Kleintje Cultuur - Tonko Ufkes presenteert nieuwe verhalenbundel

Afbeelding
Cultuur

WESTERKWARTIER – In de stromende regen presenteerde de Groninger schrijver Tonko Ufkes zijn nieuwste verhalenbundel in de tuin van de Coendersborg in Nuis. Net als eerdere dicht- en verhalenbundels is ook De weg dreumen geschreven in het Westerkwartiers.

‘Het Westerkwartiers is de taal waarin ik alles kan zeggen wat ik wil’



Ufkes beweegt zich op het snijvlak van Groningen en Drenthe. Hij groeide op in het Groningse Zevenhuizen, pal op de grens met Drenthe. ‘Ik ben een reserve-Drent,’ zegt hij daar zelf over. Waar hij zijn gedichten publiceert in een Gronings tijdschrift, komen zijn verhalen ook in het Drentse literaire tijdschrift Roet. Dat De weg dreumen is uitgegeven bij Het Drentse Boek vindt Ufkes dan ook mooi. ‘Ik ben ook heel blij met mijn redacteur Baukje Bloemert. Zij heeft heel kritisch gekeken naar woordherhalingen, perspectiefwijzingen en dergelijke. Een derde van wat ik aanvankelijk bij haar had ingeleverd heeft de bundel niet gehaald,’ geeft Ufkes aan.


Dat Ufkes al jaren in het Westerkwartiers schrijft komt niet voort uit heimwee naar zijn jeugd in Zevenhuizen. Over de toekomst van zijn streektaal maakt hij zich namelijk geen illusies. ‘Over dertig jaar is het Westerkwartiers weg,’ denkt hij. ‘Het dialect heeft geen functie meer. Mensen spreken de streektaal niet meer, omdat zij zich overal kunnen redden in het Hollands. Zij passen zich aan. Mensen verhuizen of krijgen een partner die een andere taal of dialect spreekt.’


Erg vindt de schrijver dat overigens niet. ‘Ik schrijf niet om taal te behouden,’ zegt hij. ‘Dan gebruiken mensen snel ouderwetse woorden die niet geschikt zijn voor dagelijks gebruik.’ Ook ligt nostalgie altijd op de loer bij het schrijven in de streektaal. ‘Er is vaak sprake van erinnerungsoptimismus, waarbij gezegd wordt dat alles vroeger beter was. Dat is niet zo, toen was er ook veel armoede.’ Ufkes schrijft dan ook liever verhalen over het dagelijks leven van nu, waarin ook moderne apparaten voorkomen. Leenwoorden uit het Nederlands schuwt hij dan ook niet.


Wel gaan twee verhalen uit de nieuwe bundel duidelijk over vroeger. ‘Misschien komt dat ook door mijn historische achtergrond,’ lacht Ufkes. Na zijn jeugd in Zevenhuizen studeerde hij namelijk geschiedenis aan de Rijksuniversiteit Groningen. Daarna werkte hij als docent op een middelbare school in Friesland. In die tijd raakte het Westerkwartiers enigszins op de achtergrond. Stukken voor zijn studie schreef Ufkes in het Nederlands, maar zijn emoties kon hij beter uitdrukken in het Westerkwartiers. Toen hij in 1989 een poos in Polen verbleef en nauwelijks Nederlands hoorde besloot hij in zijn streektaal te gaan schrijven. ‘Het Westerkwartiers is de taal waarin ik alles kan zeggen wat ik wil.’


Niet alle verhalen van Ufkes spelen zich af in de streek, maar ook Portugal en Utrecht passeren de revue. Inspiratie haalt de schrijver uit zijn eigen leven. Zo zitten er kleine verwijzingen naar echte mensen in zijn verhalen, maar ook buslijn 81 van Stad naar Zevenhuizen komt er in voor. Huizen hebben automatisch nummer 24, omdat dat het huisnummer van Ufkes in Zevenhuizen was. ´Als schrijver kijk je anders naar de wereld, op zoek naar verhalen,´ aldus de schrijver. ´Het is vooral veel kijken en gebruiken wat in de kop zit. Sommige verhalen had ik niet kunnen schrijven toen ik twintig was, omdat ik toen nog te weinig had meegemaakt,´ aldus de schrijver.


Een roman ziet Ufkes zichzelf nog niet snel schrijven. ‘Daarvoor is focus nodig,’ zegt hij. ‘Die heb ik nu nog niet. Mijn vrouw en kinderen hebben ook aandacht nodig en ik ben nog wadloopgids. Ik weet ook niet of ik dat wel kan.’ Bovendien vraagt Ufkes zich af wie zit te wachten op een roman in het Westerkwartiers: ‘Er zijn maar weinig mensen die nog Westerkwartiers lezen.’


Om heel eerlijk te zijn vindt Ufkes verhalen ook spannender om te schrijven dan een roman of gedicht. In tegenstelling tot een roman moet alles in een verhaal namelijk relevant zijn, waardoor het veel herschrijven vergt. ´Een gedicht schrijf ik in drie dagen,´ geeft de schrijver aan. ´Een verhaal duurt langer. Tegenwoordig is alles een uitdaging, dus zo zal ik dit ook maar noemen.´

UIT DE KRANT