Puur Natuur 132

Deze keer wil ik het hebben over één van de mooiste vogels die we kunnen zien, de ooievaar. Enige tijd geleden werd ik gebeld door Radio Noord of ik op een bepaalde dag en tijd wilde verschijnen bij een ooievaarsnest in Niekerk. Nu was mij de plek van het nest wel bekend. Wanneer je door Niekerk rijdt, zie je het nest vanaf de doorgaande weg al staan. Iemand in Niekerk had radio Noord gebeld met de mededeling dat de ooievaar terug op het nest was. Ik zei tegen de verslaggever dat ik wel van IVN was, maar zeker niet alles wist van de ooievaar. Toch dacht ik dat ik deze kans moest nemen om én de ooievaar. IVN én mijzelf op de kaart te zetten. Dus beantwoordde ik de vraag positief met ja. Gelukkig had ik nog genoeg tijd om internet te raadplegen en mijn kennis wat op te vijzelen. Daarvan wil ik u middels deze column deelgenoot maken. De ooievaar heeft ook een deftige naam. Die is ciconia ciconia. Er zijn wel negentien soorten ooievaars, maar wij noemen hemde witte ooievaar, niet te verwarren met de zilverreiger, die je ook steeds meer ziet. De ooievaar is een vleeseter. Hij eet insecten, vissen, wormen, amfibieën, reptielen en soms ook vogels. Hij wordt gerekend onder de weidevogels en leeft het liefst in half open landschap. Met hier en daar een boom of meerdere bomen bij elkaar kan het best gebeuren dat hij zijn nest in een boomkroon heeft. Mannetjes en vrouwtjes blijven meestal hun leven lang bij elkaar. Dat heeft niet direct met de liefde te maken, maar eerder met de aanwezigheid van een nest. Dat is bepalend voor het bij elkaar blijven. En daarna speelt de liefde natuurlijk ook een belangrijke rol. Je hoort ze ook vaak klepperen, hetgeen een behoorlijk geluid geeft. Het is de balts om indruk te maken op het vrouwtje. Maar ook de waarschuwing voor andere vogels dat hier zijn territorium is. Wanneer ze elkaar weer gevonden hebben en de paring heeft plaats gehad, wordt er door het vrouwtje twee tot zeven eieren gelegd. Gemiddeld drie tot vier per legsel. Een ei weegt ongeveer honderd gram. Beide vogels zorgen voor het legsel. Het vrouwtje broedt het meest ’s nachts en het mannetje overdag. Dat komt waarschijnlijk omdat het ’s nachts rustiger is. Na ruim dertig dagen komen de eieren uit en de volgende zestig tot tachtig dagen worden de jongen door hun ouders verzorgd. Daarna vliegen ze uit en moeten ze zich zelf redden. Na ongeveer drie jaar zijn de jonge vogels vruchtbaar. We zien tegenwoordig veel ooievaars. Dat is niet altijd zo geweest. Rond 1980 waren er nog maar zo’n tien paren in Nederland. Het leek erop dat de ooievaar in Nederland zou uitsterven. Gelukkig heeft men toen ooievaarsstations ingericht en dat is een succes geworden. In de winter van 2018 waren hier al weer zo’n zes honderd paar. Ik hoor u vragen: in de winter? Ooievaars zijn toch trekvogels? Dat was ook zo en nu vertrekken er nog wel vogels zuidwaarts. Toch hebben ze zich door de stations aangepast aan het weer in Nederland.  En er komt nog bij dat de winters ook minder streng zijn geworden. Ooievaars hebben in hun bestaan wel last van zaken als afschot, vergiftiging(pesticiden), elektrocutie en snelverkeer. Dat is dus iets waar we als mens op moeten letten. De ooievaar wordt vaak in verband gebracht met traditie, taal en vruchtbaarheid. Enkele voorbeelden zijn:

Benen als een ooievaar; heel lange benen. Ooievaarsbek (geranium) is een plantengeslacht waarvan het vruchtbeginsel van de uitgebloeide bloem wat weg heeft van een ooievaarsbek.

Juffrouw Ooievaar is één van de personages in de Fabeltjeskrant, een kinderprogramma van vroeger. Het ooievaartje halen betekende als verpleegkundige de aantekening voor kraamverpleging behalen. Op het bijbehorende insigne staat een ooievaar. Ze verwachten de ooievaar; er is een baby op komst. Er bestaat in Nederland en Vlaanderen een traditie een houten ooievaar in de voortuin te zetten wanneer er een baby geboren is. En misschien kunt u er nog meer bedenken. Nogmaals een prachtige verschijning in de natuur, die zich door het klepperen laat gelden. Geniet ervan.

Herman Woltjer, voorzitter IVN Grootegast e.o.


an>