Over Atelier Route 99 én over een begenadigd fotograaf

WARFHUIZEN – We spreken af om het over de Atelier Route 99 te hebben. Maar een gesprek met één van de oprichters en deelnemers hiervan, Hans Sas, kan natuurlijk niet alleen hierover gaan. De begenadigd fotograaf is een echte vakman, die in de ruim 25 jaar dat hij in het noorden woont wel de nuchterheid lijkt te hebben overgenomen, maar wel een stuk makkelijker praat dan de boeren van het Hoogeland die jarenlang onderwerp van zijn foto’s waren. Inmiddels is het zwaartepunt in zijn werk verschoven: van 80% landbouw naar 80% landschap. Maar ook prachtige stillevens zijn te vinden in zijn collectie. Een stoel aan tafel; een bos verwelkte rozen; Hans heeft er oog voor én weet dit op een geweldige manier vast te leggen.

Het leuke is, Hans heeft letterlijk van zijn hobby zijn werk gemaakt. Aarzelend bevestig hij dit. “Ja”, begint hij voorzichtig, “maar na 25 jaar bikkelen voelt dat niet meer zo.” Hij komt uit het westen, maar heeft lange tijd in Brabant als dierenarts gewerkt. Toen hij genoodzaakt was te stoppen met zijn werk, pakte hij zijn hobby fotografie professioneel op. “Officieel hou ik 1987 aan als begin”, vertelt Hans. Hij woonde toen inmiddels al in het noorden, in Den Andel. “Ik begon met fotograferen van datgene, waarvan ik het meeste verstand had, en dat was de landbouw. Ik ben boeren gaan fotograferen, net in de tijd dat er allerlei landbouwbladen in opkomst kwamen. Daar ben ik toen bekend mee geworden.” Op het commentaar dat dat best wel grappig is, doet Hans er nog een schepje bovenop. “Nog erger, mijn foto’s hangen bij de minister van Landbouw. Veel boeren die gingen emigreren, kregen een foto van Hans Sas mee. Enige vereiste: het moest in de koffer passen.” Zoals gezegd, deze fotograaf die menig uurtje in rust en stilte doorbrengt, kan vermakelijk vertellen.

Van de landbouw verschoof het accent in het werk van Hans uiteindelijk naar de landschappen. “Ik raakte er wel op uitgekeken. Op een gegeven moment waren er steeds minder boeren en steeds grotere machines. En ik kon niet meer vernieuwen. Het is toch ieder jaar weer hetzelfde, weer de bieten poten, weer het graan oogsten.” De ontwikkeling in zijn werk blijft Hans zoeken. “Ja, dat hoop je ook, dat je werk zich blijft ontwikkelen. Anders verzand je. Je moet altijd proberen te vernieuwen en de uitdaging te zoeken.” Hij begon zich meer en meer voor het wad te interesseren en maakt nu het merendeel van zijn foto’s in die omgeving.

We komen ook langzaam weer bij route 99 terecht. In 1992 verhuist Hans naar Warfhuizen waar hij in 1994 ook een galerie aan huis opent. Zijn fotografie gaat dus nu een stapje verder. Het zijn niet gewoon plaatjes in een blad, maar het wordt kunst. “Ja, wanneer is iets kunst en wanneer is het een plaatje?” En dan vijf jaar geleden neemt hij het initiatief voor de Atelier Route. “Ik kwam op het idee tijdens een ondernemersbijeenkomst bij de gemeente. Het is net als alle autohandelaren die bij elkaar zitten of de kroegen die allemaal in de Poelestraat in Groningen bij elkaar zitten. Door je te organiseren in zo’n route, sta je sterker. Je kan bijvoorbeeld voor een gering bedrag reclame maken. Bovendien maak je het wat aantrekkelijker voor de buitenstaander. Of ze voor één galerie komen of voor meer maakt een heel verschil.”

De route begon met een tien kunstenaars, maar werd dit jaar nog weer uitgebreid met drie nieuwe kunstenaars tot een aantal van zestien kunstenaars. En met een stuk of twintig à vijfentwintig bezoekers per galerie, op die eerste zondag van de maand, kan de route toch zeker succesvol worden genoemd. Er is een gevarieerd aanbod van schilderkunst tot keramiek en beelden tot papierknipkunst. Van 12.00 uur tot 17.00 uur staan de deuren open, maar zelf begint Hans al om 11.00 uur. Dan heeft hij tijd voor zijn ‘liefhebbers’ die niet alleen komen om te kijken, maar ook voor een goed gesprek. Even succesvol als de beginjaren is de route niet meer. “We waren toen één van de weinig routes, maar zijn inmiddels één van de zes à zeven. In de beginjaren had ik dan ook wel zo’n veertig bezoekers op zo’n middag, maar uiteindelijk zegt het aantal niks. Je kan beter tien bezoekers hebben die geïnteresseerd zijn. Het gaat om de interesse en het gesprek.”

Het is absoluut geen straf om de galerie van Hans te bezoeken. Er hangt prachtig werk van wad- en landschapsgezichten, waarin het licht soms een verbluffende rol speelt. “Licht is heel belangrijk. Fotograferen is spelen met licht. Soms sta je een uur à anderhalf uur te wachten op die één à twee seconden dat het licht precies zo valt, zoals je in gedachten hebt.” Sommige van zijn foto’s lijken haast ‘niet echt’. Maar computerprogramma’s zijn allemaal leuk en aardig, maar Hans is geen ‘Photoshopper’. “Nee, als je een goede foto maakt, dan heb je dat toch niet nodig?” Wat er in de galerie hangt aan werk, is slechts een klein deel van de collectie van Hans. In een andere ruimte laat hij zien, dat hij nog veel meer in huis heeft. “En deze”, zegt hij lachend, “die is voor het bejaardenhuis, die gaat nooit meer weg.” Zal hij daar dan ooit terechtkomen? “Dat is het probleem. Je hebt geen stop. Ben je ambtenaar, dan geef je een leuke afscheidsreceptie en dan zeggen ze: blij dat hij weg is, maar bij dit soort artiesten is dat er niet.”

Op zondag 6 mei stellen de galeries hun deuren weer open voor Atelier Route 99. Meer informatie over alle deelnemers is te vinden op www.route99.nl. Meer informatie over Hans Sas en zijn werk is te vinden op www.hanssasfotografie.nl.