Meer historische panden in Tytsjerksteradiel dan gedacht

Oude boerderij bleek van bekende architect

TYTSJERKSTERADIEL – Uit onderzoek van de Stichting Karakteristyk Tytsjerksteradiel en het bedrijf SteenhuisMeurs blijkt dat 95 panden extra in aanmerking komen voor een betiteling als gemeentelijk monument of als beeldbepalend pand. 167 panden die voorheen werden aangemerkt als karakteristiek pand gaan vermoedelijk hun status verliezen.

De gemeente Tytsjerksteradiel kent een aantal prachtige historische panden. Molens, kerken en een aantal bijzondere woningen staan op de lijst van Rijksmonumenten. Daarnaast bevinden er zich in Tytsjerksteradiel tal van karakteristieke panden. Woningen, boerderijen of anderszins bijzondere gebouwen die bepalend zijn voor het beeld van het dorp. Deze gebouwen zijn bepalend voor deze streek en komen verder weinig voor. Een jaar geleden kwam er vanuit de gemeente Tytsjerksteradiel de wens naar voren om te inventariseren wat de gemeente nou rijk was aan beeldbepalende streekeigen gebouwen. Daarbij wilde de gemeente naast de Rijksmonumenten ook een lijst met Gemeentelijke Monumenten vaststellen. Gebouwen die belangrijk genoeg zijn om in zekere mate te beschermen tegen ingrijpende verbouwingen of sloop. In opdracht van de gemeente is het bedrijf SteenhuisMeurs aangetrokken om de inventarisatie te doen. Zij werkten met aanbevelingen van de Stichting Karakteristyk Tytsjerksteradiel.

De Stichting Karakteristyk Tytsjerksteradiel bestaat ruim 35 jaar, en heeft in die tijd het erfgoed van de gemeente in kaart gebracht. Bij de stichting bestond de wens om hun lijst met karakteristieke panden te herzien. Wegens fikse verbouwingen of sloop konden een aantal panden van de lijst geschrapt worden. Daarnaast waren andere panden, die voorheen niet op de lijst van de stichting voorkwamen, dusdanig verbouwd dat de originele architectuur weer tot zijn recht kwam.

Paula Voorthuijsen van de stichting was aangenaam verrast door bepaalde bevindingen van SteenhuisMeurs. ‘De stichting bestaat nu ongeveer 35 jaar. In die tijd denk je inmiddels wel een complete inventaristatie te hebben gemaakt van de historische panden in deze regio. Toch kwam SteenhuisMeurs met woningen waarvan wij niet van het bestaan afwisten. Anderszins zijn wij er ook weer op uitgetrokken om te onderzoeken of er nog panden waren die wij niet kenden. Ook wij hebben woningen ontdekt die we tijdens eerdere inventarisaties niet hebben gevonden.’

Een van de panden die tijdens het onderzoek van SteenhuisMeurs en de stichting naar voren kwam was een oude boerderij nabij Burgum. Deze boerderij was in slechte staat. Toen deze boerderij leeg kwam te staan en de wildgroei van klimop aan het pand verwijderd werd bleek de boerderij te stammen uit 1661. ‘Van deze boerderij hebben wij de aanbeveling gedaan om deze aan te gaan merken als gemeentelijk monument. Daarnaast bleek een boerderij uit Garijp, die eerder niet als bijzonder pand werd aangemerkt, ontworpen te zijn door de architect H.C. de Groot. Met die kennis is het pand wel van historische waarde.’

Voorthuijsen is niet rouwig om de 167 panden die vermoedelijk hun status als karakteristiek pand gaan verliezen. ‘Deze panden zijn reeds gesloopt, of zijn zodanig verbouwd dat de oude bouwstijl er niet meer in te herkennen is. Door schilderwerk of kunststof kozijnen hebben zij hun originele karakter verloren. Een aantal van deze panden hadden wij al van onze lijst verwijderd.’

In de gemeenteraadsvergadering van 24 januari heeft SteenhuisMeurs haar bevindingen en aanbevelingen aan de gemeente Tytsjerksteradiel gepresenteerd. Wanneer bepaalde panden als gemeentelijk monument worden aangemerkt zullen deze panden een betere bescherming genieten. Daarmee is de kans op het behoud van het streekeigene groter. ‘Ik hoop dat als er panden worden aangemerkt als gemeentelijk monument daar voor de eigenaren een kleine subsidie tegenover staat wanneer zij wel iets aan hun woning willen verbouwen. Zij worden dan toch enigszins beperkt in hun mogelijkheden. Met een kleine subsidie worden de bewoners aangemoedigd om de panden op een wijze te verbouwen dat het streekeigene behouden blijft.’

In totaal zijn er in Tytsjerksteradiel volgens de inventarisatie naast de 95 panden die nog nader onderzocht moeten worden 461 panden van cultuurhistorische waarde.

Tijdens de gemeenteraadsvergadering van 14 februari aanstaande wordt door de gemeente nader bekeken wat zij met de aanbevelingen van de stichting en SteenhuisMeurs gaan doen.