Ik proat plat
Thuusslachter
Ien dizze serie over verdwenen beroepen wil ik het hemmen over n man die n veulheid aan beroepen had. Willem Oost, de man die ik bedoel, had n winkel ien galanterieën met de noam, “De Kleine Hema”. Ien de winkel werd n grote verscheidenheid aan artikeln verkocht. Doarnoast ha-der nog een handel ien gasflessen, verkocht tweedehands meubels, tabakskisten en ander holt, tweed keus dakleer en van alles wat lös en vast zat. As nevenberoepen wa-der nog uutveiler bij boeldoagen en ook nog huusslachter. Over dat leste beroep wil ik het dizze keer hemmen.
Ien dizze omgeving wadden der veul kleine boertjes. Een hadden voak stukofwat koeien een zwientje, wat pieken en ze verbouwden eerappels, rogge, hoaver en knollen.
Dat zwientje werd, as t zwoar genoeg was, slacht veur eigen gebruuk. Meestal ien november. Het was dan niet meer zo warm dat het vlees vlug bedierf en niet te kold om te bewarken.
As de slachter op zien fietske richting de boerderij ging woar een zwien slacht worden most, was doar al hiel wat wark verzet. Alles wat bruukt worden most bij t slachten was goed schoonmoakt. De keuken, de ledder, de waarktoavel, tobben en keulse potten kregen een extra goeie schoonmoakbeurt. Weckflessen en ringen werden met kokend sodawotter schoonmoakt. De boerin had ok ienkopen doan: roggemeel veur de bloedworst en veul zolt. De kruden die bruukt werden om worst en dergeleke op smoak te brengen wadden meestal peper, laurier, neutmuskoat en kruudnoagels. As de slachter arriveerde had het zwien een dag gien eten had. Dan zatten de darms tenminste niet al te vol. De kookpot zat al vol wotter en werd flink opstookt want der was een hoop hiet wotter neudeg.
Dan was het tied om t zwien dood te moaken. Met n schietmasker werd et zwien schoten. Bij summegen was het de gewoonte om dan eerst een borrel te nimmen. Geliek doarna werd de halsslagoader deursneden. Het bloed werd opvongen ien n tobke of een emmer. Om te zörgen dat het niet stolde most er flink ien roerd worden. Het werd loater bruukt om bloedworst van te moaken. Dan werd het eerste wotter uut e kookpot bruukt. Dat werd kokend hiet over t zwien goten en met n schraper werden de hoaren van t zwien der ofhoald. As dat gebeurd was werd er n ledder op e grond leid en t zwien der op. De slachter had al n poar sneden aan de onderkant van de achterpoten moakt. Hier werd n knuppel deur stoken en vastmoakt aan e ledder. Dan kwammen der n poar staarke kirrels aan te pas om t hiele spul tegen een muur omhoog te zetten. Dan werd het zwien opensneden en e iengewanden der uut hoald. As dat gebeurd was ging de slachter vot. Mor t wark veur die dag was nog niet kloar. Het plukvet werd van de darms ofplukt. Dan werd de ienholt van e darms en e moag uutknepen op e misbult. De darms werden binnenste buten keerd en hielemoal schoonschroapt. Het hiele spul werd nog verder schoonmoakt deur ze goed met zolt ien te wrieven. As leste werden ze met de mond opbloazen om te kieken of ze goed schoon wadden en er niet te veul gatten ien zatten. Om e darms mooi te holden werden ze ien koud wolter met n scheut edik leid. Het zwien bleef nog n nacht aan e ledder hangen en de volgende dag werd er verder uutbeend. Dat betekent dat de slachter het zwien ien stukken verdeelde veur gebruuk. Omdat er de hiele winter van eten worden most was het noodzoakelek dat het bewaarkt werd. Summege stukken werden weckt. Andere stukken zoas hammen en spek werden pekeld en dreugd. Ok werden der nog verschillende soorten worst moakt. Alles van t zwien werd bruukt. Zelfs de bloas werd bruukt om der n foekepot van te moaken of je konden hem opbloazen en der met voetballen. De zwienepies werd bruukt om een zoag met ien te vetten. Het leste, de hoaren, nam de slachter meestal met noar huus. Doar dreugde hij het hoar en verkocht het veur t moaken van borstels en kwasten.
Henk Wierenga
Mientje: ‘Doe zalst nog wel es andere zwienen met rooie ogen tegen kommen!’