Janny Pijpker en Annie van Wieringen: Pareltjes van de samenleving
uit het hart
70 jaar vrijwilligerswerk voor het Zonnehuis
ZUIDHORN – “Een afspraak met Janny en mijn moeder.” Maarten van Wieringen denkt heel even diep na, wetende dat zijn moeder Annie ‘niet zo van de aandacht is’. “Janny zou het wel direct heel leuk vinden”, lacht hij. “Als je haar belt, dan sleept zij mijn moeder er wel bij. Ik vind het in ieder geval een goed idee. Zij doen beiden al vrijwilligerswerk in en voor Zonnehuis Oostergast in Zuidhorn zolang ik mij het kan herinneren. Gorbatsjov regeerde de Sovjet-Unie, Ruud Lubbers was minister-president van Nederland en Oranje moest het EK nog winnen in ’88. Zo lang doen zij het al. En dat vinden ze dan ook nog vanzelfsprekend hé? Dat doe je gewoon.”
Het betoog van Maarten behoeft geen verdere uitleg. Natuurlijk is vrijwilligerswerk niet vanzelfsprekend en wie op gevorderde leeftijd –de dames zijn beiden inmiddels de 70 lentes gepasseerd- nog altijd meerdere dagdelen per week met een grote glimlach richting het Zonnehuis trekt mag ook lof oogsten. Bij het lezen van dit verhaal weet u het al: het is Janny gelukt om Annie aan tafel te krijgen. “Ik vond het jubileumfeestje dat onze kinderen hadden georganiseerd al zo ontzettend leuk’, lacht Annie. “Dat mag je trouwens wel opschrijven hoor! Het komt vanuit de kinderen. Zij hebben het Grand Café van het Zonnehuis gehuurd.
Waarvan akte.
Het is 1974 als Janny Pijpker neerstrijkt in Zuidhorn. Samen met haar gezin vindt zij al snel haar weg in het dorp. “De vraag kwam dan ook snel of ik niet eens mee wilde naar het oude Zonnehuis. Gewoon, om koffie te schenken.” Annie knikt, “Ja, je rolt er zomaar in. Dat was bij mij niet anders. Ik zat bij de vrouwenvereniging en daar kwam het verzoek binnen of wij niet een aantal vrouwen hadden die mee wilden helpen. Daar heb ik toen gehoor aan gegeven, samen met een aantal andere dames.” Beide vrouwen hebben altijd wel ‘iets’ met mensen gehad. Janny: “Mensenmens is tegenwoordig een verboden woord nietwaar? Ik kreeg laatst te horen dat je dat écht niet kon zeggen, maar als er een woord is om uit te drukken hoe ik in het leven sta, dan is dat toch wel mensenmens. Vanaf het begin voelde ik een klik met het Zonnehuis. Het is vrijwilligerswerk waar ik veel voldoening uit haal. Nooit ben ik ook maar één dag met tegenzin heengegaan.” Het is dankbaar werk, duidt Annie. “Stel je gewoon eens even voor dat jouw vader of moeder in een woonzorgcentrum zit, dan zou jij toch ook graag willen dat iemand eens iets leuks met ze doet. Dat ze niet alleen op een kamertje zitten te verpieteren? Achter de spreekwoordelijke geraniums.” Dat is dan ook wat Janny en Annie tegenwoordig doen, senioren vermaken. “Al dan niet dementerend”, vertelt Janny. “Er is zoveel wat mensen met minder mogelijkheden nog wel kunnen doen. Je ziet ook dat zij dat waarderen en dat zij er plezier aan beleven.” Het fotoalbum komt op tafel en ook komen er instrumenten uit de kast. “Dit is een Angklung”, wijst Janny op een houten instrument van Indonesische afkomst. “Het is vrij gemakkelijk te bespelen en je kunt er een mooi klinkend orkest mee vormen. Dat hebben we dan ook jaren gedaan in het Zonnehuis; het Angklung-orkest. Samen met bewoners en vrijwilligers muziek maken onder de bezielende leiding van een muziektherapeute. Het groepsgebeuren blijft sowieso het leukste vindt Annie. “In het nieuwe Zonnehuis is dat heel even anders ingekleed. Meer volgens het huiskamerprincipe, maar dat bleek toch minder goed te werken. Muziek in kleinere ruimtes met in verhouding veel vrijwilligers is voor mensen met dementie niet te bevatten. Ze worden overvallen, dus is dat al snel weer omgezet naar weer andere vormen die beter werken. In de koepel zingen we nu met bewoners bekende liedjes van vroeger en dat zijn er heel wat! Dit alles met begeleiding van een muzikant op een accordeon, gitaar of piano. De vrijwilligers schenken koffie en thee en geven zoveel mogelijk aandacht aan de bewoners. Uiteraard gebeurt dit allemaal onder de verantwoordelijkheid van een activiteitenbegeleidster.
