1998 over en woont tot op heden aan de Olde Diek. De mulderswoning is hielmoal opknapt en het n enorm lange tuun, pal aan e Lauwers.
De dieselmotor is uut e meulen hoald en de meulen kin weer op wiend moalen. Der is n ring van sloten rondom de meulen, zodat de vijzel werkelek woar wotter verstouwen kin. Ien geval van nood kin de meulen zelfs nog ienzet worden om bij te moalen. Deurgoans draait de meulen ‘veur de prins’ en stijt de vijzel ien de ‘vrij’. De deurvoer van één van e duukers is beperkt en bij te lang moalen zol de rest van e sloot dreug kommen te stoan. Doar moet nog n keer aan sleuteld worden.
Marjan Meijer geft aan dat et belangriek is dat n meulen ien actie blift. Stilstand is funest veur n meulen dan kommen der holletjes (nesten, van t spreekwoord: Je ien e nesten waarken) ien t holt. De meulen lopt dan niet soepel meer. Draaien is ok goed tegen holtwurm, want die hemmen een hekel aan t getril van n draaiende meulen en kniepen der dan tussen uut.
In 2018 is t 150-joareg bestoan van e meulen groots vierd. De meulen is -buten de Corona-beperkings om- regelmoateg te bezichtigen en draait dan volop. Fiets es vanof Stroobos over t Sarabos noar Visvliet dan zie je de meulen al van verren. As je dan onder t spoorviaduct deurgoan stoa je, rechts oog-ien-oog met ‘de Hilmahuuster’ en links hei-je n fantastisch uutzicht over één van e mooiste stukjes van de Lauwers.
As je doar wonen, kin ik me veurstellen dat je der nooit meer vot willen, zeker as je ok nog versmolten binnen met et kroaken en piepen van e meulen. Loaten we der veur zörgen dat dit stukje polder historie weer ien puike toestand brocht wordt, zodat we der nog lang van genieten kinnen.
Geert Zijlstra
Mientje: ‘De bakker, de mulder, de sarrie, t is aalmoal één pakkelarrie’
