Ik Proat Plat - Et meroakel van Visvliet
Et dörp Visvliet, net op e Fries-Grunneger grins het deur de eeuwen hin al veul ien e belangstelling stoan en is riek aan meroakelse ienwoners en gebeurtenissen. De leste 10 joar stijt Visvliet ien et teken van e Droomtocht. Veur de Droomtocht binnen der op verscheidene plakken ien t dörp kunstwaarken verschenen die wat te moaken hemmen met et heelal en één biezundere tiedeleke bewoner, planetarium-bouwer Eise Eisinga. Meroakels binnen tiedloos en kinnen gelukkeg nog altied gebeuren, dankzij biezunder ondernemende minsen.
Visvliet is ontstoan aan n oversteekplak ien e olle rivier De Lauwers. doar woar loater n sluus bouwd werd. De overlevering geft aan dat er n biezundere riekdom aan vis ien t wotter was, dat zol de oorsprong van de noam van et dörp weden. Rond 1427 werd e kerk, wijd aan Sint Gangulfus, bouwd ien opdracht van klooster Jeruzalem van Gerkesklooster. Ien 1581 vond de Slag bij Visvliet ploats en doarnoa wadden de Spanjoarden verdreven en kwam Visvliet onder Fries bestuur. In 1643 zatten de Friezen krap bij kas en verkochten ze Visvliet en Pieterziel aan e Ommelanden.
De gunstege ligging, op t kruuspunt van wotter- en landwegen en t feit dat Visvliet ien e 16e eeuw nog n zeehoaven was, moek et tot n drokke handelsploats. Et dörp had n eigen joarmarkt en n douanepost woar t stoapelrecht van e Ommelanden controleerd werd. Om e kerk ston n muur met ringen woar ze tiedens de mei-markt et vee vastbienden konden. Veul kooplu en ambachtsminsen vestigden zich op dizze strategische plek, tussen Stad en de Friese steden Leeuwarden en Dokkum.
Omdat Visvliet stief op e Friese grens lag, was et n uutgelezen plak veur Eise Eisenga om noar uut te wieken, toen er as patriot verbannen werd uut et Heitelân. Eisenga had eerder ien Franeker zien planetarium bouwd en was n prominente ienwoner van e stad. Mor toen de prinsgezinden de macht weer overnammen ien Frentsjer, most er vluchten. Vlak over de grins ien Visvliet, werd er wolkammer en trouwde hij met n lokale schone. In 1795 mog er weerom noar zien Planetarium, dat wonder-boven-wonder nog altied goed waarkte. Et dörp Visvliet hiel aan dizze ‘gastarbeider’ zien Eise Eisingastraat over.
En natuurlek was Visvliet synoniem met et fikse station, dat niet stief bij t dorp, mor tussen Lutjegast en Visvliet ien lag. Toen de spoorweg Groningen-Leeuwarden aanleid werd ien 1866, was er gien station Visvliet. Pas in 1892 kwam er toch n halteploats bij Visvliet. Der werd altied verteld dat e gemeente Grootegast doar op aandrongen had omdat et spoor ok over heur grondgebied liep en dat et dan vrimd weden zol as er gien station ien dizze gemeente was. Het veuls te grote witte stationsgebouw werd ien 1991 ofbroken en vervangen deur n tweedehands bushokje. Tien joar loater werd de halte definitief opheven, mor niet noadat er n heuze speulfilm opnommen was met veul Visvlieters as figurant.
t Café van Rob Snor op e hoek van de Stationsweg en de Heirweg was wereldberoemd bij vertegenwoordigers uut et hiele laand. De man serveerde heerleke gehaktballen en uutsmieters en bouwde loater een nij sterren-restaurant aan e overkant van e weg, de Auberge Visvliet. Dat pand is ien coronatied grondeg aanpakt en zil ien t kört wel weer open goan veur t publiek.
De beroemde ienwoner Eisenga was veur bewoners van Visvliet de aanleiding om t kunstproject de Droomtocht te moaken, met ruum aandacht veur de zun, de moan, de planeten en de sterren. Verspreid over t hiele dörp stoan wonderboarleke kunstwaarken, as eerbetoon aan n man die 250 joar leden al verder keek dan zien eigen wereld en zien dreum, een planetarium, ien zien veurkoamer woar moakte.
Midden ien Visvliet stijt nou n enorme zun te stroalen en ien en rond et dörp stoan de planeten opsteld langs de weg en dat allemoal op schoal en op de juuste ofstand van mekoar. Aan de Stationsweg stijt sinds dit veurjoar n wonderlek boeket met doarien de 12 sterrenbeelden van fonkelent glas en met verlichting.
Ok biezunder is t ‘Wiskundige Roadsel’ dat n mooie boodschap verbargd, je moeten der wel eefkes goed noar zoeken en deurdenken. De zonnewiezer mocht vanzulf niet ontbreken, mor t formoat is net eefkes anders dan bij andere minsen ien e tuun.
Een wandeling deur t dörp is de muite weerd, je kinnen et beste starten bij t nije Ienformatiebord bij de Friesebrug, woar alle bezienswoardegheden op stoan. Reken mor dat, dat et plak was woar Eisinga voak ston om noar zien Heitelân te kieken.
Geert Zijlstra
Mientje: ‘ De Visvlieter bellen,
Zeggen van zèllen en wèllen ;
De Boerumer bollen
Zeggen van zollen en wollen’