Een vrijwilliger voor elke bewoner
Tweehonderd vrijwilligers helpen momenteel mee in het Zonnehuis aan de Oostergast. Veel, maar niet genoeg, stellen Janny en Annie. “In een ideale wereld hebben we voor elke bewoner een eigen vrijwilliger”, vindt Annie. “Al wordt dat een moeilijk verhaal. Ook voor het Zonnehuis zijn vrijwilligers steeds moeilijker te vinden.” Niet voor het laatst deze middag wordt een lastig onderwerp aangesneden. “Als ik kijk naar onze kinderen en hoe druk die het hebben. Baan, kinderen, het huishouden, sport op zaterdag, boodschappen doen en ga zo maar door. Er is bijna geen tijd meer om je vrijwillig in te zetten voor de samenleving. En als mensen dan ook nog eens moeten doorwerken tot op hogere leeftijd. Tja… Veel vrijwilligers zijn mensen die gepensioneerd zijn, uitgetreden, maar nog wel goed ter been en bij de tijd. Als deze mensen langer in het arbeidsproces zitten stromen ze later in bij het vrijwilligerswerk dat ze logischerwijs ook minder lang kunnen doen. Deze ontwikkelingen zijn funest voor de vrijwilligerscarrousel.” Het is niet de enige druk die op de schouders rust van de vrijwilligersbrigade. Ook zij vernemen dat er een dun en spannend lijntje loopt tussen het goede werk van de inmiddels onmisbare groep vrijwilligers en datgene waar ooit betaalde krachten voor werden ingezet. “Dat voelen we zeker”, aldus Janny. “Het ligt ook dicht bij elkaar. Over waardering hebben we niets te klagen. Niet van de bewoners en niet van de activiteitenbegeleidsters. En we hoeven ook zeker niet betaald te worden voor onze inzet, we doen het met liefde. Een bordje snert tijdens een vrijwilligersavond is meer dan genoeg. Toch is het natuurlijk wel zo dat je vraagtekens kunt zetten bij de inzet van zoveel vrijwilligers en je jezelf kunt afvragen of daar niet meer betaalde banen voor moeten komen.” Een vraag waar de landelijke politiek zich meer dan eens over heeft gebogen en zolang men daar niet op één lijn zit is het goed dat er mensen zijn die hun vrije tijd willen besteden aan vrijwilligerswerk.
