Is vrijwilligerswerk echt voor iedereen?
“We verwachten dat er straks meer vrijwilligers nodig zijn”
STREEK – Het is aan de orde van de dag: bezuinigingen en de steeds groter wordende noodzaak dat iedereen zijn steentje bijdraagt, oftewel; de participatiemaatschappij. Verzorgingstehuizen sluiten massaal hun deuren en werk wat eerst gedaan werd door betaalde krachten, moet nu worden gedaan door vrijwilligers of mantelzorgers. En daar wringt de handschoen nog wel eens, zo weet ook Bianca Rekker van de MJD Vrijwilligerscentrale Grootegast. “In de participatiewet is opgenomen dat van mensen met een bijstandsuitkering een tegenprestatie mag worden gevraagd, zoals vrijwilligerswerk. Tegelijkertijd krijgen mensen met een WW-uitkering soms te horen dat ze gekort zouden worden op hun uitkering als ze vrijwilligerswerk zouden gaan doen.”
Rekker legt uit dat één van de belangrijkste knelpunten in de huidige wetgeving de verdringing van betaalde arbeid betreft. “Daarvan is sprake als de vrijwilligersactiviteiten ergens in Nederland betaald worden uitgevoerd. Ook mogen mensen met een WW-uitkering alleen vrijwilligerswerk doen dat aansluit bij de werkzaamheden.”
Iemand die daar in de praktijk wel eens mee te maken heeft, is Esther Pleizier van de Stichting Welzijn gemeente Zuidhorn en Steunpunt Vrijwilligerswerk De Marne & Winsum. Zij zorgt er voor dat vrijwilligers gekoppeld worden aan een vrijwilligers plek die bij hen past. Pleizier heeft vooral met mensen te maken met een uitkering die op zoek zijn naar vrijwilligerswerk. Verder verzamelt zij vacatures bij vrijwilligersorganisaties, die geplaatst worden op de website www.vrijwilligersgroningen.nl. “Daar wordt al het vrijwilligerswerk op verzameld van de hele provincie Groningen.
Momenteel staan er 2100 vacatures op.” Het aanbod is groot. Een greep uit de vacatures in Zuidhorn en Grootegast. Er worden maatjes gezocht in Grootegast, Niekerk, Zuidhorn en Oldehove, er is een lijnentrekker nodig bij VV Zuidhorn en de Aduarder Tennisclub zoekt een vrijwilliger voor kantinewerkzaamheden.
Het vrijwilligerswerk heeft te maken met vele maatschappelijke ontwikkelingen. De overheveling van AWBZ naar Wmo, jeugdzorg en de uitvoering van de Participatiewet kunnen mogelijke gevolgen hebben voor het vrijwilligerswerk. Zo verwacht Pleizier dat als de nieuwe WMO in 2015 van kracht gaat, er meer vrijwilligersaanvragen zullen bijkomen. De kern van de nieuwe WMO is dat gemeenten geheel verantwoordelijk worden voor de ondersteuning, begeleiding en verzorging van mensen met een beperking die thuis wonen. Mensen worden ondersteund in hun zelfredzaamheid en participatie. “Voor de zelfredzaamheid zullen mensen meer hun netwerken moeten aanspreken en naar verwachting een groter beroep op vrijwilligersorganisaties.” De mogelijke gevolgen van de Participatiewet kan Pleizier nog niet inschatten. Daar moeten de gemeenten eerst nog invulling aan geven. Verder speelt ook de regelgeving voor mensen met een WW uitkering. Ondanks de verruimende regels van minister Asscher mogen WW-ers geen vrijwilligerswerk doen dat tot voorkort nog door betaalde krachten werd gedaan. Pleizier: “Dat is wel waar de handschoen soms wringt. We zien bij de steunpunten steeds meer vrijwilligersvacatures binnenkomen die eerst betaalde banen waren. Zo werden Conciërges op scholen eerst betaald en nu wordt dat werk vaak door vrijwilligers gedaan. Dat geldt ook voor vervoer bij zorgeninstellingen. Eerst werd dat gedaan door een taxicentrale, nu hebben de instellingen zelf vaak een busje en krijgen we regelmatig een verzoek voor een vrijwillige chauffeur. Het is niet onze taak om te bepalen of iemand wel of geen vrijwilligerswerk mag doen. Dat bepalen de arbeidsconsulenten van de uitkeringsinstanties . Maar de vraag is, waar trek je met de bemiddelende grens?”
Omdat er steeds meer vraag is naar vrijwilligers en ook om werkzoekenden tegemoet te komen, probeert minister Asscher van Sociale Zaken momenteel enkele aanpassingen door te voeren in de Kamer betreffende de WW regels. “En dat is maar goed ook, want er zijn meer vrijwilligers nodig en daarbij worden vrijwilligers steeds schaarser. Zeker onder zorg vrijwilligers is er ook vergrijzing. Vroeger deden vrouwen altijd veel vrijwilligerswerk, op de scholen en in de zorg. Nu zijn steeds meer vrouwen aan het werk.” Pleizier pleit er dan ook voor om vrijwilligerswerk binnen organisaties, wanneer mogelijk, anders in te delen. “Dat mensen er niet elke week hoeven te zijn, maar meer flexibel.” Als voorbeeld noemt ze de Wereldwinkel in Zuidhorn. “Daar hebben sommige mensen wel vaste dagen, maar op de dagen dat het niet lukt om iemand in de winkel te krijgen, wordt een mail gestuurd naar alle vrijwilligers. Wie beschikbaar is, kan reageren en intekenen op de gewenste datum. Onze taak als steunpunt is om met organisaties mee te denken om vrijwilligerswerk aantrekkelijk te maken. Eigenlijk is het net als in het bedrijfsleven: mensen willen zich gewaardeerd voelen. Dat kan bijvoorbeeld door een cursus of opleiding. Ondanks alle ontwikkelingen gaan we vooralsnog gewoon op deze voet verder en proberen we vrijwilligerswerk aantrekkelijker te maken voor een brede groep mensen. Want vrijwilligerswerk is leuk en inspirerend en kan een belangrijk opstapje naar betaald werk zijn. Je vergroot je netwerk, doet nieuwe ervaringen op en niet onbelangrijk: je krijgt geen gat op je CV.”
