Ik proat plat. Doe ok? Snijrumen
Op 14 feberwoarie 1979 was hiel Noord-Nederland bedekt met n flink pak snij en n dikke störm gierde over t laand en joeg et op hoge bulten. Veul dörpen ien t Westerkwartier wadden ofsloten van e rest van e wereld en lu mosten heur redden met wat er nog ien huus was.
De mörgen noa de störm kwam bij de Zielstra’s op t Helmhuus buurman Faber aan met e trekker. Hij kwam vroagen of er bodschoppen metnimmen most. Hij wol noar t dörp want zien pakje Old Mac-sigaretten was op. Hij kreeg n bodschopliestje met en stapte weer op e trekker. Een kwartier loater ston er al weer veur t huus. De snijbulten wadden zo hoog dat hij der zelfs met zien Zetor niet deur kwam. Hij het Zielstra’s reservepakje zwoare Van Nelle metkregen. Kon er toch wat smoken!
Een kammeroad van Piet de Vries woonde onder Zeuvenhuzen bij Een West. Zien huus was totoal van e butenwereld ofsloten en dat gaf nogal wat zörg. Zien vrouw was noamelek hoogzwanger en de bevalling kon elk moment begunnen. Der was allinneg telefonisch contact met e huusarts en de vroedvrouw en t was hartstikke spannend. Vanwege lichoameleke complicoaties most de vrouw absoluut ien t ziekenhuus bevallen en dokter kon ok niet zo mor eefkes langskommen veur controle. Ze kregen van e huusartst een specioal nummer van vliegbasis Leeuwarden. Mocht de bevalling echt op gang kommen, dan most er doar hin bellen en dan werden ze met n leger helikopter ophoald. Stiekum hoopte hij op zo’n biezunder oaventuur, mor is t er niet van kommen. t Kiend is n dikke week loater gezond en wel ien t ziekenhuus geboren.
De rest van Nederland had ondertussen ok deur dat er wat loos was ien t Noorden. Minister-president Dries van Agt kwam per helikopter aanvlogen. Verslaggever Roel Dijkhuis van Noord was erbij: ‘Hij stapt uit in een dunne regenjas en in lage, gepoetste lakschoenen en zinkt meteen tot zijn enkels in de sneeuw.’
Toch wat verkeerd ienschat!
Bij t rumen van e snij loater ien t weekend en de week doarnoa werd n beroep doan op t leger dat met flink wat manschappen en schoppen noar t Noorden trok om de wegen stuk veur stuk begoanboar te moaken. Ze mosten ien Tolbert de Drachster Tram bevrijden, die midden ien e Tolberterstroat vast zat, ien hoge bulten snij. En de hoge snijbulten, langs de wegen die al begoanboar wadden, mosten opruumd worden. Vanuut de bus (zie foto) kon je niet eens over t land uutzien.
Veurroaden ien e winkels roeken op en de toevoer kwam moeizoam op gang. Dan ging je mor op pad met n sleetje en n dikke muts op, om ien n dörp verderop een stuut te pakken te kriegen. Je mochten mor één per persoon metnimmen, hamstern wa-der niet bij.
Der was n nust spul stuk waaid of vervroren dus elkeneen was op stroat en met veul noaberhulp werd alles repareerd en kwam t leven weer op glee. Toch was niet alles ‘pais en vree’! Auto’s die bij Niebert op e rieksweg strand wadden bleken loater openbroken en leegroofd te weden.
Mooie filmbeelden van t snijrumen binnen te zien op: https://www.amateurfilmplatform.nl/films/winter-1979-of-sneeuwfilm-1979.
Dan denk je, nou zil t wel kloar weden met et winterweer. Mor der kwam nog n episode, want al dat snij en ies ging op n duur weer smelten en moet argenswoar hin.
De Doezumertocht was op summege plakken tot op e bodem dichtvroren met n mengsel van snij en ies. t Gevolg was, dat toen t begon te dooien t wotter niet vot kommen kon. Et stroomde over t laand van e Kalewegpolder en ien e Bombay. t Wotter kwam tot aan e deuren van e huzen en veurdat et slimmer worden zol, besloot et Woaterschap dat er wat aan doan worden most,
De buurman van Leneke Struiksma kreeg op zotterdagoavond de opdracht van zien boas, loonbedrief Dictus Top, om met nog twee collega’s de snij en t ies uut de Doezumertocht te hoalen. Met drie kroanen binnen ze de heule nacht en de zundag tot middags vijf uur bezeg west. Best wel spannend en gevoarlek wark ien e nacht. Ze hadden met elkoar ofproat, dat as er één ien nood kwam, ze de zwaailamp aan doen zollen.
t Is gelukkeg allemoal goed goan. Snachts werden ze zelfs nog trakteerd op t welbekende krudendrankje om warm te blieven. Volgens mij het de fabrikant van dat krudendrankje die winter goeie zoaken doan.
Ok de omwonenden neudegden de kroanmachinisten uut om er even ien te kommen veur wat eten, drinken en warmte.
Ze wadden begonnen op t dörp en aan e meulen ien e Bombay toe kommen, toen op zundagmiddag om vijf uur t Woaterschap bericht dee dat ze stoppen mochten, want bij de Koaleweg was t wotter al tien centimeter zakt. Missie geslaagd en een kleine wottersnoodramp veurkommen.
Ok de gemeente Leek kreeg veul last van t smeltwotter dat vanuut Drenthe noar t noorden stroomde. De Tolberter Petten hemmen lang blank stoan, t wotter ston tot aan e rand van e rieksweg.
De snijbulten hemmen t lang volholden. Langs de Kielsterachterweg, zo’n bietje et merkbeeld van e winter van 1979, lag half mei nog bultjes snij van n halve meter.
Leneke Struiksma, Piet de Vries, Henk Wierenga en Geert Zijlstra
Mientje: ‘As doagen begunnen te lengen, begunt de winter te strengen!’