Ik Proat Plat - Rienold Terpstra
Boerenzeun Rienold Terpstra is geboren ien 1914 aan e Eesterweg ien Doezum. t Gezin Terpstra bestond uut pabbe, moeke en vittien kiender. De kiender gingen ien Stroobos noar school en zundags ging t gezin twee keer noar de gereformeerde kerk. Rienold en zien broers en zusters hemmen een mooie jeugd had aan e Eesterweg. Der wadden doar nog veul meer kiender om met te speulen en vanzulf kattekwoad met uut te vreten.
Zo speulende twee broerkes van Rienold veul met buurjongen Frans Huizinga.
Zotterdags atten de kiender om en om bij de familie Huizinga en de familie Terpstra. De Huizinga’s wadden niet gereformeerd en de kiender gingen noar de openboare school ien Doezum, mor de families konden toch goed met mekoar opschieten. As de Huizinga’s kiender bij de Terpstra’s atten las pa Terpstra altied uut e biebel en dat ging meestal over de heidenen. Frans Huizinga het Rienold goed kend, ok al was er 19 joar jonger.
Ien 1940, een spannende tied, woont en warkt Rienold bij zien olders op e boerderij. Je konden niet te veul zeggen of doen, want veur je t wisten werd je ophoald deur de NSB. Ien mei 1943 gijt et mis, want ien april was deur ‘Wehrmachtsbefehlshaber’ generaal F. Christiansen aankondegd dat de 300.000 Nederlandse old-militairen te waark steld worden mosten ien Duutsland. Dit nijs verspreidde zich roazendsnel en der kwam veul verzet en stoakings achterweg. Op veul plakken, woaronder Doezum, werd de levering van melk aan e fabrieken stoakt en doarom worden de ‘April-Meistakingen’ ok wel ‘Melkstaking’ nuumd.
Veul boeren ien Doezum wollen liever ok gien melk levern, mor onder druk van e bezetter werden de melkbussen toch bij de weg zet. Op 3 mei 1943 besloten Rienold en nog n man of twinteg om gien melk aan e fabriek te levern. Ien e vroege mörgen van die derde mei zit de pabbe van Frans Huizinga te melken as er zigt dat Rienold de melkrieder met zien woagen vol melkbussen tegenholdt. Der wadden boeren die wel melk leverden en dat wollen ze verhindern. Zien mede stoakers gooiende de melkbussen leeg ien e sloot. Boer Huizinga roept dan noar Rienold: “Niet doen, niet doen!”, mor Rienold zeit: “Dat moet gebeuren.”
De volgende mörgen om vief uur, as Rienold zit te melken, wordt er oppakt en òfvoerd noar t Scholtenhuus ien Stad. Zien familie het niet eens vernommen dat hij metnommen is. Wel dizze arrestatie op zien geweten het, is niet achterhoald, hoewel der wel n vermoeden is.
Wat doar ien t Scholtenhuus gebeurd met Rienold en al die andern die oppakt binnen, kin-we wel roaden. Mor zeker is, dat Rienold niet één van e twinteg mannen die der bij wadden, verroaden het.
Deur t politiestandrecht werd Rienold wegens ‘overtreding der verordeningen van het standrecht’, ter dood veroordeeld. Hij werd soamen met n groep andere minsen diezelfde dag nog noar et terrein van Strokartonfabriek Beukema ien Hoogezand brocht. Doar werden ze, veur de ogen van e fabrieksarbeiders, om 18.45 uur doodschoten. De officiële kennisgeving aan de familie werd ondertekend deur de NSB-burgemeester van Grootegast, E. Pieters.
Ien e drie noordeleke provincies werden zesteg minsen ombrocht om de stoaking te breken. Van 34 personen, woaronder Rienold, werd et liggoam metnommen noar n onbekend plak, om de bevolking te intimideren. Verscheidene ooggetugen wezen loater n plak aan op t veurmoalege militaire oefenterrein de Appèlbergen bij Glimmen. n Aantal van die liggoamen binnen terugvonden ien t veenmoeras. Rienold zien liggoam is niet vonden, al is t vrijwel zeker dat er doar ok begroaven is.
Uut et veenmoeras bij Appèlbergen is n grote zwerfkei hoald. Het is n monument met doarop 15 noamen van minsen die ombrocht binnen deur de bezetter, woaronder Rienold Terpstra. De tekst “Zij liggen in dit veenmoeras begraven, maar zijn nooit gevonden” markeert dizze vreseleke gebeurtenis.
(De 16 van Moarum, woarvan de noamen ok op t moment stoan, binnen wel vonden en ien 1945 herbegroaven.)
Ien 2013 was et 70 jaar leden dat Rienold doodschoten werd. Der is toen een Stolpersteine (Struikelsteen) ien e oprit lijt van e boerderij woar hij woonde. Elk joar op vier mei gijt, de nou bijna 90 joarege, Frans Huizinga noar de Eesterweg. Met zien boender en n emmer sop moakt er de gedenksteen van zien vroegere buurjongen Rienold Terpstra schoon. Hoe biezunder is dat!
Leneke Struiksma
Mientje: “Melk is goed veur elk….mor niet altied!”