Kopzorgen om locatie Betonkoppen
‘Zodra onze bekrompenheid verweerd gaat het de goede kant op.’
WESTERKWARTIER – De voormalige gemeente Zuidhorn heeft in 2018 maar liefst zeven ‘Betonkoppen’ geschonken gekregen van kunstenaar Lothar Frieling. Het was de grote wens van de kunstenaar om de koppen in Zuidhorn of omgeving geplaatst te zien. Maar waar? Tot en met 31 januari konden inwoners van het Westerkwartier suggesties indienen. Er kwamen in totaal maar liefst 100 binnen.
De zeven massieve koppen staan al een aantal jaren opgeslagen in Noordhorn. Een geschikte plek vinden voor de koppen blijkt nogal een uitdaging vanwege onder andere hun gewicht. Wethouder Bé Schollema en collega Esther Kooi hebben de taak op zich genomen om een geschikte plek te vinden voor de maar liefst 2400 kilo zware koppen. En dat blijkt nog niet zo eenvoudig als het klinkt. Een dergelijke locatie moet aan een aantal eisen voldoen. De locatie moet niet alleen geschikt zijn om het totale gewicht van de koppen te dragen, maar het is ook belangrijk dat het verkeer niet afgeleid raakt. Daarnaast moeten de koppen zichtbaar zijn en toegankelijk zijn. De koppen wegen een slordige 2400 kilo per stuk, zijn 45 bij 45 centimeter breed en 90 centimeter hoog. Hierdoor zijn een aantal potentiële locaties afgevallen, waaronder het plein in Zuidhorn. Dit leek in eerste instantie een goede optie maar onder dit plein bevindt zich een parkeerplaats die niet op een dergelijk gewicht berekend is. ‘Omdat we van mening zijn dat mensen over zoiets moeten kunnen mee beslissen, hebben we inwoners opgeroepen om met ons mee te denken over een locatie’, aldus wethouder Schollema. En dat pakte bijzonder goed uit. ‘Zonder de dubbelingen in de suggesties bleven er in totaal 81 over’, voegt beleidsmedewerker Esther Kooi toe.
Maar hoe nu verder? Wethouder Bé Schollema: ‘Het lastige met dit soort trajecten is dat er uiteindelijk een keuze gemaakt moet worden waar niet iedereen het mee eens zal zijn. We weten op dit moment nog niet hoe we het gaan aanpakken. Laten we inwoners kiezen uit een top 10? Of stemmen op alle 81 suggesties?’
Zowel Schollema als Kooi kunnen zich herinneren dat zich in de stad Groningen vroeger een energiecentrale bevond met daarnaast vijf hele hoge pijpen. ‘Ik kan me het moment nog herinneren dat ze opgeblazen werden, dat was een gigantische happening. Wanneer ik vroeger als kind in de auto zat herkende ik Groningen aan die vijf pijpen. Het was het eerste wat je zag. Op zo’n moment wist je dat je weer bijna thuis was.’ Frieling heeft dit gevoel ook beoogd voor Zuidhorn.
Over de suggesties kunnen Schollema en Kooi nog niet al te veel loslaten. ‘We moeten eerst alles bij langs en een plan van aanpak bedenken. Wat willen we met de suggesties?
Het originele kunstwerk bestaat uit 23 betonnen koppen, waarvan er in totaal 7 in het bezit zijn van de gemeente Westerkwartier. De koppen staan symbool voor ‘de bekrompenheid van de mens’ en zijn bedoeld om mensen aan het denken te zetten. Een aantal inzenders suggereerden vanwege het achterliggende thema het gemeentehuis als nieuwe plek. Schollema: ‘Het is eigenlijk wel een mooi statement. Een overheidsinstantie hoort alles behalve bekrompen te zijn. Echter zijn er ook genoeg andere creatieve ideeën ingestuurd. Zo stelde iemand voor om een wandelroute van 7 kilometer langs de koppen te maken, door ze steeds een kilometer uit elkaar te zetten. Een ander idee was om ze langs alle verschillende toegangswegen van het Westerkwartier neer te zetten.’
Esther Kooi: ‘Er zijn zoveel inspirerende ideeën aangeleverd, we hebben even de tijd nodig om een selectie te maken. Het is overigens best wel spannend, want het hoeft allemaal niet perse tot een succes te leiden. Een mogelijke uitkomst is ook dat er van de in totaal 81 suggesties, niet een uitvoerbaar blijkt te zijn. Het belangrijkste vinden we dat ze ergens geplaatst worden waar de koppen en het verhaal erachter tot hun recht komen.’
Schollema voegt hier nog aan toe dat hij wil voorkomen dat er iets bedacht wordt waardoor het de belastingbetaler in de gemeente Westerkwartier uiteindelijk geld gaat kosten. Kunst vergt hoe dan ook onderhoud en dat moet op een fatsoenlijke manier uitgewerkt kunnen worden. Een mooi voorbeeld volgens Schollema is de gasmolecule in de middenberm van de A7 bij Hoogezand. ‘Dit kost de gemeente Midden-Groningen zo’n 150.000 euro aan onderhoud op jaarbasis. Het is een prachtig kunstwerk maar de 43.000 belastingbetalende inwoners van Midden-Groningen moeten een paar euro per jaar meer betalen vanwege de locatie. Dat kan het doel van kunst niet zijn. In dat opzicht moeten we Gronings nuchter blijven.’ De koppen zijn echter gemaakt van onbehandeld beton. De eerste 100 jaar zal de gemeente nauwelijks onderhoud hoeven uitvoeren. Op een gegeven moment zullen de koppen mogelijk verweren, maar het verweren kan ook als onderdeel van dit kunstwerk beschouwd worden. Schollema: ‘Als het onze bekrompenheid verweerd dan gaan we de goede kant op met elkaar.’ De kunstenaar leeft inmiddels niet meer, maar zowel Schollema als Kooi hopen dat hij trots op hen is. ‘Het is hem in ieder geval gelukt om de gemeente Westerkwartier aan het denken te zetten. En dat is wat kunst eigenlijk altijd teweeg zou moeten brengen.’