Altijd wat te beleven
Er is veel te doen in Zonnehuis Oostergast. “Elke dag weer”, weet Annie. “Of liever: elke dagdeel. Want de 200 vrijwilligers zijn verdeeld in groepen en worden zo ingezet dat er voor de bewoners altijd iets te beleven is.” Annie somt op: “Er is een handwerkvereniging, filmavond, spelochtend, klassieke muziekmiddag, een beautymoment, dansclubjes en een theeschenkerij. Eigenlijk nog veel meer”, wijst ze op de speciaal gemaakte brochure waar maandelijks alle activiteiten in zijn geroosterd. “We hebben dan ook enorm veel bewondering voor de activiteitenbegeleidsters. Ik geef het je te doen om altijd maar weer iets nieuws en origineels te moeten verzinnen. Je moet echt creatief zijn en dat zijn ze gelukkig.” Gevraagd naar hun eigen favoriete activiteiten lopen de voorkeuren uiteen. Annie: “Bloemschikken. Schitterend. Het is mooi om de bewoners zelf iets moois voor op hun eigen tafel te zien maken. Eén keer per maand doen we dat op het Dorpsplein voor alle bewoners en dat is altijd een groot feest. De meeste mensen hebben een eigen stijl en ach, zelf vind ik alle stukjes altijd even mooi. Het gaat om het sociale aspect, het samen zijn. En als daar dan wat moois uit komt, dan is dat super natuurlijk.” Janny vertelt niet zoveel te hebben met het prikken van bloemen en groen in oase. “Liever help ik mee bij de herensociëteit. Altijd een hele belevenis met de heren. De vrijwilligers schenken koffie terwijl zij met elkaar de wereldproblemen oplossen. In woord dan. Als die uit de weg zijn wordt er vaak een spelletje uit de kast gehaald. Weekendmiljonairs is populair. Maar eigenlijk geldt vooral; zolang er maar koffie en koek is.” Daarnaast zijn beide dames graag van de partij als er een uitje gepland staat. Annie vertelt dat ze recent naar Niehove geweest zijn, waar we koffie met een broodje hebben genuttigd in De Eisseshof, gevolgd door een bezoekje aan het Blik, Trommel en Oudhedenmseum in Niezijl. Dat zijn ontzettend leuke dagen waar iedereen –ook wijzelf- heel veel plezier aan beleven.”
Afscheid nemen
Als vrijwilliger bouw je een band op met je bewoners, stellen Janny en Annie vast. Dat lijkt ons soms ook moeilijk, opperen wij. Bewoners van het Zonnehuis zijn toch veelal aanbeland in de laatste levensfase. Een gedwongen afscheid zal dus regelmatig voorkomen. “Natuurlijk komt dat regelmatig voor”, bevestigt Janny. “Ik moet ook zeggen dat het mij elke keer weer aangrijpt, want het zijn gewoon bekenden geworden.” Zo’n 15 tot 20 mensen verliezen zij toch wel per jaar, aldus Annie. “Het goede nieuws is dat er ook elk jaar weer nieuwe schatten bij komen. Het hoort ook bij het leven en bij deze doelgroep. Je weet het. Het gebeurt.” De dames zijn zich bewust van wat ze doen en waarom. Ook willen ze het overbrengen op anderen. Annie: “Zo namen we vroeger onze kinderen –en later onze kleinkinderen- ook weleens mee. Het is belangrijk dat de jeugd weet dat er meer is dan hetgeen hen bezig houdt, dat er ook een andere kant van de maatschappij is. Ik zie dat dat besef er steeds minder is bij jongeren, terwijl het zo belangrijk is.” In eigen kringen heeft het effect gehad, want de liefde is overgeslagen. Kinderen van zowel Annie als Janny zijn in de zorg beland en daar zijn ze blij mee. Annie daarover: “Ik geloof dat het fundament al vroeg gelegd is, maar ze hebben natuurlijk zelf hun weg gevonden.”
Het was al gevallen tijdens het gesprek; 200 vrijwilligers is een indrukwekkend aantal, maar er kan nog meer bij. Want nog altijd is de ideale wereld waarbij er een vrijwilliger is voor elke bewoners geen realiteit. “Nieuwe helpende handen zijn dan ook meer dan welkom”, vertelt Annie. “Het is iets wat mensen echt moeten beleven. Wij doen het nu al zo lang en met zoveel plezier.” Bovendien gaat het Zonnehuis goed om met haar vrijwilliger, vindt het tweetal. Wie benieuwd is naar de mogelijkheden of meer informatie wil kan contact opnemen met coördinator Willy Hönebecke via w.honebecke@zonnehuisgroepnoord.nl. “Zeker doen”, besluit Janny. “Wij hebben er in onze gezamenlijke 70 jaar nog nooit één moment spijt van gehad.”
