Ik Proat Plat - Douwe Kater
Een poar week leden ston ien dizze column een stuk over transportbedrief Douwe Broersma en Zonen uut Stroobos. Veul lezers, voak ex-medewerkers, reagerende met herinnerings en gavven antwoord op mien vroag ‘Wie was Douwe Kater’.
Om met dat leste te begunnen. Ien e omgeving van Stroobos ston de noamgever van t bedrief, Douwe Broersma, bekend as ‘Douwe Kater’. t Bleef ondudelek woar die noam vandoan kwam. Kwam de schimpnoam meschien vanwege zien brede snor, met hoaren die uutstonden as de snorhoaren van n kat? Klaas van de Schuit, amateurhistoricus met veul kennes over de geschiedenis van Stroobos en Gerkesklooster, kwam met de oplössing van dit mysterie.
Broersma had ien zien tied ok al te moaken met stevege concurrentie van andere vervoerders. De concurrent Pieter Mients Plantinga, zien bedrief groeide loater uut noar ‘PAX bouw- en industrieservice b.v. ien Leeuwarden, was met Broersma ien e slag om een vracht binnen te hoalen. t Ging hard tegen hard en vervoerders hielen sums vrimde fratsen uut om n vracht te bemachtigen. Ien t hietst van e stried zol Pieter Plantinga roepen hemmen: ‘Douwe doe bist krekt n koater, doe springst overal bovenop!’ En zo kwam de vrachtrieder uut Stroobos aan zien bijnoam.
Broersma was niet zo mor n waarkgever. De chauffeurs wadden hondstrouw aan e boas en wadden tröts op t waark. Dat bleek ien 1978 toen datteg chauffeurs langer dan 12,5 joar ien dienst wadden. t Bedrief hiel zich nauw aan e transport-CAO en chauffeurs proaten - nou nog- over de tied bij Broersma. Ze dochten eileks dat ze n boan veur t leven hadden. De geschiedenis van t bedrief stijt ruum beschreven ien t dikke boek (‘Broersma – Een begrip in transport’, Joris Smits, 2015), met veul foto’s en anekdotes van medewerkers.
Chauffeur Alje Jacob Koopman vertelt: ‘Bij Broersma liep de provinciegrens midden over t terrein. t Asfalt was Grunnen en e klinkers was Friesland. Zo kon t gebeuren dat je de aanhanger ien Grunnen loaden mosten en de motorwagen ien Friesland. De vracht most natuurlek verzegeld worden deur de douanebeambte. Een Friese douane dee lood op e motorwoagen, mor vond dat e aanhanger ien Grunnen loaden was: ‘Doarveur moestoe de Grunneger douane mor bellen.’ De chauffeur most dan weer n uur wachten en tied was geld vanzulf. De Grunneger douane dee voak niet zo moeilek en verzegelde beide eenheden ien één keer.
Koopman kwam ok es tegen schoft-tied aan ien Stroobos. Zien vracht most de koeling ien, mor t personeel zat al ien e kantine. Toen er noa t schoft weer bij zien auto kwam, lag n deel van e kostboare loading op e grond. Der was één aan t lössen west, mor dat was hum mishotjet. Gieneen wist natuurlek hoe dat kon, mor Alje kreeg uuteindelek de doader ien t oog en kwam ien actie. Hij kreeg de doader, die al weer ien zien dikke thermojas liep, te pakken en het hum aan n hoge kapstok hongen. De man kon der zelf niet weer weg kommen, ze mosten hem loater met e heftruck verlössen.
Toen Broersma verdween uut Stroobos, veranderde et dorp staark. t Bedrief gaf noast waarkgelegenheid altied veul reuring ien t tweelingdörp Gerkesklosster-Stroobos. Ze sponsorden voetbalclub GSVV, der wadden regelmateg bijeenkomsten ien t dörpshuus’ Rehoboth’ as er weer es n jubileumfeest was veur één van e chauffeurs en der was altied bedrievegheid op et terrein. Natuurlek zil der ok wel es kloagd weden over de dikke combinoaties, die smörgensvroeg deur t dörp reden, onderweegs noar vracht en n volgende bestemming. Mor de meeste bewoners wadden der wies met, dat zo’n groot bedrief uut et lutje dörpke kwam en zillen met weemoed denken aan e tied, toen Stroobos nog t middelpunt van Europa was en n dörp vol leven.
Noa de verhuzing noar Heerenveen kreeg Broersma te moaken met groeiende concurrentie, niet alleen binnenlands mor ok deur goedkope vervoerders uut et Oostblok. t Bedrief kreeg et lasteg, mor toch was de verboazing bij t personeel groot, toen ien 2003 bekend werd dat Broersma failliet was. De Bakker-groep nam et bedrief over en n groot deel van t olle personeel most gedwongen vertrekken. Een bittere pil veur chauffeurs, die sums nog nooit veur n andere boas waarkt hadden.
De overbekende kleuren van e vrachtwoagens verdwenen van e Nederlandse wegen, al kin je op vekanzie ien Rusland, Griekenland of ien e Oekraine nog auto’s tegenkommen, die eerder ien Stroobos op et terrein stonden. Ok verzoameloars van miniatuurauto’s worden bliede as ze weer n kleine versie van n Broersma-truck tegenkommen.
t Blift n vroag hoe zo’n groot en sociaal bedrief der ien één keer onderdeur goan kon. Zol et toch te moaken hemmen met et feit dat Stroobos, noa n grinscorrectie ien 1993 van Grunnen noar Friesland ging?
Geert Zijlstra
Mientje: ‘Doe moest nooit te veul hooi op dien nek nimmen!’
