Ook in 2022 is er wekelijks weer een aflevering van de rubriek ‘Ik Proat Plat’ lezen in de Streekkrant. Na een jaar 2020 met ‘Verdwenen beroepen’ en de reeks met bezienswaardigheden in 2021, besteden de schrijvers in 2022 aandacht aan merkwaardige gebeurtenissen en bijzondere inwoners van het Westerkwartier, onder de titel ‘Meroakels ien et Westerkwartier’. Naar verwachting zult u bij het lezen denken ‘Oh ja dat weet ik nog wel’, maar misschien toch ook weer wat nieuws ontdekken.
Geert Zijlstra uit Pieterzijl stond samen met oud-journalist Richard Lamberts aan de wieg van ‘IK Proat Plat’. Met de gemeentelijke herindeling in het verschiet, vroeg Richard of het mogelijk was om voor ieder dorp van de nieuwe gemeente een verhaaltje te schrijven. ‘Dat was eerst even zoeken naar de juiste vorm en een aantal mede-schrijvers’, vertelt Geert, ‘Maar gelukkig waren collega-vertellers Piet de Vries en Henk Wierenga bereid om mee te schrijven. Ieder nam een paar dorpen voor zijn rekening, waarvan een leuke bijzonderheid van bekend was. Na een week of tien hadden we de slag te pakken en kregen we zelfs de ruimte om het hele jaar vol te maken.” Ondertussen schrijft Geert naast afleveringen van ‘Ik Proat Plat’ ook verhalen voor RTV-Noord. Op de oneven weken vertelt hij op zaterdagochtend over de belevenissen van zijn hoofdpersonages Maans, Berend en Jan & Betty. Hij doet dat samen met Piet de Vries, die de even weken voor zijn rekening neemt. “t Is biezunder om dizze verhoaltjes ien t Westerkwartiers te schrieven, want dat bin je eerst niet wend, mor ik merk dat we langzoam mor zeker een eigen stijl en n gemeenschappeleke toal ontwikkeln. Met et thema ‘Meroakels’ kin ik goed uut e voeten. Ik denk aan de Snijstörm van 1979, toen station Visvliet hielmoal iensnijd was, of de wervelstörm die n poar joar leden over de Bombay roasde. En wat te denken van Zeuvenhuzen as mooiste dörp van Grunnen of de kamelen die bij Moarum langs de A7 liepen. Biezundere minsen binnen der ok genog. Ik denk aan burgemeester Kor Dijkstra van Grootegast of aan Iene Stokroos, winkelier uut Lutjegast, die ok bekend ston as de ambassadeur van Tasmanië. Nee, dat komt hielmoal goed. Mien vingers jeuken al om de pen te griepen.”
Het wordt weer een uitdaging voor Leneke Struiksma, Piet de Vries, Henk Wieringa en Geert Zijlstra om in de archieven te duiken en gesprekken te voeren met ooggetuigen en nazaten. Het idee om de ‘Meroakels’ op te pakken ontstond de afgelopen zomer, nadat het boek ‘Mien Dorp’, met een selectie van eerdere columns, gepubliceerd was. Het boek werd goed ontvangen door het publiek en direct kwam de vraag of er nog meer boeken in de reeks zouden verschijnen. Met die lange termijn in gedachte kwam het idee naar voren om te kijken naar eenmalige gebeurtenissen en unieke personages, noem het maar Paradijsvogels. De vier schrijvers en ‘rode pen’ Alie de Vries, die een belangrijke rol speelt omdat ze kijkt naar de eenheid van de geschreven taal, vertellen over deze uitdaging en het plezier in het maken van de verhalen.
Piet de Vries werd door Geert Zijlstra gevraagd om mee te doen aan het schrijven van stukjes over dorpen en gehuchten in het Westerkwartier en hij zei direct ‘ ja’! Kon hij eindelijk al zijn verhalen kwijt en met name het verhaal over het Hoerediep in Niezijl. Het was het begin van een mooi avontuur dat nog verder ging toen zij samen op zondagmiddagen de verhalen ging vertellen in kerkjes en andere gebouwen in de gemeente. As geboren Nijzielster en al viefteg joar woonachteg ien t Zudelek Westerkwartier vien ik et een eer om mij verdienstelek te moaken ien mien moekes toal. Ik ben opvoed met et Westerkwartiers en heb nooit problemen had of achterstanden oplopen wat betreft de Nederlandse toal. Starker nog, mien Nederlands is beter dan dat van veul minsen die deur hun platproatende olders ien t Nederlands opvoed worden. Dus Grunneger olders, voed jim kiender op ien t plat, is wel zo makkelk, Nederlands leren ze wel op school! Ik heb zin aan volgend joar, woar we t meroakels aanpakken met “Meroakels”. Doar past n stukje over “Aneijes” ien. Hij was n soort marskroamer die met n karke achter de fiets rondreisde ien onze contreien en van alles uut dat karke teuverde. En over t hutje bij de spoorbrug, doar woar t Nijzielsterdiep ien t Van Starkenborgh kenoal uutmondt. Ik kin niet wachten!
