Ik proat plat - Kraanteloper
Ien dizze tied betoalen we met de PIN, hemmen we social media en internet en wordt er host gien kraant meer leezen. Het aantal dagbladen is ok staark verminderd en de mieste kraanten bennen ochtendbladen worden. As ik het licht ien de koamer aan doe, lijt de kraant al ien de bus. Dat betekent veur de bezörger van mien Dagblad, dat er een gigantisch verspreidingsgebied het, met ver uut mekoar liggende adressen. Hij stapt om vief uur al ien zien auto om de ronde te doen en stijt met regelmoat bij de pomp om bij te tanken. Man, man en dan die zotterdag-editie, met al die weekendbijloagen en zukswat. Een hiele huft.
Vroeger was de leesdichtheid van de kraant veul groter. Tillevisie en internet hemmen veul van de kraantemarkt òf snoept, mor buutendes is een abonnement ok veul duurder worden, dus hemmen de lezers het abonnement schrapt. In de golden tied van de kraant kwam de kraanteloper gewoon op fiets laangs, met het Nijsblad van t Noorden en de Leeuwarder Courant. Ze zatten ien de grote fietstassen met opdruk, die der eens ien de zoveul tied van de boas kreeg. De fiets zelf was van robuust formoat, want het mos immers hiel wat kilo’s tillen.
Het Nijsblad werd vroeger vanuut Stad met de trein de Ommelanden ien brocht. Rond één uur, toen hadden we et nog over het middagblad Nieuwsblad van het Noorden, laggen er hoge stoapels kraanten op et Hoofdstation. Op steekkarren werden ze dan noar de vrachtruumte van de trein reden. Dat was een apart deel van de trein woar ok de pakjes van ‘Van Gend & Loos’ en zukswat opsloagen werden. Mos dien fiets of een karretje met de trein ien, dan kon dizze ok ien de zelfde ruumte stoan. Bij elk station mos de trein eefkes wat langer stoppen om de vracht en de kraanten veur dat stukje streek uut te loaden. Ik wiet nog dat ien de joaren zestig/zeuventeg ien et station Visvliet stoapels laggen met stickers Visvliet, Burum, Pieterzijl, Stroobos, Lutjegast etc.
Stuk veur stuk kwammen de kraantelopers op fiets of met Solex om hun stoapeltje bloaden op te hoalen en te begunnen met het uutsudelen ien et dörp. En ja, natuurlijk wadden er altied twee extra kraanten, één veur de Stationschef, die gewoon op de eerste verdieping van station Visvliet woonde en één veur ien de wachtkoamer. Altied makkelek veur de bezörger die een kraant te min kregen had. Dan was er nog altied één op reserve op et station.
Op een redelek vast tiedstip klepperde de brievenbus en lag de kraant, mooi veur et theedrinken op de mat, met et leste nijs. Loater kreeg de man et een stuk makkeleker, toen ien t buutengebied de overbekende ‘Groene Bus’ veur aan t pad kwam te stoan. Hij huufde host niet meer van de fiets òf. As et dreug weer was liet er de klep van de brievebus omhoog stoan, dan wisten wij dat er al laangs west was en dat het zin had om noar de bus te lopen.
Het kwam net as nou wel es veur dat de kraant te loat op et station kwam. Malheur met de drukpersen, mor ok een uutstelde dead-line vanwege et leste spannende nijs en je wadden zo mor twee uur verder en kwam de kraant pas noa et oavendeten op toafel.
De kraanteloop was gien vetpot, doarom dee de bezörger der voak ok wat annere klussen bij. Zo kon et weeden dat de weekbloaden (Margriet, Libelle, Donald Duck) ok deur de kraanteloper brocht werden, en voak was er ok kwitantieloper. Hij was je immers toch bie t pad. Of het dan om de contributie van de Iesboanclub, het lidmoatschap van et Groene Kruus of veur de begraffenisvereneging was, dat moakte hem niet zo veul uut, as er mor een stuuver per adres kreeg.
Zo rond old en nij kreeg onze kraanteloper een stoapeltje met nijjoarskoarten met van de boas. Voak ston doar de joarkalender van et kommende joar op en de tekst ‘Een voorspoedig Nieuwjaar gewenst van uw bezorger en de redactie. Veur onze bezörger een goeie reden om dat koartje eefkes persoonlek noar binnen te brengen. Hij loerde der vast niet op, mor hij sloeg de borrel en de euliekoeken die der aanboden kreeg, zeker niet òf. Al met al had hij het ien de leste week van et joar wel dubbel zo drok met zien kraanteloop. Mor ik betwiefel et of er dat slim vond!
Geert Zijlstra
Mientje: Veul hail en zeegen ien t nije joar!