ZUIDHORN – “Een afspraak met Janny en mijn moeder.” Maarten van Wieringen denkt heel even diep na, wetende dat zijn moeder Annie ‘niet zo van de aandacht is’. “Janny zou het wel direct heel leuk vinden”, lacht hij. “Als je haar belt, dan sleept zij mijn moeder er wel bij. Ik vind het in ieder geval een goed idee. Zij doen beiden al vrijwilligerswerk in en voor Zonnehuis Oostergast in Zuidhorn zolang ik mij het kan herinneren. Gorbatsjov regeerde de Sovjet-Unie, Ruud Lubbers was minister-president van Nederland en Oranje moest het EK nog winnen in ’88. Zo lang doen zij het al. En dat vinden ze dan ook nog vanzelfsprekend hé? Dat doe je gewoon.”
Het betoog van Maarten behoeft geen verdere uitleg. Natuurlijk is vrijwilligerswerk niet vanzelfsprekend en wie op gevorderde leeftijd –de dames zijn beiden inmiddels de 70 lentes gepasseerd- nog altijd meerdere dagdelen per week met een grote glimlach richting het Zonnehuis trekt mag ook lof oogsten. Bij het lezen van dit verhaal weet u het al: het is Janny gelukt om Annie aan tafel te krijgen. “Ik vond het jubileumfeestje dat onze kinderen hadden georganiseerd al zo ontzettend leuk’, lacht Annie. “Dat mag je trouwens wel opschrijven hoor! Het komt vanuit de kinderen. Zij hebben het Grand Café van het Zonnehuis gehuurd.
Waarvan akte.
Het is 1974 als Janny Pijpker neerstrijkt in Zuidhorn. Samen met haar gezin vindt zij al snel haar weg in het dorp. “De vraag kwam dan ook snel of ik niet eens mee wilde naar het oude Zonnehuis. Gewoon, om koffie te schenken.” Annie knikt, “Ja, je rolt er zomaar in. Dat was bij mij niet anders. Ik zat bij de vrouwenvereniging en daar kwam het verzoek binnen of wij niet een aantal vrouwen hadden die mee wilden helpen. Daar heb ik toen gehoor aan gegeven, samen met een aantal andere dames.” Beide vrouwen hebben altijd wel ‘iets’ met mensen gehad. Janny: “Mensenmens is tegenwoordig een verboden woord nietwaar? Ik kreeg laatst te horen dat je dat écht niet kon zeggen, maar als er een woord is om uit te drukken hoe ik in het leven sta, dan is dat toch wel mensenmens. Vanaf het begin voelde ik een klik met het Zonnehuis. Het is vrijwilligerswerk waar ik veel voldoening uit haal. Nooit ben ik ook maar één dag met tegenzin heengegaan.” Het is dankbaar werk, duidt Annie. “Stel je gewoon eens even voor dat jouw vader of moeder in een woonzorgcentrum zit, dan zou jij toch ook graag willen dat iemand eens iets leuks met ze doet. Dat ze niet alleen op een kamertje zitten te verpieteren? Achter de spreekwoordelijke geraniums.” Dat is dan ook wat Janny en Annie tegenwoordig doen, senioren vermaken. “Al dan niet dementerend”, vertelt Janny. “Er is zoveel wat mensen met minder mogelijkheden nog wel kunnen doen. Je ziet ook dat zij dat waarderen en dat zij er plezier aan beleven.” Het fotoalbum komt op tafel en ook komen er instrumenten uit de kast. “Dit is een Angklung”, wijst Janny op een houten instrument van Indonesische afkomst. “Het is vrij gemakkelijk te bespelen en je kunt er een mooi klinkend orkest mee vormen. Dat hebben we dan ook jaren gedaan in het Zonnehuis; het Angklung-orkest. Samen met bewoners en vrijwilligers muziek maken onder de bezielende leiding van een muziektherapeute. Het groepsgebeuren blijft sowieso het leukste vindt Annie. “In het nieuwe Zonnehuis is dat heel even anders ingekleed. Meer volgens het huiskamerprincipe, maar dat bleek toch minder goed te werken. Muziek in kleinere ruimtes met in verhouding veel vrijwilligers is voor mensen met dementie niet te bevatten. Ze worden overvallen, dus is dat al snel weer omgezet naar weer andere vormen die beter werken. In de koepel zingen we nu met bewoners bekende liedjes van vroeger en dat zijn er heel wat! Dit alles met begeleiding van een muzikant op een accordeon, gitaar of piano. De vrijwilligers schenken koffie en thee en geven zoveel mogelijk aandacht aan de bewoners. Uiteraard gebeurt dit allemaal onder de verantwoordelijkheid van een activiteitenbegeleidster.
