Pottebakker Holman
Ooit stond veur de openboare school aan e Middelloan ien Grodegast een stienen beeld van pottenbakker Derk Holman die zelf aan e Langeweg woonde en waarkte. Achter zien huus had er n waarkploats met n draaischijf en n grote oven woar der de voazen en kunstwaarken ien bakte. As kiend bin ik doar wel es west en heb hum aan t waark zien. Hij zat achter zien draaischijf en van n groot stuk klei moek er met zien handen een mooie voas. Aan e muren van zien waarkploats hingen alpmoal planken en die stonden vol met voazen, borden en kommen. Der hing n heul apart sfeertje, dat iendruk op mij moakte, veur mien gevoel was et n totoal andere wereld.
Derk Holman is geboren in 1916 ien Butenpost. Van 1934 tot 1937 ging er noar de kunstacademie ‘Minerva’ ien Stad. Doarnoa komt er ien Grodegast te wonen en gijt er kunstwaarken moaken. Heul ien t begun ging er zelfs met zien potschip, volloaden met voazen, potten en serviezen op reis. Vanuut Stroobos, woar zien potschip lag, ging er deur Friesland, Noord-Holland, Utrecht, zo langs de Rijn en IJssel om t spul aan e man te brengen. Mensen uut die streken kwammen immers niet noar Grodegast om zien waark te kopen.
Holman was n bescheiden, wat teruggetrokken man, mor het altied van zien kunstwaarken leven kind. Hij verkocht zien waark benoam via n kunsthandel ien t westen van t land. Al zien waarken wadden aan e onderkant met e hand signeerd met: Derk Holman, et modelnummer en t joartal. De ovens woar hij zien waark ien bakte, had er alpmoal zelf bouwd. Ien t begun stookte der op törf, doarnoa op eulie en nog weer loater op gas. Hij bakte zien keramiek op 1300 groaden Celsius.
Zien waark is ien drie periodes te verdelen. Vanof t begun in 1937 tot 1956 stookte der op törf. Hij waarkte toen met biezundere glazuren. Törf was noa de oorlog host niet meer te kriegen en doarom begon er ien 1956 met eulie as brandstof. Et kostte veul moeite om ien de eulie gestookte oven de kwaliteit van et glazuur goed te kriegen. Ondanks zien succes, zien waark werd wel goed verkocht, was er zelf niet heul tevreden met et resultoat. Van 1970 tot 1982 stookte der op gas. Ien dizze leste periode ontwikkelt hij n halfmatte glazuur.
De vörm van zien waark verschilt ok ien die drie periodes. Volgens Holman is t draaien niet et moeilekst. Et kiezen van de geschikte klei en doarnoa t glazuren, dat is t moeilekst. Hij was groag aan t experimenteren met vörm, kleur en materioal, dan was t altied n verrassing hoe t spul uut e oven kwam. Zien waark is te herkennen aan aardetinten en n strakke lijnvoering. Scholen en verenegings kwammen op excursie ien zien waarkploats aan e Langeweg ien Grodegast. Zien waark is exposeerd west ien e Prinsenhof ien Leeuwarden en op diverse andere plakken. Derk Holman overleed ien 1982 ien Stad, nog mor 61 joar.
Holman werd ien e volksmond ‘De Pottenbakker’ nuumd, mor dat is eileks gien juuste titel veur dizze creatieve man, want hij was meer kunstenoar, keramist en beeldhouwer. Ien opdracht moek er ok plastieken ien keramiek of ien kunsthars steen. Muur-reliëfs moek er veural van 1965 tot 1971 en ok plastieken en muur-reliëfs veur scholen. Holmam moakte ok n poar deupvonten veur kerken. Onderandernien Gruupskerk. Op meerdere plakken ien Nederland, zoas Emmeloord en Biddinghuzen, stoan beelden van Holman, die meestieds ok n noam hemmen. De beelden bij de scholen hieten voak “Spelende kinderen.”
Het beeld dat ien Grodegast veur de schoel stond, binnen ok ‘Spelende kinderen’ (rechterkant foto). t Gebouw werd ien 1985 ofbroken noadat de nije school, De Molenberg, aan e Bovenweg kloar was. t Beeld ging met, mor werd jammergenog ploatst ien n ienham achter de school. t Is triest dat n waark van dizze Grodegastmer kunstenoar gien mooier plakje kregen het. Gelukkeg stijt et nou wel weer vlak bij de waarkploats woar t ooit moakt is. De school stijt noamelek vlak achter de waarkploats van Holman.
Ok verdwenen is t muur-reliëf (zie linkerdeel foto) dat Holman moakte veur de christeleke school ien Gruupskerk. De school werd bouwd ien 1964 toen is t muurreliëf der ok ien aanbrocht. Ien 2007 is met de school et kunstwaark ok ofbroken en verdwenen. Twee kunstwaarken die verdwienen of op n achterof plakje zet worden en dat van zo’n bekende kunstenoar, t is werkelek onbegriepelijk!
Veur zörgcentrum ‘Het Hooge Heem’ ien Grodegast stond ok n beeld van Derk Holman. t Beeld, twee grote handen die n persoon beschermen is moakt in 1971 en dragt de noam ‘Geborgenheid’. t Beeld is ok verdwenen, mor t goeie nijs is dat dit beeld restaureed wordt. Met n beetje geluk kin t beeld straks weer ien volle glorie ploatst worden veur ‘Het Hooge Heem’. t Is te hopen dat et bestuur doar positief over beslist. Toendestieds is t geld veur t beeld deur de ienwoners van t dörp Grodegast bij mekoar brocht en t is n mooi eerbetoon aan n meroakels creatieve ienwoner van t Westerkwartier.
Leneke Struiksma