De Hanckemaborg komt weer tot leven
“Wij willen dat iedereen snapt waarom die strepen hier staan”
ZUIDHORN – Hoeveel mensen weten eigenlijk hoe het echt zit? Tussen de Rabobank en de apotheek in Zuidhorn staan een paar strepen op de weg. Misschien zijn ze u nog nooit opgevallen zelfs. Ook uw verslaggeefster moest even peinzen. Waar staat die borg eigenlijk in Zuidhorn? Niet meer dus. Maar desondanks leeft hij nog vrij regelmatig, met dank aan de Hanckemacommissie die zich maar één doel heeft gesteld: “dat iedereen snapt waarom die strepen hier staan.”
Het levend houden van iets wat al lang geleden in het dorp stond en waarvan inmiddels maar weinig terug te vinden is; het is een pittige taak. “Of het lukt? Redelijk”, vindt voorzitter van de commissie Bernadine Beenackers. “Ik vraag wel eens op een verjaardag: ‘weten jullie wel waarom die strepen op de weg staan?’, en dan zijn er toch wel heel wat die het weten. Ons ideaal zou zijn dat iedereen het weet.”
Want daar aan de, uiteraard, Hanckemalaan, ligt een rijke geschiedenis. Honderden jaren geleden stond hier een prachtige borg, waar meerdere families hebben gewoond. “De belangrijkste is de familie Clant, waarnaar de Maurits Clantlaan is vernoemd. Waarschijnlijk lag er bos om de borg heen, gezien de Boslaan die hier om de hoek ligt. De borgheer was een heel belangrijk persoon destijds. Hij had ook land in de omgeving, maar benoemde de dominee en had dus een grote invloed. Bovendien zaten borgheren vaak ook in het bestuur van de provincie en hoorden ze dus bij de regerende klasse”, vertelt Bernadine. “Dit hier”, laat ze zien, “is het oudste stukje van de borg, de toren. Later is de borg uitgebreid, zoals je kunt zien”, doet ze uit de doeken terwijl ze wijst naar de strepen op de weg.”
Die strepen, dat is een ander verhaal. “In de achttiende eeuw is de borg volledig afgebroken. Alle onderdelen zijn verkocht. De huidige eigenaar wilde naar zee en wilde waarschijnlijk niet aan zomaar iedereen zijn borg achterlaten. Bovendien was het vast niet makkelijk een koper te vinden. Je moet ook alles onderhouden.” Jarenlang was de plek van de borg dus gewoon een stille achterblijver waarvan langzamerhand niemand meer wist, wat het ooit was geweest. “In jaren ’50 à ’60 heeft de toenmalige gemeentearchitect bij de uitbreidingsplannen voor Zuidhorn ervoor gezorgd dat hier ruimte bleef. In de jaren ’80 hebben wij als commissie precies uitgezocht waar de borg heeft gestaan en toen bleek dat de straat precies door de borg heen rijdt.”
Inmiddels is er een monument voor de borg in de vorm van ongeveer dertig centimeter hoge muren die door het grasveld lopen en dus de strepen op de weg, welke gezamenlijk precies de plek van de borg aangeven. Hoewel de borg volledig is afgebroken is lang niet alles verdwenen. Zo staat bij de boerderij naast de borg nog een leeuwtje in de voortuin, welke ooit op het dak van de borg prijkte. “Elementjes zijn er nog wel. Bij huizen aan de Oostergast vindt je ze terug en aan de Nieuwstraat.” Ook bij verschillende musea is veel weer te vinden van spullen en elementen van binnenin de Hanckemaborg.
Om de borg weer tot leven te wekken, heeft de commissie dit jaar wel een heel bijzonder plan. Op zaterdag 14 september, Open Monumentendag, wordt er een speciaal borgenmenu geserveerd op het grasveld bij de borg. “Een Hanckemadiner; dat leek ons altijd al zo mooi”, lacht Bernadine. Met dank aan de Rotary Groningen-West wordt het nu werkelijkheid. Zij nemen namelijk de volledige organisatie van dit bijzondere vijfgangendiner op zich. “Het diner is gebaseerd op kookboeken van borgen van lang geleden.” En dat is nog altijd goed eetbaar volgens de commissie. “Zeker, alhoewel er soms wel ietwat aanpassing noodzakelijk is”, aldus Bernadine. “Maar er waren toen veel mooie schotels met gevogelte, eieren en groente.” Tussen de gangen door worden de bezoekers meegenomen naar de tijd van toen. “Sprekers, theater, muziek. In elk geval is bekend dat Egge Knol van het Groninger Museum als spreker komt en we hebben al een klein theatergezelschap gestrikt. Iedere speler zal in de huid kruipen van een persoon die hier geleefd heeft.”
Met het diner heeft de commissie ook een speciaal doel. Op dit moment wordt er gewerkt aan de digitalisering van de Hanckemaborg. “De ruwbouw hiervan wordt bij het diner gepresenteerd. We hopen met de opbrengst voldoende middelen te hebben om de website verder in te vullen.” Als het klaar is, kan men als het ware door de borg heen lopen. Een geweldige uitbreiding voor de commissie welke zeer bruikbaar is voor onder andere educatie. “Als we de kans krijgen, gaan we altijd graag naar scholen toe. Maar het is moeilijk om binnen te komen. Deze digitalisering zal een prachtig middel zijn om de kinderen te bereiken.” Als historica die actief is in het onderwijs beseft Bernadine als geen ander het belang van het levend houden van de geschiedenis voor de jeugd. “Ik vind het zelf heel interessant om erachter te komen hoe dingen in elkaar gezeten hebben en wil dat ook doorgeven. De geschiedenis van een plek die vlakbij huis is, is er altijd. Het is belangrijk dat je weet wat die geschiedenis is. Voor de identiteit van het dorp.”
Het speciale Hanckema-beleef-diner vindt plaats op zaterdag 14 september van 17.30 tot ongeveer 22.30 uur en kost 50 euro per persoon voor vijfgangen en wijnarrangement. Opgave kan via hanckemaproject@gmail.com onder vermelding van naam en aantal personen of door een briefkaart te sturen naar Admiraal Helfrichstraat 10, 9801 EM Zuidhorn, waarbij tevens het telefoonnummer vermeld dient te worden.