Een vrijwilliger voor elke bewoner
Tweehonderd vrijwilligers helpen momenteel mee in het Zonnehuis aan de Oostergast. Veel, maar niet genoeg, stellen Janny en Annie. “In een ideale wereld hebben we voor elke bewoner een eigen vrijwilliger”, vindt Annie. “Al wordt dat een moeilijk verhaal. Ook voor het Zonnehuis zijn vrijwilligers steeds moeilijker te vinden.” Niet voor het laatst deze middag wordt een lastig onderwerp aangesneden. “Als ik kijk naar onze kinderen en hoe druk die het hebben. Baan, kinderen, het huishouden, sport op zaterdag, boodschappen doen en ga zo maar door. Er is bijna geen tijd meer om je vrijwillig in te zetten voor de samenleving. En als mensen dan ook nog eens moeten doorwerken tot op hogere leeftijd. Tja… Veel vrijwilligers zijn mensen die gepensioneerd zijn, uitgetreden, maar nog wel goed ter been en bij de tijd. Als deze mensen langer in het arbeidsproces zitten stromen ze later in bij het vrijwilligerswerk dat ze logischerwijs ook minder lang kunnen doen. Deze ontwikkelingen zijn funest voor de vrijwilligerscarrousel.” Het is niet de enige druk die op de schouders rust van de vrijwilligersbrigade. Ook zij vernemen dat er een dun en spannend lijntje loopt tussen het goede werk van de inmiddels onmisbare groep vrijwilligers en datgene waar ooit betaalde krachten voor werden ingezet. “Dat voelen we zeker”, aldus Janny. “Het ligt ook dicht bij elkaar. Over waardering hebben we niets te klagen. Niet van de bewoners en niet van de activiteitenbegeleidsters. En we hoeven ook zeker niet betaald te worden voor onze inzet, we doen het met liefde. Een bordje snert tijdens een vrijwilligersavond is meer dan genoeg. Toch is het natuurlijk wel zo dat je vraagtekens kunt zetten bij de inzet van zoveel vrijwilligers en je jezelf kunt afvragen of daar niet meer betaalde banen voor moeten komen.” Een vraag waar de landelijke politiek zich meer dan eens over heeft gebogen en zolang men daar niet op één lijn zit is het goed dat er mensen zijn die hun vrije tijd willen besteden aan vrijwilligerswerk.