Leneke Struiksma is geboren en opgegroeid in Grootegast, maar woont al weer veertig jaar in de Peebos. Een aantal jaren geleden heeft ze meegedaan aan een “Schriefwedstried” van de Stichting Mien Westerkwartier. Tot haar verbazing werd het verhaal, dat ze ingestuurd had, uitgekozen. Sindsdien schrijft ze voornamelijk korte verhaaltjes. Toen Geert Zijlstra haar vroeg om stukjes voor de Streekkrant te schrijven, hoefde ze dan ook niet lang na te denken. Tijdens de lange wandelingen die ze regelmatig maakt, komt er altijd wel weer een idee naar boven voor een nieuw verhaal. “Schrieven ien et Westerkwartiers is mooi, want dan hoef ik niet noadenken hoe ik dat es even netjes ien t Hollands zeggen zal. Je kinnen gewoon opschrieven zoas t je ien e kop opkomt. Ik mag groag schrieven over dingen uut et doageleks leven, dingen die je zelf metmoakt hemmen en die herkenboar binnen veur elkeneen. Voak put ik uut e familieverhoalen. Gelukkeg bennen der nog heul olde tantes en andere familieleden woar ik mien informoatie vothoal. Ok ien t Doezumer archief kin ik van alles vienden en op et internet natuurlek. ‘Meroakels’ is n heul mooi thema veur t kommend joar, ik heb er al n poar kloarleggen. Zo kommen de Pierce Brothers uut Doezum aan bod en Derk Holman met zien meroakels mooie kunstege beelden en voazen.
Alie de Vries uit Nuis, docent Groninger taal en cultuur, is vanaf de oprichting van Stichting Mien Westerkwartier in meer of mindere mate betrokken bij de stichting. Ze houdt zich voornamelijk bezig met taalkundige zaken voor de website van de stichting en het redigeren van verhalen voor de rubriek ‘Ik Proat Plat’. Ze vindt het fijn dat er na jaren van relatieve stilte op taalgebied nu, naast de boeken van schrijvers als Hiemstra, Ufkes, Hylkema en Oostenbrink de, voor het grote publiek toegankelijke rubriek ‘Ik Proat Plat’, verschijnt. Het Westerkwartiers is een spreektaal, niemand heeft het leren schrijven op school. Als je het voortbestaan van de taal nastreeft is geschreven taal belangrijk. Ze hoop dat ‘Ik Proat Plat’ een stimulans is voor meer Westerkwartierders om in de pen te klimmen en een bijdrage te leveren aan het behoud van de taal. “Ik schrief en proat groag ien mien eigen toal. t Is mien eerste toal, de toal woarien ik mien gevoelens t beste uutdrukken kin. t Nederlands heb ik aanleerd net as t Engels, mor as puntje bij poaltje komt proat ik plat”.
Henk Wierenga is geboren en getogen in Kornhorn. Hij heeft altijd al belangstelling gehad voor de streekgeschiedenis en streektaal. Samen met Bep Hoekstra schreef hij een boek over 100 jaar Chr. Ger. Kerk in Kornhorn. Verder heeft hij met Fred Diekmann, 5 boekjes gemaakt over de geschiedenis van het dorp Kornhorn. Hierbij zorgde Fred voor de teksten en zocht Henk het materiaal bij elkaar. “Toen Geert bij mij kwam om te polsen of ik er wat veur voelde om n poar stukjes veur de Streekkrant te schrieven, was er aan t goeie adres. Et sneupen ien boeken, et zoeken op internet en luustern noar verhoalen en dan opschrieven veur ‘Ik Proat Plat.” geft mij veul voldoening. Kommend joar zil wel weer onverwachte verhoalen brengen. Je kinnen denken aan mensen as Jan de Roos, de stroatzanger, of aan mensen die vroeger bij de scholen langsgingen om wat te vertellen of zien te loaten. Zo was er n man die n model van e ‘Nieuw Amsterdam’, n bekend schip uut de 50-er joaren, zien liet. Met dit schip binnen n hieleboel emigranten noar n nij voaderland goan. Of ‘Haye met de Oap’ uut Opende. Ok heden ten doage binnen der mensen die de moeite weerd binnen om over te schrieven. Denk beveurbeeld aan Gert Sennema, kunstenoar en muzikant, die met de theaterproductie SWET veul zoaken op cultureel gebied ien t Westerkwartier ien gang zet het.” Henk geniet er van dat hij veel reactie van de lezers krijgt en verwacht dat ze ook weer met veel plezier de nije ‘Meroakels’ gaan lezen.