Altijd wat te beleven
Er is veel te doen in Zonnehuis Oostergast. “Elke dag weer”, weet Annie. “Of liever: elke dagdeel. Want de 200 vrijwilligers zijn verdeeld in groepen en worden zo ingezet dat er voor de bewoners altijd iets te beleven is.” Annie somt op: “Er is een handwerkvereniging, filmavond, spelochtend, klassieke muziekmiddag, een beautymoment, dansclubjes en een theeschenkerij. Eigenlijk nog veel meer”, wijst ze op de speciaal gemaakte brochure waar maandelijks alle activiteiten in zijn geroosterd. “We hebben dan ook enorm veel bewondering voor de activiteitenbegeleidsters. Ik geef het je te doen om altijd maar weer iets nieuws en origineels te moeten verzinnen. Je moet echt creatief zijn en dat zijn ze gelukkig.” Gevraagd naar hun eigen favoriete activiteiten lopen de voorkeuren uiteen. Annie: “Bloemschikken. Schitterend. Het is mooi om de bewoners zelf iets moois voor op hun eigen tafel te zien maken. Eén keer per maand doen we dat op het Dorpsplein voor alle bewoners en dat is altijd een groot feest. De meeste mensen hebben een eigen stijl en ach, zelf vind ik alle stukjes altijd even mooi. Het gaat om het sociale aspect, het samen zijn. En als daar dan wat moois uit komt, dan is dat super natuurlijk.” Janny vertelt niet zoveel te hebben met het prikken van bloemen en groen in oase. “Liever help ik mee bij de herensociëteit. Altijd een hele belevenis met de heren. De vrijwilligers schenken koffie terwijl zij met elkaar de wereldproblemen oplossen. In woord dan. Als die uit de weg zijn wordt er vaak een spelletje uit de kast gehaald. Weekendmiljonairs is populair. Maar eigenlijk geldt vooral; zolang er maar koffie en koek is.” Daarnaast zijn beide dames graag van de partij als er een uitje gepland staat. Annie vertelt dat ze recent naar Niehove geweest zijn, waar we koffie met een broodje hebben genuttigd in De Eisseshof, gevolgd door een bezoekje aan het Blik, Trommel en Oudhedenmseum in Niezijl. Dat zijn ontzettend leuke dagen waar iedereen –ook wijzelf- heel veel plezier aan beleven.”
Afscheid nemen
Als vrijwilliger bouw je een band op met je bewoners, stellen Janny en Annie vast. Dat lijkt ons soms ook moeilijk, opperen wij. Bewoners van het Zonnehuis zijn toch veelal aanbeland in de laatste levensfase. Een gedwongen afscheid zal dus regelmatig voorkomen. “Natuurlijk komt dat regelmatig voor”, bevestigt Janny. “Ik moet ook zeggen dat het mij elke keer weer aangrijpt, want het zijn gewoon bekenden geworden.” Zo’n 15 tot 20 mensen verliezen zij toch wel per jaar, aldus Annie. “Het goede nieuws is dat er ook elk jaar weer nieuwe schatten bij komen. Het hoort ook bij het leven en bij deze doelgroep. Je weet het. Het gebeurt.” De dames zijn zich bewust van wat ze doen en waarom. Ook willen ze het overbrengen op anderen. Annie: “Zo namen we vroeger onze kinderen –en later onze kleinkinderen- ook weleens mee. Het is belangrijk dat de jeugd weet dat er meer is dan hetgeen hen bezig houdt, dat er ook een andere kant van de maatschappij is. Ik zie dat dat besef er steeds minder is bij jongeren, terwijl het zo belangrijk is.” In eigen kringen heeft het effect gehad, want de liefde is overgeslagen. Kinderen van zowel Annie als Janny zijn in de zorg beland en daar zijn ze blij mee. Annie daarover: “Ik geloof dat het fundament al vroeg gelegd is, maar ze hebben natuurlijk zelf hun weg gevonden.”
Het was al gevallen tijdens het gesprek; 200 vrijwilligers is een indrukwekkend aantal, maar er kan nog meer bij. Want nog altijd is de ideale wereld waarbij er een vrijwilliger is voor elke bewoners geen realiteit. “Nieuwe helpende handen zijn dan ook meer dan welkom”, vertelt Annie. “Het is iets wat mensen echt moeten beleven. Wij doen het nu al zo lang en met zoveel plezier.” Bovendien gaat het Zonnehuis goed om met haar vrijwilliger, vindt het tweetal. Wie benieuwd is naar de mogelijkheden of meer informatie wil kan contact opnemen met coördinator Willy Hönebecke via w.honebecke@zonnehuisgroepnoord.nl. “Zeker doen”, besluit Janny. “Wij hebben er in onze gezamenlijke 70 jaar nog nooit één moment spijt van gehad.”